Kars Antlaşması’nın Türk Basınına Yansıması ve Jeopolitik Önemi

Yıl 2023, Sayı: 58, 379 - 393, 28.08.2023

Funda Arslan Bilgin

https://doi.org/10.21563/sutad.1347967

Öz

Türkiye ve Rusya arasındaki savaşı tamamen bitiren bir dostluk anlaşması niteliğinde olan Moskova Antlaşması’nın imzalanması sonrasında Türkiye, Kafkasya bölgesinde de güvenliğini garanti altına almak için Güney Kafkasya Sovyet Hükümetleri ile müzakere ederek anlaşma yapmak istemiştir. Görüşmeler için tarihî önemi bulunan Kars şehri seçilmiştir. Kars, Rusya-Türkiye ilişkileri çerçevesinde her zaman önemini koruyan bir bölge olmuştur. Şehirde Rusya’nın da gözlemci olarak katıldığı bir konferans düzenlenmiştir. Bu konferans neticesinde Kars Antlaşması imzalanmıştır. Kars Antlaşması jeopolitik açıdan Türkiye’nin doğu sınırlarını netleştirdiği ve sınırlarını hukuki olarak da güvence altına aldığı bir anlaşmadır. Bu çalışmada; Kars Konferansı ve Kars Antlaşması, dönemin üç önemli gazetesi olan Hâkimiyet-i Milliye, İkdam ve Tercüman-ı Hakikat Gazeteleri üzerinden ele alınarak incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Güney Kafkasya, Kars Antlaşması, Jeopolitik.

Reflection of the Treaty of Kars in the Turkish Press and its Geopolitical Importance

Öz

After the signing of the Moscow Treaty, which completely ended the war between Turkey and Russia, Turkey wanted to negotiate with the South Caucasus Soviet Governments to guarantee its security in the Caucasus region. Due to its historical importance, the city of Kars was chosen for the talks. Kars has always been a region that maintains its importance within the framework of Russia-Turkey relations. A conference was held with the participation of Russia as an observer. As a result of this conference, the Treaty of Kars was signed. The Treaty of Kars is an agreement in which Turkey settled its eastern borders and legally secures its borders geopolitically. In this study, Kars Conference and the Treaty of Kars are examined through the three important newspapers of the period, Hâkimiyet-i Milliye, İkdam and Tercüman-ı Hakikat.

Anahtar Kelimeler

South Caucasus, Kars Treaty, Geopolitics.

Kaynakça

• Aghayev, A. (2022). Azerbaycan’da “Ermeni meselesi”. Karabük Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Karabük.
• Atnur, İ. (2001). Osmanlı yönetiminden sovyet yönetimine kadar Nahçıvan (1918-1921), Ankara: TTK Yayınları.
• Atnur, İ. E. (2012). Moskova ve Kars anlaşmalarına göre Nahçıvan. 3. Uluslararası Kafkasya Tarih Sempozyumu Bildirileri. Kars, 65-75.
• Beceren, T. (2020). Stalin iktidarında Sovyetler birliği’nin Kafkasya politikası (1924- 1953). Ege Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir.
• Bolat, M. A. (2017). Milli mücadele dönemi’nde Türkiye’nin Kafkasya siyaseti. İstanbul Üniversitesi Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul.
• Bolat, M. A. (2019). Yeni Türkiye için Kars antlaşması’nın önemi. Adam Akademi. 9/2, 267-306.
• Boy, A. (2018). Türk kaynaklarına göre Gümrü ve Kars anlaşmalarına yönelik bir değerlendirme. Route Educational and Social Science Journal. 5/8, 1410-1422.
• Cebesoy, A. F. (2017). Moskova hatıraları. İstanbul: Temel Yay.,
• Erden, Ö. (2012). Kars konferansı sürecinde Türkiye ve Sovyet Rusya’nın karşılıklı endişeleri. 3. Uluslararası Kafkasya Tarih Sempozyumu Bildirileri. Kars, 76-86.
• Erkan, M. (2020). Moskova antlaşması’nın Türk basınına yansıması. Atatürk Üniversitesi Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erzurum.
• Golden, P. (1996). The Turkic peoples and Caucasia. (Ed.) Grigory Suny, Transcaucasia, Nationalism and Social Change, 45-68.
• Dayı, E. (2012). Elviye-i selase meselesi’nde gelinen son nokta: Kars antlaşması. 3. Uluslararası Kafkasya Tarih Sempozyumu Bildirileri. Kars, 32-55.
• İsmayıl, M. (2002). Azerbaycan ve Rus kaynaklarına göre 1921 Moskova- Kars anlaşmaları ve kuzey Azerbaycan’ın toprak bütünlüğü meseleleri, Belleten. 66/246, 517-530.
• Karabekir, K. (1993). İstiklal harbimiz. İstanbul: Emre Yay.
• Karabulut, K. (2021). Kars anlaşması’nın Nahcivan ve Karabağ Zaferi açısından önemi. Orta Doğu ve Orta Asya-Kafkaslar Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi. 2, 1-7.
• Karpov, Y. Y. (2000). Dagıstan starıy i Novıy- Oçerk sotsialnoy kulturı i istorii. Kavkaz i Rossiya. San- Petersburg, 128-192.
• Kavrelişvili, R.-Akhalkatsi N. (2013). Gürcü tarihçiliğinde Kars anlaşması üzerine bir değerlendirme. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi. 18, 102-108.
• Kopisto, L. (2011). The British İntervention in South Russia. Historical Studies From the University of Helsinki.
• Lütem, Ö. E. (2012). Bir hukuki metin olarak Kars anlaşmasının taşıdığı değer. 3. Uluslararası Kafkasya Tarih Sempozyumu Bildirileri. Kars, 103-114.
• Lyatoşinskiy, N. L. (1901). Kavkaz v İstoriçeskom Atneşeniy. Kiev.
• Muhanov, V. M. (2019). Kavkaz v Perelomnuyu Epohu. Moskova.
• Musayeva, A. (2015). Güney Kafkasya’nın jeopolitik konumu ve çatışma alanları. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara.
• Okan, M. (2004). Gürcistan’ın Kafkaslarda jeopolitik önemi ve Türkiye’nin Kafkasya politikasında gürcistan. Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gebze.
• Sürmeli, S. (2012). Kars konferansı ve Gürcistan. 3. Uluslararası Kafkasya Tarih Sempozyumu Bildirileri. Kars, 56- 64.
• Suny, R. G. (2010). The pawn of great powers: The east- west competition for Caucasia. Journnal of Eurasian Studies. 1, 10-25.
• Şıhaliyev, E. A. (2016). Kars antlaşması, Nahçivan’la bağlı siyasi meseleler üzerine yeni bir değerlendirme ve Ermeni iddaları. Çankırı Karatekin Üniversitesi Uluslararası Avrasya Strateji Dergisi. 2/1, 15-26.
• Tengirşenk, Y. K. (1981). Vatan hizmetinde. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Ural, S. (2012). Kars antlaşması’nda Türk Heyeti. 3. Uluslararası Kafkasya Tarih Sempozyumu Bildirileri. Kars, 120-138.
• Uygur, B. Ö. (2022). 1921 Moskova anlaşması ve bağlı gelişmelerin Türk-Rus ilişkilerine etkileri ve günümüze yansımaları. Ufuk Üniversitesi Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara.
• Üçüncü, U. (2016). Birinci dönem TBMM’de Azerbaycan ve Azerbaycanlılar algısı. I. Milletlerarası Türkiye-Azerbaycan Münasebetleri Sempozyumu, Kastamonu, 149-162.
• Yerasimos, S. (1999). Milliyetler ve sınırlar. İstanbul: İletişim Yay.
• Yüceer, S. (2016). Millî mücadele yıllarında Ankara- Moskova ilişkileri. İstanbul: Sentez Yayınları.