The Fatherland Front in Tokat (1958-1960)

Yıl 2024, Sayı: 62, 153 - 178, 30.08.2024

Betül Tekinsoy

https://doi.org/10.21563/sutad.1299677

Öz

The Democrat Party (DP), which constitutes one of the milestones of Turkish political life, achieved an important success by ending the 27-year single-party rule as a result of the elections held in 1950. Between the years of 1950 and 1954, the first period of its power, the DP carried out many important actions with the effect of the increase in foreign loans and income from agriculture, and managed to maintain its power by getting the support of the people in the 1954 elections. However, the emergence of economic problems in the country from 1954 to 1957, the increasing pressure on the opposition, the press and the judiciary with the laws enacted by the government, and the emergence of situations that shook the country's reputation in the outside world, such as the events of 6-7 September 1955, caused the DP’s votes to decrease in the 1957 elections, the opposition parties to increase their self-confidence and to harden their opposition to the DP. While the opposition parties, which decided to act jointly against the DP in October 1958, formed a political structure called the Union of Forces, Adnan Menderes, in his speech at the Manisa meeting on October 12, 1958, stated that a Fatherland Front would be established in which all citizens would be involved against the destructive activities of the opposition. Upon this call by Adnan Menderes, many citizens resigned from the opposition parties and joined the DP between 1958 and 1960 in Tokat, as in the rest of the country. In our study, the organization of the Fatherland Front in Tokat and its districts and the reasons for the people's participation in the Fatherland Front were examined by considering the telegrams sent to Adnan Menderes, especially the documents obtained from the Republic Archive of the Presidency of the State Archives of the Republic of Turkey and the news in the local press of the period.

Anahtar Kelimeler

Tokat, Democrat Party, The Fatherland Front.

Tokat’ta Vatan Cephesi (1958-1960)

Öz

Türk siyasi hayatının kilometre taşlarından birisini oluşturan Demokrat Parti (DP), 1950 yılında yapılan seçimlerin sonucunda 27 yıllık tek parti iktidarına son vererek önemli bir başarı elde etmiştir. DP, iktidarının ilk dönemi olan 1950-1954 yılları arasında dış krediler ve tarımdan elde edilen gelirlerin artmasının da etkisiyle birçok önemli icraat gerçekleştirmiş ve 1954 seçimlerinde de halkın desteğini alarak iktidarını sürdürmeyi başarmıştır. Ancak 1954-1957 arası dönemde ülkede ekonomik sorunların baş göstermeye başlaması, iktidarın çıkardığı kanunlarla muhalefet, basın ve yargı üzerindeki baskısını arttırması ve 6-7 Eylül 1955 olayları gibi ülkenin dış dünyada itibarını sarsan durumların da ortaya çıkması, 1957 seçimlerinde DP’nin oylarının düşmesine, muhalefet partilerinin özgüveninin artmasına ve DP’ye karşı muhalefetlerini daha da sertleştirmelerine neden olmuştur. Ekim 1958 yılından itibaren DP’ye karşı ortak hareket etme kararı alarak birleşen muhalefet partileri Güç Birliği adında siyasi bir yapılanma oluştururken, Adnan Menderes de, 12 Ekim 1958 tarihinde Manisa mitinginde yaptığı konuşmasında muhalefetin yıkıcı faaliyetlerine karşı tüm vatandaşların dahil olacağı bir Vatan Cephesi kurulacağını belirtmiştir. Adnan Menderes’in bu çağrısı üzerine yurt genelinde olduğu gibi Tokat’ta da 1958-1960 yılları arasında çok sayıda vatandaş muhalefet partilerinden istifa ederek DP’ye katılmıştır. Çalışmamızda Vatan Cephesi’nin Tokat ve ilçelerindeki teşkilatlanması ve halkın Vatan Cephesi’ne katılmalarının nedenleri Adnan Menderes’e gönderilen telgraflar göz önünde bulundurularak, özellikle T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi’nden edinilen belgeler ve dönemin yerel basınındaki haberler dikkate alınarak incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tokat, Demokrat Parti, Vatan Cephesi

Kaynakça

• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Cumhuriyet Arşivi (BCA)
• Milliyet, 6 Ocak 1959, Y. 9, S. 3110; Milliyet, 11 Nisan 1960, Y.10, S.3564.
• Milletvekili Genel Seçimleri 1923-2011(2012). Ankara: Tüik Yayınları.
• Milletvekili Genel Seçimleri 1923-2011(2008). Ankara: Tüik Yayınları.
• Ahmad, Feroz & AHMAD, Bedia Turgay.(1976) Türkiye’de çok partili politikanın açıklamalı kronolojisi (1945-1971). Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Demir, Şerif. (2019). Modern Türkiye’de siyasal yaşam ve demokrasi (1938-2019). (A. Şimşek, ed.). Modern Türkiye Tarihi içinde (s. 175-210). Ankara: Pegem Akademi.
• Demirel, Taner. (2016). Türkiye’nin uzun on yılı Demokrat Parti iktidarı ve 27 Mayıs darbesi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Doğaner, Yasemin. (2013). Türk demokrasi tarihinde vatan cephesi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Eroğul, Cem. (2013). Demokrat Parti tarihi ve ideolojisi. İstanbul: Yordam Kitap.
• İlhan, Metin. (2016). Demokrat Parti iktidarının son ayı ve tarihi mektup (1-27 Mayıs 1960). İstanbul: Akademi Titiz Yayınları.
• Karpat, Kemal. (2022). Türk siyasi tarihi siyasal sistemin evrimi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Özer, İlbeyi. (2015). Demokrat Parti dönemi siyasi ve sosyal hayat. İstanbul: İskenderiye Kitap.
• Tekinsoy, Betül. (2022). Demokrat Partili yıllarda siyasetin konya basınına yansıması (1946-1960). Ankara: Berikan Yayınevi.
• Türkmen, İsmet. (2017). 1950’li yıllarda Türk dış politikası. (S Kekevi vd., ed.). Türk Dış Politikası (1830- 1989) içinde (s. 519-588.). Ankara: Berikan Yayınevi.
• Uyar, Hakkı. (2017). Demokrat Parti iktidarında CHP 1950-1960. İstanbul: Doğan Kitap.
• Uzman, Nasrullah. (2018). Yakova’dan darağacının gölgesine Abdullah Aker. İstanbul: Kitabevi Yayınları
• Yücel, M. Serhan. (2003). Demokrat Parti. İstanbul: Ülke Kitapları.
• Zürcher, Erik Jan. (2008). Modern Türkiye’nin tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Arslan, Zehra. (2013). Trabzon’da Vatan Cephesi (12 Ekim 1958-27 Mayıs 1960). Karadeniz Araştırmaları. 36 (36), 129-148.
• Aydoğmuş, Çiğdem. (2021). Milli Muhalefet Cephesine karşı iktidarın yanıtı: Vatan Cephesi. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi. 8 (3), 1172-1188.
• Bulut, Sedef. (2009). Üçüncü dönem Demokrat Parti iktidarı (1957-1960): Siyasi Baskılar ve Tahkikat Komisyonu. Gazi Akademik Bakış. 2 (4), 125-145.
• Karataş, Murat. (2022). Türkiye’de çok partili hayata geçiş sürecinin iç ve dış dinamikleri üzerine bir değerlendirme. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Dergisi, C. 11, S. 32, 303-323.
• Şahin, E; Tunç, B. (2015). Demokrat Parti’nin kuruluş süreci ve DP – CHP siyasî mücadelesi (1945-1947). Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi. C. I, S. 2, 31-69.
• Uluç, V. (2020). Türkiye’de çok partili sisteme geçiş: iç ve dış dinamiklerin analizi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 17 (1), 465-486.
• Gaytancıoğlu, Serkan. (2011). Demokrat Parti iktidarı ve Vatan Cephesi. ( Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Edirne: Trakya Üniversitesi.
• Yılmaz, Ensar. (2008). DP’nin iktidara geliş süreci (1945-1950). (Yayınlanmamış Doktora Tezi ). Sakarya: Sakarya Üniversitesi.