ULUSLARARASI HUKUKTA DEVLETLERİN TANINMASININ HUKUKİ BOYUTU VE TANINMA İLE İLGİLİ BAŞLICA NORMLAR

Yıl 2019, Sayı: 38, 63 - 88, 04.04.2019

Dr. Öğr. Üyesi Mesut Şöhret

Öz

Dünya sahnesine yeni bir devlet olarak çıkma arzusunda olan devletlerin tanınması, gerek mevcut devletler gerekse yeni devletler açısından bir takım hukuki sonuçlar doğurmaktadır. Esas itibariyle yeni bir devletin tanınma işlemi bir bakıma bu devletin fiziki varlığının uluslararası toplum tarafından kabul edilmesinin yanında uluslararası hukuk perspektifinden bakıldığında ilgili siyasi oluşumun bir tür kişilik kazanarak statü değişikliğine neden olan bir durumu ifade etmektedir. Ancak tanıma konusu temelde yeni ortaya çıkan siyasal oluşumu devlet olarak tanıma iradesinde bulunan mevcut devletin vereceği bir karardır. Bu yönüyle yeni devletlerin tanınması konusu büyük ölçüde politik bir doğaya sahiptir ve bağımsız bir devletin kullandığı imtiyazlardan biri durumundadır. İki bölümden oluşan bu çalışmanın ilk bölümünde yeni kurulan devletlerin tanınmasının hukuki boyutunu ifade ederek yeni doğan bir devleti tanımanın tanıyan devlet açısından ve tanınan devlet açısından hukuki etkilerini ortaya koymaktadır. Diğer taraftan yeni devlet olma iddiasında olan devletlerle bu devletleri tanımayan devletlerin uluslararası hukuk açısından aralarındaki ilişkileri incelenerek Stimson doktrini olarak adlandırılan bilinçli tanımama yaklaşımı analiz edilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde tanınma ile ilgili uluslararası hukukta yer alan başlıca normlar ortaya konularak Montevideo Sözleşmesi ile gündeme gelen objektif tanıma unsurları incelenmiştir. Bunun yanında tanıma konusunda uluslararası sisteme etki eden İngiltere ve ABD gibi ülkelerle Avrupa Birliği’nin standartları ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Tanınma, Devletlerin Tanınması, Tanınmanın Hukuki Boyutu, Tanınma Normları, Stimson Doktrini

Kaynakça

• Atay, Ender Ethem “Hukukta Meşruiyet Kavramı”, Prof. Dr. Naci Kınacıoğlu’na Armağan, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, 1997, ss. 121–166 Azarkan, Ezeli Uluslararası Hukukta Devletlerin Tanınması: Slovenya–Hırvatistan–Bosna Hersek, Adalet Yayınevi, Ankara, 2008. Bal, Ali “Devletin Uluslararası Sorumluluğunun Doğması” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, 2006 Caşın, Mesut Hakkı, Modern Uluslararası Hukukun Temel Esasları Cilt 1, Legal Yayıncılık, İstanbul, 2013. Cavadov, Nurlan (2008). “Azerbaycan ve Birleşmiş Milletler”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı, Ankara. Draft Declaration on Rights and Duties of States with commentaries (1949). http://legal.un.org/ilc/texts/instruments/english/commentaries/2_1_1949.pdf (16.06.2018) Erdal, Selcen, “Uluslararası Hukukta Tanıma Kurumu ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Örneği”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 13, Sayı 1, 2005, s.159, ss.157–196 Grewe, Wilhelm Georg, The Epochs of International Law, Translated by Micheal Byers, Goettingen, Walter de. Gruyter, 2000. http://books.google.com.tr/books?id=b6LkdpfRNZgC&dq=wilhelm+g+grewe+international+law&pg=PP1&ots=gkBw-qHlt- Erişim Tarihi: 18.06.2018 Kocaman, Selcen “Uluslararası Hukukta Tanıma Kurumu ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Örneği” (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2004. Korman, Sharon, “The Right of Conquest, The Acquisition of Territory by Force in International Law and Practice “, Clarendon Press, Oxford, 1996. Köstem, Burç “Filistin’in BM’de Devlet Düzeyinde Temsilinin Hukuksal Sonuçları”, 2011, http://www.usak.org.tr/print.php?id=293&z=2 Erişim Tarihi: 19.06.2018 Montevideo Convention on the Rights and Duties of States (1933). https://www.ilsa.org/jessup/jessup15/Montevideo%20Convention.pdf Erişim Tarihi: 18.06.2018 Pazarcı, Hüseyin, Uluslararası Hukuk Dersleri Cilt–3, Turhan Kitabevi, 2004, Ankara. Shaw, Malcolm N. (2008). International Law, Cambridge: Cambridge University Press Şöhret, Mesut (2012), “Uluslararası Hukukta Diplomatik Tanınma: Güney Osetya ve Abhazya’nın Mevcut Statüsü”, Uluslararası Kafkasya Kongresi Bildiriler Kitabı, Kocaeli Üniversitesi, 2012, ss. 467–497 Turns, David “The Stimson Doctrine of Non-Recognition: Its Historical Genesis and Influence on Contemporary Internetional Law”, Chinese Journal of International Law, Cilt 2, Sayı 1, 2003, ss. 105–143 UN Security Council Resolutions, S/RES/216, Southern Rhodesia, http://www.un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/RES/216(1965) Erişim Tarihi: 18.06.2018 General Assembly Resolution, A/RES/3314/XXIX, Question of Defining Aggression, http://www.un-documents.net/a29r3314.htm Erişim Tarihi: 19.06.2018 UN General Assembly Resolution, (1960). A/RES/1514/XV, Declaration on the Granting of Independence to Colonial Countries and Peoples, http://www.un.org/en/decolonization/declaration.shtml, Erişim Tarihi: 19.06.2018 UN Security Council Resolutions, S/RES/541, Cyprus, http://www.un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/RES/541(1983), Erişim Tarihi:18.06.2018