Representative Action

Yıl 2018, Sayı: 36, 1 - 340, 01.10.2018

Cenk Akil

Öz

In some circumstances, legal order may have given the competence to conduct litigation to a third party. Competence to conduct litigation is divided into two and termed as “subject case competence” and “distanced case competence”, based upon if the competence belongs to the subject of substantial law or not. In “subject case competence”, the owner of the competence is identified according to the parties of the substantial law relation. Whereas in “distanced case competence”, which is also known as “representative action”, the competence to conduct litigation belongs to non-party persons of the substantial law relation. Representative action is divided into two which are termed as “legal representative action” and “voluntary representative action”. In legal representative action, competence to conduct litigation is provided to the relation which is irrelevant to the substantial law relation by the law. Despite that, in voluntary representative action, the competence to conduct litigation is not provided by the law, but instead it is provided by the subject of the substantial law relation. In Turkish law, both the matters of; identification of the party of the case when competence to conduct litigation is used by third parties, and lawfulness of the voluntary representative action, are controversial. In this study, at first a brief information about legal representative action will be given, and then voluntary representative action will be emphasized.

Anahtar Kelimeler

Law of civil procedure, claimant/defendant, substantive legitimation, representative action, authorisation for the pursuit of court proceedings

DAVA YETKİNLİĞİ

Öz

Bazı hallerde hukuk düzeni dava takip yetkisini maddi hukuk ilişkisinin dışında üçüncü bir kişiye vermiş olabilir. Dava takip yetkisi, bu yetkinin maddi hukuk süjesinin sahibine ait olup olmamasına göre bağımlı dava yetkisi ve bağımsız dava yetkisi olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Bağımlı dava yetkisinde, yetkinin sahibi maddi hukuk ilişkisinin taraflarına göre belirlenmektedir. Buna karşılık, dava yetkinliği olarak da bilinen bağımsız dava yetkinliğinde, dava takip yetkisi maddi hukuk ilişkisinin tarafı olmayan kimselere aittir. Dava yetkinliği kendi içinde kanundan doğan dava yetkinliği ve iradi dava yetkinliği olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Kanundan doğan dava yetkinliğinde dava takip yetkisi maddi hukuk ilişkisine yabancı olan hukuki ilişkiye kanun tarafından tanınmıştır. Buna karşılık, iradi dava yetkinliğinde, dava takip yetkisi kanun tarafından değil, maddi hukuk ilişkisinin süjesi tarafından verilmektedir. Türk hukukunda gerek dava takip yetkisinin üçüncü kişiler tarafından kullanılması durumunda davanın tarafının kim olduğu, gerekse iradi dava yetkinliğinin caiz olup olmadığı tartışmalıdır. Çalışmada önce kanuni dava yetkinliği hakkında kısaca bilgi verilecek, daha sonra iradi dava yetkinliği üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Medeni usul hukuku, taraf, sıfat, dava yetkinliği, dava takip yetkisi

Kaynakça

• Abdisselâm, İzzuddin. b., Kavâi’dü’l-Ahkâm fî Mesâlihi’l-Enâm (el-Kavâi’dü’lKübrâ) Dâru’l-Kalem, Dımeşk (t.y).
• Aghnides, Nicolas P., İslâm Hukuku’na Giriş, (Çev. Servet Armağan) Beta Basım, İstanbul 2001.
• Alvâni, Taha Câbir, İslâm Düşüncesinin Bugünkü Meseleleri, (Çev. Süleyman Gündüz) Erkam Matbaası, İstanbul 2008.
• Apaydın, H. Yunus, DİA, İctihad md.
• Apaydın, H. Yunus, Fıkhın Kaynakları, Ay Yayınları Ankara 2018.
• Âsım Efendi, Mütercim, Kâmûsu’l-Muhît Tercümesi, Pasifik Ofset, İstanbul 2014.
• Bedir, Murteza, “Fetva ve Değişim: Geleneksel Fıkıh Yönteminde Büyük Kırılma”, Hanefîlerde Mezhep Usûlü, (İnceleme-Tercüme, Şenol Saylan) Şenyıldız Matbaacılık, İstanbul 2016.
• Çağıl, Orhan Münir, Hukuk Başlangıcı Dersleri, Nazir Akbasan Matbaası, İstanbul 1961.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed, el-Mustasfâ min İlmi’l-Usûl (Kitâbu Fevâtihi’r-Rahamût ile birlikte) Dâru’l-Erkâm, Beyrut (t.y.).
• Gazzâlî, Mi’yâru’l-İ’lm, (Çev. Ali Durusoy-Hasan Hacak) Elma Basım Yayın, İstanbul 2013.
• Hâdimî, Muhammed b. Mustafa Ebû Sa’îd, Mecâmiu’l-Hakâik (Manâfiu’dDekâik ile birlikte) Dâru’t-Tıbaati’l-Â’mire, İstanbul 1308.
• Heytu, Muhammed Hasan, el-İçtihâd ve Tabakâtü Müctehidî’ş-Şâfi’iyye, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1988.
• İbn Âbidîn, Muhammed Emin, Şerhu’l-Manzûmeti’l-Müsemmât bi Ukûdi Resmi’l-Müftî, Dâru’n-Nûr,, Pakistan 2015.
• İ’vad, İbrahim Necib Muhammed, el-Kadâ fi’l-İslâm; Tarihuh ve Nizamuh, Mecma’u Buhûsi’l-İslâmiyye, Kahire 1975.
• Kâsımî, Zâfir, Nizâmu’l-Hukm fi’ş-Şerî’a ve’t-Tarîhi’l-İslâmî, Dârun- Nefâis, Beyrut 1987.
• Makdisi, George, İslam’ın Klasik Çağında Din Hukuk Eğitim, (Çev. Hasan Tuncay Başoğlu) Elma Basım, İstanbul 2007.
• Surûş, Abdülkerim, “İslam Düşüncesinde Fıkhın Konumu”, Modern Durum ve Dinî Bilginin Evrimi (Ed. Yalçın Akdoğan- Kenan Çamurcu) Cihan Ofset İstanbul 1997.
• Surûş, Abdülkerim, “Epistemolojik Plüralizm ve İslam”, Modern Durum ve Dinî Bilginin Evrimi, (Ed. Yalçın Akdoğan- Kenan Çamurcu) Cihan Ofset, İstanbul 1997.
• Sûsûh, Abdü’l-Mecîd Muhammed, el-İctihad ve Fehmu’n-Nass, Dâru’lBeşâiri’l-İslâmiyye, Beyrut 2003.
• Şâtıbî, Ebû İshak İbrahim b. Mûsa el-Lahamî, el-Muvâfakât fî Usûli’ş-Şerî’a, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut 1994.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed, İrşâdu’l-Fuhûl, Matbaa’tu’s-Saâ’de, Mısır 1327.