The Assi̇gnment of The Fami̇ly Resi̇dence to The Survi̇vi̇ng Spouse Under The Regi̇me of Parti̇ci̇pati̇on i̇n Acqui̇red Property and Inheritance Law

Yıl 2025, Sayı: 64, 285 - 308, 31.10.2025

Burak Doğan

https://doi.org/10.54049/taad.1810236

Öz

The family residence constitutes the sole dwelling jointly chosen by spouses, serving as the focal point of their domestic life. Upon the dissolution of marriage by death, the surviving spouse may assert a proprietary right over the family residence. The legal basis for this right may stem from either the provisions of the matrimonial property regime or inheritance law. Claims arising from matrimonial property law and inheritance law are inherently competitive. Under the participation in acquisitions regime, the surviving spouse must possess a participation claim to assert a proprietary right over the family residence. Article 240 of the Turkish Civil Code (TCC) cannot be applied solely on the basis of an increase in value. Claims based on inheritance law require the claimant to hold the status of an heir. The right to claim based on Articles 240 and 652 of the TCC is exclusively vested in the surviving spouse. This right is inalienable and does not transfer to heirs. The surviving spouse may request the establishment of a usufructuary or habitation right in their favor over the family residence based on claims arising from the matrimonial property regime. In cases where justified grounds exist, the surviving spouse or legal heirs may request the establishment of ownership rights instead of usufructuary or habitation rights. Conversely, in claims based on inheritance shares, ownership rights are primarily sought, and usufructuary or habitation rights may be requested only if justified reasons exist. Articles 240 and 652 of the TCC apply solely in cases of termination by death. The concept of family residence as provided in the legislation should be interpreted broadly. The family residence must be included in the deceased spouse’s estate. The right to assert a proprietary claim over the family residence is strictly tied to the surviving spouse, and such claims by the surviving spouse are not subject to statutes of limitation.

Anahtar Kelimeler

Family residence , participation in acquisitions regime , surviving spouse , participation claim , inheritance share , exclusivity

Etik Beyan

This article is not subject to Ethics Committee permission.

EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNDE VE MİRAS HUKUKUNDA AİLE KONUTUNUN SAĞ KALAN EŞE ÖZGÜLENMESİ

Öz

Aile konutu, eşlerin yaşam faaliyetlerinin odak noktasını oluşturan ve birlikte seçtikleri yalnızca bir konuttur. Evliliğin ölüm nedeniyle sona ermesi halinde, sağ kalan eş aile konutu için ayni hak talep edebilir. Bu hakkın dayanağı mal rejimi hükümleri olabileceği gibi miras hükümleri de olabilir. Mal rejimi ve miras hukukuna ilişkin talepler birbirleriyle yarışan niteliktedirler. Edinilmiş mallara katılma rejiminde aile konutunda ayni hak talebinde bulunulabilmesi için sağ kalan eşin katılma alacağına sahip olması gerekir. Yalnızca değer artış payının varlığı halinde TMK m. 240 uygulanamaz. Miras hukuku kaynaklı talepte bulunulabilmesi mirasçı sıfatının olmasına bağlıdır. TMK m. 240 ve 652’ye dayalı talepte bulunma hakkı yalnızca sağ kalan eşindir Bu hakkın devredilmesi veya miraçılara intikal edebilmesi mümkün değildir. Sağ kalan eş, mal rejimi kaynaklı talebinde aile konutu üzerinde intifa ya da oturma hakkı kurulmasını isteyebilir. Haklı sebebin varlığı halinde sağ kalan eş ya da yasal mirasçılar intifa ya da oturma hakkı yerine mülkiyet hakkı tesis edilmesini isteyebilir. Miras payı kaynaklı talepte ise kural tam tersi olup, öncelikle mülkiyet hakkı talep edilir. Haklı neden varsa intifa ya da oturma hakkı tesis edilmesi talep edilebilir. TMK m. 240 ve 652 yalnızca ölümle sona erme halinde uygulanabilir. Düzenlemelerde yer alan aile konutu kavramı, geniş yorumlanmalıdır. Aile konutu ölen eşin terekesinde yer almalıdır. Aile konutunda ayni hak talebinde bulunma hakkı, sağ kalan eşe sıkı sıkıya bağlıdır. Sağ kalan eşin talebi hak düşürücü süreye tabi değildir.

Anahtar Kelimeler

Aile konutu , edinilmiş mallara katılma rejimi , sağ kalan eş , katılma alacağı , miras payı , özgüleme

Etik Beyan

Bu makale Etik Kurul iznine tabi değildir.

Kaynakça

• Acabey MB, Evlilik Birliğinde Yasal Mal Rejimi (1. Bası Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi Yayınları 1998.
• Acar F, Aile Hukukumuzda Aile Konutu Mal Rejimleri Eşlerin Yasal Miras Payı (5. Bası Seçkin Yayınevi 2016).
• Akıntürk T ve Ateş D, Aile Hukuku (25. Bası Beta Yayınevi 2024).
• Akkışla HS, ‘Aile Konutunun Sağ Kalan Eşe Özgülenmesi’ (Eylül 2018) 4 [16] Kesit Akademi Dergisi 450-491.
• Aldemir İB, Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminde Taraf İradelerinin Etkisi (1. Bası On İki Levha Yayınları 2018).
• Antalya G, Miras Hukuku c. III (4. Bası Seçkin Yayıevi 2019).
• Ayan S, Evlilik Birliğinin Korunması (1. Bası Türkiye Barolar Birliği Yayınları 2004).
• Buz V, Medeni Hukukta Yenilik Doğruan Haklar (1. Bası Yetkin Yayınları 2005)
• Çabri S, ‘Aile Konutu Şerhi’ içinde Prof. Dr. Ergon A. Çetingil ve Prof. Dr. Rayegan Kender’e 50. Birlikte Çalışma Yılı Armağanı (1. Bası Çizgi Basım Yayın 2007).
• Çabri S., Miras Hukuku Şerhi Cilt IIII, (2. Bası On İki Levha Yayınları 2023). (şerh)
• Çakır AC, Sağ Kalan Eşin Mirasçılığı (1. Bası On İki Levha Yayınları 2018).
• Doğan, Murat, ‘Mal Rejiminin Tasfiyesinde ve Mirasın Paylaşımında Aile Konutu’
• (2003) 7 [ 3-4], Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi 651-695.
• Demirbaş H, ‘Sağ Kalan Eşe Aile Konutu ve Ev Eşyası Üzerinde Ayni Hak Tanınması İmkânı Veren MK. 240 ve 652’nin Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi’ içinde Prof. Dr. Hüseyin Hatemi’ye Armağan c.1 (1. Bası Vedat Yayıncılık 2009) 589-603.
• Dural M, Öğüz T ve Gümüş MA Türk Özel Hukuku C. III Aile Hukuku, (20. Bası Filiz Kitabevi, 2025).
• Dural M ve Öz T, Türk Özel Hukuku c. IV Miras Hukuku (20. Bası Filiz Kitabevi 2024).
• Dursun Karaahmetoğlu Ş, ‘Ölen Eşin Aile Konutuna İlişkin Ölüme Bağlı Tasarruflarının Sağ Kalan Eşin TMK m. 240 Uyarınca Aile Konutunun Özgülenmesi Talebine Etkisi’ (Mayıs 2021) 23 [1] Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 431-459.
• Efedayıoğlu KK, ‘Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminin Sona Ermesinde Sağ Kalan Eşin Talep Hakkı’ (2019) Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çankaya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erdem M, Aile Hukuku ( 2. Bası Seçkin Yayıncılık 2019).
• Eren F ve Yücer Aktürk İ, Türk Miras Hukuku (5. Bası Yetkin Yayınları 2023).
• Gençcan ÖU, Mal Rejimleri Hukuku (9. Bası Yetkin Yayınları 2023).
• Gezder Ü, ‘Mirasın Paylaşılmasında Aile Konutunun ve Ev Eşyasının Sağ Kalan Eşe Özgülenmesi (MK 652)’ (2007) LXV [2] İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 237-252.
• Gümüş MA, Evliliğin Genel Hükümleri ve Mal Rejimleri, (1. Bası Vedat Kitapçılık 2008).
• İyilikli, AC, ‘Boşanma, Evliliğin İptali ya da Eşlerden Birinin Vefatının Aile Konutuna İlişkin Tasarrufun İptali Davasına Etkisi’ (Haziran 2019) 7 [13] Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi 233-294.
• Jungo A, ‘ Art 219’ içinde CHK - Handkommentar zum Schweizer Privatrecht Personen- und Familienrecht Art. 1–456 ZGB – Partnerschaftsgesetz Ed. Ruth Arnet, Peter Breitschmid, Alexandra Jungo (4. Bası Schulthess Juristische Medien AG 2023).
• Kapusuz G, ‘Mal Rejimleri ve Miras Hukukunda Aile Konutu’ (2010) Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kılıçoğlu MA, Aile Hukuku, (8. Bası Turhan Kitabevi 2025). (Aile).
• Kılıçoğlu MA, Miras Hukuku (13. Bası Turhan Kitabevi 2023).
• Koçhisarlıoğlu C, ‘İsviçre’de Evlilik Birliği Hukuku’ndaki Son Gelişmeler’ içinde Prof. Dr. Jale AKİPEK’e Armağan (1. Bası Selçuk Üniversitesi Yayınları 1991).
• Meyer T, ‘Art 612a’ içinde CHK - Handkommentar zum Schweizer Privatrecht Erbrecht Art. 457-640 ZGB (4. Bası Schulthess Juristische Medien AG 2023).
• Nebioğlu Öner Ş, Aile Konutunun Sağ Kalan Eşe Özgülenmesi, (1. Bası Adalet Yayınevi 2014).
• Olgaç SC, ‘Aile Konutunun Sağ Kalan Eşe Özgülenmesi’ (Ağustos 2016) 11 [120] Terazi Hukuk Dergisi 105-118.
• Özdemir H, Türk Medeni Kanununa Göre Mirasın Paylaşılması Şerhi (1. Bası Yetkin Yayınları 2019).
• Özer Deniz M, Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminin Sona Ermesi ve Tasfiyesi,
• (1. Bası Vedat Kitapçılık 2018).
• Özer T, ‘TMK m.652 Uyarınca Birlikte Yaşanılan Konut ile Ev Eşyasının Miras Payına Mahsuben Sağ Kalan Eşe Özgülenmesi’ ( Mart 2023) 8 [1] İstanbul Medeniyet Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 391-413.
• Öztan B, Aile Hukuku (6. Bası Turhan Kitabevi 2015).
• Öztaş İ, ‘MK. m. 240 Kapsamında Sağ Kalan Eşin Aile Konutu Üzerindeki Hakkı’ (2009) XXI [3-4] Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 223-264.
• Saatçioğlu F, Aile Konutu ve Şerhi (1. Bası Adalet Yayınları 2016).
• Sarı S, Evlilik Birliğinde Yasal Mal Rejimi Olarak Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi,
• (1. Bası Beşir Kiabevi 2007).
• Serozan R ve Engin Bİ, Miras Hukuku ve Uygulama Çalışmaları (6. Bası Seçkin Yayınevi 2019).
• Steck D ve Fankhauser R, ‘ Art. 219’ içinde Scheidung FamKomm Ed. Roland Fankhauser (4. Bası Stämpfli Verlag AG 2022)
• Şenocak Z, ‘Aile Konutu ve Ev Eşyasının Özgülenmesi’ (2009) XXV [2] Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 97-129.
• Şıpka Ş, Türk Hukukunda Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Uygulamaya
• İlişkin Sorunlar (1. Bası On İki Levha Yayıncılık 2011).
• Uçar A, ‘4721 Sayılı Medeni Kanun İle Evliliğin Genel Hükümleri Alanında Yapılan Bir Kısım Değişiklikler Üzerine Düşünceler’ (2002) VI [1-4] Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 317-332.
• Utku D, ‘Yasal Mal Rejiminin Tasfiyesinde Katılma Alacağına Mahsuben Aile Konutunun Mülkiyeti İstemi’ İçinde İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yasal Mal Rejimi Sempozyumu ( 1. Bası Legal Yayınevi 2023)
• Ürem M, ‘TMK m. 240 Hükmü Uyarınca Sağ Kalan Eşin Konut ve Ev Eşyası Üzerindeki Hakkı’ (2020) 10 [2] Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi 638-697.
• Yağcıoğlu AH, Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminde Eşleri Yasal Alım Hakkı (1. Bası Güncel Hukuk Yayınları 2007).
• Yaşar H, ‘Miras Paylaşılmasında Aile Konutunun Sağ Kalan Eşe Özgülenmesi’ (2012) 100 Türkiye Barolar Birliği Dergisi 405-422.
• Yılmaz S, Medeni Hukuk Cilt III Aile Hukuku (2. Bası Yetkin Yayınları 2024).
• Zevkliler A, Cumalıoğlu E ve Acabey MB, Medeni Hukuk III Aile Hukuku (1. Bası Adalet Yayınevi 2024).
• Zeytin Zafer, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Tasfiyesi (3. Bası Seçkin Yayınevi 2017).