RÖDÖVANS SÖZLEŞMESİNİN MADEN HUKUKUNDAKİ YERİ VE MALİ YÜKÜMLÜLÜKLER The Role in Miniglaw on the Redevance Agreements and Financial Obligations

Yıl 2019, Sayı: 39, 215 - 242, 30.07.2019

Bünyamin Çitil

Öz

Madenler devletin hüküm ve tasarrufunda

olan kamu malı niteliğinde kabul edilen tabii servet

ve kaynaklardır. Madenler maden ehliyetine sahip

kişilere verilen ruhsat ve izin kapsamında işletilirler.

Maden haklarının bölünmezliği ilkesi gereği, ruhsatlı

sahaların daha küçük ruhsatlara veya ortak paylara

bölünmesi mümkün değildir. Bu nedenle işletme

yeterliliğine sahip olmayan kişilere ruhsatlandırılan

sahaların gerek kısmen gerekse tamamen atıl kalması

gibi olumsuz sonuçlar doğmuştur. Bu sahaların kısmen

veya tamamen rödövansçılara kiralanması ve üretime

açılması isteği, rödövans sözleşmesinin doğmasına ve

madencilik sektöründe kendine geniş yer bulmasına

sebep olmuştur. İşletme hakkının kısmen veya

tamamen devrine ilişkin bu sözleşme ürün kirasına

benzer kabul edilerek konuya ilişkin uyuşmazlıkların

çözümünde Türk Borçlar Kanunu’nun ilgili hükümleri

kıyasen uygulanmıştır. Maden Kanunu’na eklenen

hükümler ile rödövans sözleşmelerinin idarenin

onayına tabi tutulması, bu sözleşmeye idarenin

üçüncü bir taraf olarak iradesinin eklenmesinden

başka bir şey değildir. İdarenin sözleşmeyi onaylaması,

bu sözleşmenin birleşme iradeli karma sözleşme

olarak kabul edilmesini gerektirmiştir. Hatta sözleşme

şartları dışında maden bölgesi kararı gibi idari

işlemlerle sözleşmelerin sonlandırma yetkisi, bu

sözleşmenin idarenin taraf sıfatı açısından kısmen

idari sözleşme olarak anılmasını bile haklı kılmaktadır.

Rödövans sözleşmeleri Türkiye Taşkömürü İşletmesi

Yönetmeliği kapsamındaki istisna dışında tip sözleşme

özelliği taşımamaktadır. Devlet hakkı yükümlülüğü ve

buluculuk hakkı yükümlülüğü ruhsat sahibine aittir ve

bu yükümlülüğün sözleşme gereği rödövansçıya devri

maden hukuku anlamında yükümlüyü değiştirmez.

Bu yükümlülüklerin rödövansçı tarafından hak

sahibi kişilere ödenmemesi sadece ruhsat sahibi

ile rödövansçı açısından hukuki sonuç doğurur ki,

bu da sözleşme şartlarına aykırılık kapsamında

değerlendirilir.

Anahtar Kelimeler

Sözleşme, devlet hakkı

Kaynakça

• AKYILMAZ, Bahtiyar, SEZGİNER, Murat ve KAYA,Cemil, Türk İdare Hukuku. 3. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2012 ALTAŞ, Hüseyin, Hasılat ve Şirket Kirası (BK Mad. 270-298, Yetkin Yayınevi, 1. Baskı, Ankara, 2009 AMIKLIOĞLU(a), Hüseyin, Rödovans Sözleşmesi ile İşletilen Bir Maden İşletmesinden Doğan Zararlardan Sorumluluk, D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof Dr. Şeref Ertaş’a Armağan, C. 19, Özel Sayı-2017. AMIKLIOĞLU(b) Hüseyin, Rödovans Sözleşmesi, 1. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2016 AYANOĞLU, Taner, İşletme Hakkı Devir Sözleşmeleri, İÜHFM C. LXV, S.l. 2007 ÇEVİKÇELİK, Muradiye, Türk İdare Hukukunda Maden İşletme ve Rödövans Sözleşmeleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2017. ÇİTİL(a), Bünyamin, Maden Hukuku, Seçkin Yayınevi, 1. Baskı, Ankara, 2018 ÇİTİL(b), Bünyamin, Uluslararası İhalelere Ait Damga Vergisi, Vergi Dünyası, S.439, Mart 2018. ERDOĞAN(a), Kemal, Rödövans Sözleşmesi, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017 ERDOĞAN(b), Kemal, Maden Hakkını Devir Sözleşmesi İle Rödövans Sözleşmesi Arasındaki Ayırım, Ankara Hacı Bayram Veli Üniv.-Hukuk Fakültesi Dergisi C. XXII, Y. 2018, Sa. 1 FİKRET(a), Eren, Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, Beta Yayınevi, 11.Baskı, İstanbul, 2009 EREN(b), Fikret, Borçlar Hukuku, Özel Hükümler, Yetkin Yayınevi, 5. Baskı, Ankara, 2014 GÜNAY, Ömer, Maden Hukuku, Seçkin Yayıncılık 2. Bası, Ankara 2017. KOCA, Mustafa, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun Kira Sözleşmesine İlişkin Genel Hükümlerine Göre Ürün Kirasının Sona Ermesi, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIX, Y. 2015, Sa. 4. SEZGİNER, Murat, İdarenin Müdahale Ettiği Özel Hukuk Sözleşmeleri (Birleşik İradeli ‘Birleşme’ Sözleşmeler), Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XVII, Y. 2013, Sa 1-2. TANDOĞAN, Haluk, Borçlar Hukuku, Özel Borç İlişkileri, Cilt 1/2, Kira ve Ödünç Verme Sözleşmeleri, 4. Baskı, İstanbul, 2008TOPALOĞLU(a) Mustafa), Rödövans Sözleşmelerinin Şekli ve Tescili, Maden Hukuku Bildiriler Kitabı, 3-4 Ekim Ekim 2015, Afyon 2016. TOPALOĞLU(b), Mustafa, Maden Hukuku, Karahan Kitabevi, 1. Baskı, Adana, 2011 TOPALOĞLU(c) Mustafa, Rödovans Sözleşmesi; Hukuksal Durum, Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Türkiye 17 Uluslararası Madencilik Kongresi ve Sergisi- TUMAKS 2001, © 2001, ISBN 975-395-416-6. UYGUN Rahmi, Maden İşletmelerinde Ödenen Rödovans Bedellerinin Muhasebe Sistemi İçinde İzlenmesi. UYUMAZ Alper, GÜNGÖR Fatma, Rödövans Sözleşmesi, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIX, Y. 2015, S.4. YAVUZ, Cevdet, Borçlar Hukuku Dersleri, Özel Hükümler, Beta yayınevi, 10. Baskı, İstanbul, 2012 YENİSEY, K. Doğan, İş Hukukunda İşyeri ve İşletme, Legal Yayınevi, 1. Baskı, İstanbul, 2007 ZEVKLİLER, Aydın ve GÖKYAYLA, K. Emre, Borçlar Hukuku, Özel Borç İlişkileri, Turhan Kitabevi, 15. Baskı, Ankara, 2015 Danıştay 10. Dairesi, 29.04.1993 gün ve E:1991/1, K:1993/1752 sayılı Karar. (Danıştay Dergisi, Sayı 88) Danıştay 8. Dairesi, 08.10.2018 gün ve E:2018/3037, K:2018/5372 sayılı karar(Yayımlanmamıştır) Danıştay 8. Dairesi, 02.12.2014 gün ve E:2014/6656, K:2014/9520 sayılı karar (Yayımlanmamıştır) Danıştay 13. Dairesi, 06.04.2011 tarih ve E:2008/2695, K: 2011/1368 sayılı Karar (Yayımlanmamıştır). Yargıtay 14. Hukuk Dairesi, 20.02.2007 gün ve E:2007/111, K:2007/1552 sayılı Karar (Yayımlanmamıştır). Yargıtay 3. Hukuk Dairesi Başkanlığı, 05.12.2017 gün ve E:2017/6109, K:2017/17027 sayılı Karar (Yayımlanmamıştır). Yargıtay 6. Hukuk Dairesi, 24.06.2015 gün ve E:2015/1298, K:2015/6363 sayılı Karar (Yayımlanmamıştır). Türkiye Taşkömürü Kurumu Genel Müdürlüğü Rödövans İhale ve Uygulama Yönetmeliği,10.12.2017 gün ve 30266 sayılı Resmi Gazete. Maden Yönetmeliği, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/09/2017 0921-1