‘Öteki’ Ekseninde Othello ve Kimlik Algısı

Yıl 2024, Sayı: 62, 257 - 271

Özber Can

https://doi.org/10.21563/sutad.1298545

Öz

Bu makale Othello adıyla evrenselleşmiş eserin yüzyıllar sonra bugün coğrafya değiştirerek neden uyarlandığını, ‘öteki’ sayılanın değişmez kaderini, karakterizasyon bağlamıyla incelemeye dayanır. Çünkü çağlar ve koşulların değişimine rağmen Avrupa merkezli insani düşünce ölçütlerinin değişmemesi, eserlerin uyarlamasını, makaleleri gerekli kılmaktadır. Othello dört yüzyıl sonra yeniden uyarlanmış ve bugün tematik özelliğini koruyan bir oyundur. Othello’nun emperyal odaklı düşüncenin gizemini açığa vurması, motif ve karakterizasyon yanıyla önemini koruması, bugünle trajik bağ kurmayı öne çıkarmaktadır. Makalede bu bağ ‘öteki’ üzerinden işlenirken, tarih-toplum-köken ayrımı politikanın insana verdiği değerin politikaların değişimiyle doğru orantılı olarak değişmesi ele alınmıştır. Batının tehdit hissettiği her koşulda içten birinden yararlanma anlayışı, bu defa bir kumpasla uygulamaya alınmış; saf dürüstlük, yalan dolan dolu düzen dünyasına yenik düşürülmüştür. Sanrılı kıskançlık bir sendromu getirmiş, psikotik bozukluk trajediye uzanmıştır. Oyun her ne kadar ahlâksızlık ve ikiyüzlülük üzerine kurulmuş olsa da makalemizle siyasetin türlü hile, şiddet ve itibarsızlaştırma yoluna baş vurarak çıkarları koruma, değer yargılarının değişiminden yararlanma karakteri ortaya konmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Othello, Zaimoğlu, öteki sanrısı, imgelem, itibarsızlaştırma

Destekleyen Kurum

Makalem herhangi bir kurum ya da kuruluş tarafından desteklenmemiştir.

Teşekkür

Makalemin Türk dili yazım kılavuzuna uygunluğunu kontrol aşamasında okuma desteği veren mimar akademisyen kızım İrem'e ve iç mimar kızım İzem'e yürekten teşekkür ederim.

Othello and Identity Perception in the Axis of 'Other'

Öz

This article is based on examining why the universal work Othello was adapted centuries later by changing geography, and the unchanging fate of the 'other' in the context of characterisation. Because despite the change of ages and conditions, the fact that the European-centred criteria of humanitarian thought do not change makes the adaptation of works and articles necessary. Othello is a play that has been adapted again four centuries later and retains its thematic characteristic today. The fact that Othello reveals the mystery of imperial-oriented thought and preserves its importance in terms of motifs and characterisation brings forward the tragic connection with today. In the article, while this connection is processed through the 'other', the distinction between history-society-origin, the change in the value given to human beings by politics in direct proportion to the change of policies are discussed. The Western understanding of utilising one's inner self in every situation where the West feels threatened has been put into practice this time with a conspiracy; pure honesty has been defeated by the world of order full of lies and deceit. Delusional jealousy brought about a syndrome and psychotic disorder led to tragedy. Although the play is based on immorality and hypocrisy, our article will try to reveal the character of politics to protect interests and benefit from the change of value judgements by resorting to all kinds of deception, violence and discrediting.

Anahtar Kelimeler

Othello, Zaimoglu, other delusion, imagination, discrediting.

Kaynakça

• Adamson, W. D. (1980). Unpinned or undone? Desdemona’s critics and the problem of sexual ınnocenc. Shakespeare Studies, 13. 169-186.
• Aktulum, K. (2018). İmgelemin antropolojik yapıları ve folklor: Gilbert Durand’ın arketipsel sınıflandırma modeline giriş. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları. (1-16).
• Aksoy, N. (1990). Rönesans İngiltere’sinde Türkler. İstanbul: Çağdaş Yayınları.
• Aslan, A. (2019). Almanya’daki Türkiye kökenli üçüncü kuşak gençlerin kimlik algısı ve din-Köln örneği. Türkish Studies, Volume. 14, Cilt. 3, 1105-1145. doi: 10.29228/TurkishStudies.22685
• Bacon, F. (1939). Essays. London: J. M. Dent and Sons.
• Baş, E. (2020). Dünden bugüne yargılanan Desdemona. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, Cilt. 26, Sayı. 44. 117-125. doi: https://doi.org/10.32547/ataunigsed.640191.
• Dinç, G. (2010). Osmanlı yönetiminde Kıbrıs (1800-1839). (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erişim Adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp.
• Dökmen, Ü. (1983). Bazı tiyatro eserlerinin sosyometri testi ile ve iletişim türleri açısından incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt. 16, Sayı.1. 125-141. doi: https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000917.
• Dündar, R. (2002). Kıbrıs’ın fethi. Türkler, Ankara. (Bk. C. IX, 1219; Papa’nın çağrısı ve Hıristiyan devletlerin cevapları için Juan-José Iglesias Rodríguez, Las Entradas De Crıstıanos En Berbería (Siglos XV-XVI).
• Garner, S. N. (1976). Shakespeare’s Desdemona. Shakespeare Studies, 9. 233-252.
• İnalcık, H. (1970). The Heyday and decline of Otoman Empire. P. M. Holt, et.al. eds., The Cambridge History of Islam, Cambridge: Cambridge University Pres.
• Karaboğa, İ. K. (1998). Eagleton’ın Shakespeare’i. Virgül-Aylık Kitap ve Eleştiri Dergisi, Eylül, Sayı. 11. 15-17.
• Lewis B. (1993). Islam and the West. New York: Oxford University Pres.
• Neely, C. T. (1993). Broken Nuptials in Shakespeare’s plays. Urbana and Chicago, University of Illinois Press.
• Öztürk, A. S. (2006). Othello bağlamında insan: Politikada insanın değeri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı. 21 Yıl. 2. 441-451. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/219354.
• Ranald, M. L. (1963). The ındiscretions of Desdemona. Shakespeare Quarterly, 14(2), 127-139.
• Rohat, K. (2012). Shakespeare’in Othello oyunundaki Iago karakterinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Bahçeşehir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erişim Adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp.
• Rosenberg, M. (1992). The Masks of Othello: The Search for the Identity of Othello, Iago, and Desdemona by three Centuries of Actors and Critics. New York: University of Delaware Press; London: Associated University Press.
• Shakespeare, W. (1985). Othello, (Ö. Nutku, çev.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Spivak., B. (1958). Shakespeare and the allegory of Evil: The history of a metaphor in relation to his major Villains, (New York: Columbia UP).
• Şenlen, S. (2006). Rönesans döneminde Osmanlı-İngiliz ilişkileri ve İngiliz tiyatrosunda Türk imgesi, Littera, (C. Ertem, haz.). 19/2006. Ankara, Omay Ofset, Haziran. 87-93.
• Tangün, M. (2011). Shakespeare, oyunlarındaki kadın karakterlerini yüceltiyor mu? Yeriyor mu? İstanbul Üniversitesi-Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi, Sayı. 17. 18-47. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/219354.
• Tartanoğlu, Ş. (2010). Sosyal dışlanma: küreselleşme perspektifinden bir kavramsallaştırma çabası. Sosyoloji Konferansları Dergisi, Sayı. 42. 1-13. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/iusoskon/issue/9546/119217.
• Thome, M. A. (1978). Thinking about women and their prosperous art: A reply to Juliet Dusinberre’s Shakespeare and the nature of women. Shakespeare Studies, 11. 259-276. Erişim Adresi: https://www.proquest.com/openview/3b4e24bafb2737d767d88a4dc8536d08/1? pqorigsite=gscholar&cbl=1819311.
• Urgan, M. (1984). Shakespeare ve Hamlet. (1. Baskı). İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1995). Osmanlı Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Virginia M. V. & Kent, C. (1991). Othello: A contextual history. (Cambridge: Cambridge UP/27), (Bk. V.M. Vaughan, Global Discourse: Venetians and Turks).
• Vitkus, J. D. (1997). Othello’da Türkleşme Olgusu: Mağripli’nin Dönüşümü ve Lanetlenişi, Shakespeare Quarterly, (B. İ. Dinçel, çev.). Vol. 48, No.2. 105-143. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/teddergi/issue/18485/194681.
• Yıldırımalp, S. (2014). Sosyal dışlanma ve Avrupa Birliği yaklaşımı. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, Yıl.2, Cilt. 2, Sayı. 2. 91-108. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/seyad/issue/53403/710218.
• Zaimoglu, Feridun & Senkel, Günter (2004), Othello – Neubearbeitung. Verlagshaus Monsenstein und Vannerdat OHG, Münster.