KAMULAŞTIRMASIZ HUKUKİ EL ATMA KAVRAMININ İNCELENMESİ VE MUHTEMEL ÇÖZÜM YAKLAŞIMLARININ GETİRİLMESİ Investigation of Disappling Zoning Plan comes from Legal Confiscating without Expropriating and Developing the Possible Solutions for Them

Yıl 2019, Sayı: 39, 1 - 28, 30.07.2019

Doç. Dr. Yakup Emre Çoruhlu , Prof. Dr. Bayram Uzun , Dr. Öğr. Üyesi Okan Yıldız

Öz

ÖZET

Kamulaştırmasız el atma kavramı

Türk Hukuk Sistemi’ne 1956’da girmiştir.

1983 tarihli Kamulaştırma Kanunu’nun

38.maddesi ile düzenlenmiş tek

kamulaştırmasız el atmaya dayanak yasa

metni, 2003’de Anayasa Mahkemesi

kararıyla iptal edilmiştir. Buna karşın,

kamulaştırmasız el koyma sebebiyle

tazmin ifadesi kamulaştırma kanununa

eklenerek yasal kimlik kazanmıştır. Ayrıca

bu olgunun varlığı 2026 tarihine kadar

da ötelenmiştir. Daha sonraki düzenleme

ile bu tarih sınırlaması da kaldırılmıştır.

Yani kamulaştırmasız el atmanın ilerleyen

yıllarda devam etmesi hukuki bir kimlik

kazanmıştır. Ardından, 6475 sayılı Yasa

ile kamulaştırmasız hukuki el atma

davalarında 07.09.2021’e kadar hüküm

vermek hukuken imkânsız hale gelmiştir.

Anayasa Mahkemesi, bu kanun maddesini

Anayasa’ya aykırı olduğu gerekçesi ile iptal

etmiştir. Şu anda hukuki el atmaya ilişkin

dava açmak için yasal bir engel kalmamıştır.

Bunun yanında, hukuki el atmaya ilişkin

bazı kavram yanılgıları da mevcuttur. Bazı

parseller; sit alanı, jeolojik sakıncalı alan,

tarımsal niteliği korunacak alan sınırları

içinde kalabilir. Bu tip parseller,bulundukları konum

veya özellikleri nedeniyle imar planında

DOP/KOP donatılarına tahsis edilebilir. Bu

durumda hukuki el atma varlığından söz

etmek pek mümkün gözükmemektedir.

Bu konuda uygulamada bazı yanlış

uygulamalar ve kavram yanılgıları da

mevcuttur. Ayrıca, hukuki el atmanın

olduğu alanlarda da bir takım önlemlerin

alınması elzemdir. Uygulama imar planı

olan alanlarda ivedi olarak arsa ve arazi

düzenlemelerinin re’sen yapılması en kalıcı

çözüm olarak bilinmektedir. Konuya ilişkin

daha geniş perspektifli kalıcı çözümler

getirmek de gerekmektedir. Aksi takdirde,

kamu kurumları ciddi maddi yükler

altında kalacaktır. DOP/KOP donatısına

isabet eden kadastro parsellerine, sit

sertifikası benzeri imar hakkı verilmesi

veya plandaki tüm kadastro parsellerine

12,5 metreye kadar yapılaşma hakkı

verilmesi ve imar hakkı transferi sisteminin

geliştirilmesi önerilerin bir tanesidir. Bu

konuda araştırma yapacak araştırmacılara,

alternatif yöntemlerin geliştirilmesi ve

uygulanması adına uygulama ve hukuki

araçları içeren alanlarda çalışma yapmaları

önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

mülkiyet hakkı, kamulaştırma, hukuki el atma, uygulama imar planı

Kaynakça

• Akıllıoğlu, Tekin, Kamu Yararı Kavramı Üzerine Düşünceler, İHİD, Lütfi DURAN’a
• Armağan Özel Sayısı, S.1-3, Yıl.9, 1988.
• Arcak, A. 1987. Kamulaştırmasız Elkoyma ve Yeni Hükümler, (1987).
• Avcı, M. 2015. Türk Hukukunda Kamulaştırmasız El Atma Sorununa Kısa Bir Bakış, İzmir Barosu Dergisi • Ocak 2015, 57-76.
• Ayaydın Cem, 1982 Anayasası Çerçevesinde Kamu Yararı Kavramı ve Anayasa Mahkemesi, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, Kasım 2010. Başpınar Veysel, Mülkiyet Hakkını İhlal Eden Müdahaleler. Bruce, J. W., 1998. Tenure Brief, Review of Tenure Terminology, Land Tenure Center, An Institute for Research and Education on Social Structure, Rural Institutions, Resource Use, and Development, University of Wisconsin, 8 pages,, Madison. Çabri, S. 2011. Kamulaştırmasız El Atma Kavramının Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 15.12.2010 Tarihli Kararı Doğrultusunda Tanımlanması Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XV, 1–2 (2011) 77-104. Çağlayan Ramazan, İdari Yargılama Hukuku, Genişletilmiş ve Güncellenmiş 3. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara, Ocak 2013. Çoruhlu Y.E., Demir O., "Vakıflarda Kamulaştırma Süreçlerinin Araştırılması", Ankara Barosu Dergisi, cilt.72, ss.20-54, 2014 Çoruhlu Y.E., Demir O., Yildiz O., 2015. 3B Kadastro Nesnesi: Hava Hakkı ve Kat Mülkiyetine Yönelik Gelişim Süreci Analizi, Ankara Barosu Dergisi, cilt.73, ss.397-420. Çoruhlu Y.E., Yildiz O., 2017. Geographical database for object-oriented land division modelling in Turkey, Land Use Policy, vol.68, pp.212-221, 2017 Çoruhlu Y.E., Yildiz O., "İmar Planı Uygulanmamasından Kaynaklı Hukuki El Atma: Alternatif Bir Çözüm Yaklaşımı", ASOS 4.Uluslararası Hukuk Sempozyumu, Antalya, Türkiye, 3-5 Mayıs 2018. Dale, P. ve McLaughlin, J. D., 1988, Land Information Management, Clarendon Press, Oxford. Eren F., 2012. Mülkiyet Hukuku, Yetkin Yayınları, 2. Baskı, Ankara. Ersoy, M. 2007. İmar Mevzuatımızda Planlama Kademeleri ve Üst Ölçek Planlama Sorunu. Bölgesel Kalkınma ve Yönetişim Sempozyumu, TEPAV, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayını ss. 215-231. Giritli İ., Akgüner T., 1987. İdare Hukuku Dersleri II, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1987. Göven, Y. (2015). Kamulaştırma İşlemlerinde “Kamu Yararı”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 247-262.