HUKUKTA “ÖZ” ARAYIŞLARI VE İSLAM HUKUKUNUN METAFİZİK KARAKTERİ Seeking the Essence of Law and the Metaphysical Character of Islamic Law

Yıl 2019, Sayı: 39, 29 - 44, 30.07.2019

Şahban Yıldırımer

Öz

Hukukun özü nedir, ya da hukuki norma

bağlayıcılık gücü veren nedir? soruları

ne zaman sorulsa cevap ampirik alanın

ötesine; transandantal, metafizik ya da

teolojik alana taşmaktadır. Bu alan kimi

zaman transandantal olarak nitelendirilmiş

kimi zaman da metafizik hatta teolojik

alan olarak tanımlanmıştır. Bu konudaki

cevapları ampirik alanda arayan teoriler

de yok değildir. Bu çalışmamızda

hukukun aşkın/transandantal kaynağını

savunan teorilerin bilimsel zemini ile

İslam hukukunun metafizik zeminini

felsefi açıdan bir karşılaştırmaya tabi

tutacağız. Hukukun özünü transandantal

bir zeminde temellendiren teoriler;

“bilimsel” kategoride değerlendirilirken,

aynı zeminde dikey boyutta metafizik ya da

teolojik alanda paradigma inşa eden İslam

hukukunun “bilimsellik” dışında mütalaa

edilmesi felsefi açıdan tutarlı bir yaklaşım

değildir. Ayrıca bu çalışmamızda bir hedef

de; İslam hukukunun metafizik kaynaklı

oluşunun felsefi zemin açısından bilimsel

bir temellendirmeye elverişli olmadığı

yönündeki ithamların felsefi açıdan

tutarsızlığının ortaya konulmasıdır. Burada

son derece önemli olan husus hukukun,

transandantal-metafizik kaynaklı oluşu

ya da bu şekilde temellendirilmesinin,

sadece İslam hukukuna ilişkin bir özellik

olmadığının ortaya konulmasıdır. Ayrıca

hukukun özü ya da hukuku bağlayıcı

kılan otoritenin kaynağı sorgulandığında

konunun kaçınılmaz olarak metafizik alana

çıkacağı gerçeği konusunda bir farkındalık

oluşturmaktır

Anahtar Kelimeler

İslam hukuku, hukukun özü

Kaynakça

• Apaydın, H. Yunus, Fıkhın Kaynakları, Ay Yayınları, Ankara 2018. Aral, Vecdi, Hukuk Felsefesinin Temel Sorunları, Bayrak Matbaacılık, İstanbul 1992. Aral, Vecdi, “Hukuk Felsefesinde Değer Rölativizmine Karşı Değer Objektivizmi”, (İ.Ü.H.F.M.), Yıl 1974, Cilt 40, Sayı 1-4. Aral, Vecdi, Hukuk ve Hukuk Bilimi Üzerine, Fakülteler Matbaası, İstanbul 1975. Çağıl, Orhan Münir, “Bir Eser Münasebetiyle Hukuk Mefhumu ve Hukuk İdesine Dair Bazı Düşünceler”, (İ.Ü.H.F.M.), Yıl 1959, Cilt 24, Sayı 1-4. Çağıl, Orhan Münir, “Ebedi Bir Problem Olarak Hayır ve Şer Tezadı Ruhun Ebediliği (Ölmezliği) ve Hukuk İdesi”, (İ.Ü.H.F.M.), Yıl 1958, Cilt 23, Sayı 3-4. Çağıl, Orhan Münir, “Faust Tragedyası Zaviyesinden “Goethe’nin Hayat ve İnsan Anlayışının Kültür Dünyası İçin Filozofik Mana ve Kıymeti”, (İ.Ü.H.F.M.), Yıl 1985, Cilt 51, Sayı 1-4, s. 389 vd. Çağıl, Orhan Münir, Hukuka ve Hukuk İlmine Giriş, Fakülteler Matbaası, İstanbul 1971. Çağıl, Orhan Münir, “Stammler’in Cemiyet ve Hukuk Felsefesi”, (İ.Ü.H.F.M.), Yıl 1951, Cilt 17, Sayı 1-2. Çebi, Sezgin Seymen, “Antik Yunan’da ve Modern Batı Toplumlarında Hukuk ve Bilime Eleştirel Bir Bakış”, HFSA23. Öktem, M. Niyazi, Fenomenoloji ve Hukuk (Hukukun Özü Sorunu), Doğuş Matbaası, İstanbul 1982. Öktem, Niyazi, Hukuk Felsefesi ve Hukuk Sosyolojisi, Met/Er Matbaası, İstanbul 1988. Öktem, Niyazi, “Hukuksal Pozitivizm Akımı”, (İ.Ü.H.F.M.), Yıl 1977, Cilt 43, Sayı 1-4. Özbilgen, Tarık, Eleştirisel Hukuk Başlangıcı Dersleri, Sulhi Garan Matbaası, İstanbul 1976. Özbilgen, Tarık, Eleştirisel Hukuk Sosyolojisi Dersleri, Sulhi Garan Matbaası, İstanbul 1971. Özbilgen, Tarık, “Louis Le Fur’ün Hukuk Görüşü”, (İ.Ü.H.F.M.), Yıl 1969, Cilt 35, Sayı 1-4. Üskül Engi, Zeynep Özlem, “Olan Hukuk - Olmayan Hukuk”, HFSA23. Waline, Marcel,“Felsefi, Hukuki ve İçtimai Pozitivizm”, (Çev. Münci Kapani) (A.Ü.H.F.D.), Yıl 1951, Cilt 8, Sayı 3. Yörük, Abdülhak Kemal, Hukuk Felsefesi Dersleri, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul 1952.