The Relationship Between Law and Culture

Yıl 2016, Sayı: 28, 353 - 388, 01.10.2016

Muhammet Kürşat Üçüncü

Öz

It is a foregone conclusion that culture, as a fact shaped before written rules in historical process, has a more effective role in the relation between law and culture itself. This is also a proof of the anthropological side of law. Culture reveals its effect on law by using social norms like customs, rituals, traditions and morals. By this means, law becomes more legitimate and comprehensible in the eye of society and individuals. Considering law without cultural elements causes that the law moves away from the values of the society in which it grows. This distance correspondingly causes that the law becomes intangible and on paper. However law aims not only to have values of the society, but also to create the sense of justice in the society and individuals. The law that achieved this goal also fulfills its fundamental duty: Maintaining the social order. But it is impossible to achieve this goal only with the written rules. The only possible way of reaching to the necessary mode in law, in other words to the justice, is to reflect the morals as an individual and social cultural mode on the laws

Anahtar Kelimeler

Culture, Law, Justice, Morals, Values, Rules

HUKUK İLE KÜLTÜR İLİŞKİSİ

Öz

Tarihsel süreç içerisinde varlığını yazılı hukuk kurallarından daha önce oluşturan kültürün, hukuk ve kültür ilişkisinde daha etkin bir role sahip olması olağan bir durumdur. Bu husus aynı zamanda hukukun antropolojik yanının da bir göstergesidir. Kültür ile hukuk arasındaki etkileşimde kültür etkin rolünü örf, adet, gelenek ve ahlak kuralları gibi sosyal normları kullanarak ortaya koyar. Bu sayede hukuk toplum ve birey nezdinde daha meşru ve anlaşılır bir hal alır. Kültür ögelerinden ayrı olarak hukuku ele almak hukukun içinde yetiştiği toplumun değer yargılarına uzak kalmasına sebep olur. Bu uzaklık da hukukun soyut ve kâğıt üzerinde kalmasına sebebiyet verir. Oysa hukuk, toplumun değer yargılarını içinde barındırmanın yanı sıra, toplumda ve bireyde adalet duygusunun oluşmasını amaçlar. Bu amacı gerçekleştirebilen hukuk, asıl görevi olan toplumsal düzeni sağlamayı da başarmış olur. Ancak bu amaca sadece yazılı kurallar ile ulaşılması mümkün değildir. Hukukta olması gereken üst değere, bir başka deyişle adalete, ancak bireysel ve toplumsal anlamda kültürel bir üst değer olan ahlakın kanunlara yansıtılmasıyla ulaşılır

Anahtar Kelimeler

Kültür, Hukuk, Adalet, Ahlak, Değer, Kural

Kaynakça

• Akçabay, F. Ceren; Hukukun Kültürle İmtihanı (Law’s Ordeal with Culture), Marmara Üniversitesi Hukuk Araştırmalar Dergisi, Prof. Dr. Nur Centel’e Armağan C.19, S.2, 2013.
• Akıl, Abdülkadir; Hukukun Genel İlkeleri ve Hukukun Gelişimine Etkisi, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C.7, S.3-4.
• Aldanmaz, Orhan; Hukukta Duyguların Dirilişi, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, C.13, S.49, 2014.
• Aral, Vecdi; Hukuk Felsefesinin Temel Sorunları, XII Levha Yayınları, 3. Baskı, İstanbul, 2012. (Hukuk Felsefesi)
• Aral, Vecdi; Hukuk Nedir?, HFSA 26. Kitap, İstanbul Barosu Yayınları, İstanbul, 2014 (Hukuk)
• Aral, Vecdi; Hukuka İlişkin Görüşler ve Bunların Değerlendirilmesi İle Birlikte Doğru Görülebilecek Bir Hukuk Anlayışı, İÜHFM, C.39, S.1-4, Ord. Prof. Dr. Sıddık Sami Onar Hatıra Sayısı, İstanbul, 1974. (Hukuka İlişkin)
• Aral, Vecdi; Kültür ve Hukuk, İÜHFM, C.13, S.1-4, İstanbul, 1988-1990. (Kültür) Balkır, Zehra Gönül; Hukuk ve Adalet Estetiği Üzerine Bir Deneme, HFSA, 23. Kitap, İstanbul Barosu Yayınları, İstanbul, 2012.
• BİLGİÇ, Emin; Milli Kültür Davamız, Boğaziçi Yayınları, İstanbul, 1986.
• Cahit, Can; Türk Hukukun Kökenleri ve Türk Hukuk Devrimi, Kaynak Yayınları, İstanbul, Mart 2012. (Türk Hukuku)
• Can, Cahit; Hukuk Sosyolojisinin Antropolojik Temelleri ve Genel Gelişim Çizgisi, Ekinoks Yayınları, Ankara, 3. Baskı, 2011. (Hukuk Sosyolojisi)
• Çağıl, Orhan Münir; Felsefenin Işığında Hürriyet, Adalet, Hukuk Devleti ve Hukuk Kültürü, İÜHFM C.26, S.3-4, İstanbul, 1960.
• Demir, Gökhan Yavuz; Ertelenmiş Adalet: Hukuk ve Dekonstrüksiyon, HFSA 23. Kitap, İstanbul Barosu Yayınları, İstanbul, 2012.
• Fıkentscher, Wolfgang; (Çev. Dilaver, Berrak Burçin), Adalet Duygusu ve Kültürel Adalet Kavramı Hukuk ve Antropolojiden Görüşler, HFSA 23. Kitap, İstanbul Barosu Yayınları, 2012, İstanbul.
• Freidman, M. Lawrance; (Çev. Özcan, M. Tevfik)Hukuk Kültürü ve Toplumsal Gelişme, İÜSBFG, S.14 Ocak, 1996.
• Gökalp, Ziya; Türkçülüğün Esasları, İnkılap Yayınları, 10. baskı, İstanbul, 2010.
• Gurvıtch, Georges; (Çev. Topçuoğlu, Hamide), Hukuk Sosyolojisinin Mübeşşirleri, AÜHFD, C.7, S.1, Ankara, 1950.
• Güngör, Erol; Ahlak Psikolojisi ve Sosyal Ahlak, Ötüken Yayınları, İstanbul, 2008.
• Güngör, Erol; Halk Kültürü ve Münevver Kültür, Töre Dergisi, S. 30, Temmuz, 1971.
• Güriz, Adnan; Adalet Kavramı, Felsefe Kurumu Yayınları, İstanbul, 2001.
• Güriz, Adnan; Adalet Kavramı, http://www.anayasa.gov.tr/files/pdf/anayasa_yargisi/anyarg7/adnan.pdfulaşım tarihi: 28.02.2016.
• Hafızoğulları Zeki; Bir Kültür Ürünü Olarak Hukuk Düzeni, AÜHFD, C.45, S.1 1996.
• İnalcık, Halil; Türk Tarihinde Türe ve Yasa Geleneği, Doğu Batı Düşünce Dergisi, S.13, Ekim 2012.
• Karakoç, Yusuf; Sosyal Düzen Kurallarının İşlevi, HSFA 26. Kitap, İstanbul Barosu Yayınları, İstanbul, 2014.
• Keyman, Selahattin; Hukuka Giriş, Yetkin Yayınları, Ankara, 2012.
• Keyman, Selahattin; Hukuki Pozitivizm, AÜHFD, C.35, S.1-4, Ankara, 1978.
• Koch, Klaus-Friedrich, (Özcan, M. Tevfik), Hukuk ve Antropoloji, İÜHFM, C.54, S.1-4, 1991-1994.
• Köroğlu, Kaya; Kanun ve Kültür: Töre Kavramının Hukuki ve Sosyolojik Bir Analizi, TAAD, Y.5, S.16 Ocak 2014.
• Köseoğlu, Nevzat; Hukuka Bağlılık Açısından Eski Türkler’de –İslam’da ve Osmanlı’da Devlet, Ötüken Yayınları, İstanbul, 2004
• Kösoğlu, Nevzat; Milli Kültür ve Kimlik, Ötüken Yayınları, İstanbul, 1995.
• Nar, Şükrü, Mehmet; Kültürel Hukuk: Geleneksel Kontrol Mekanizmaları, TBB Dergisi, S.108, Eylül-Ekim 2013.
• Niyazi, Mehmed; İslam Devlet Felsefesi, Ötüken Yayınları, İstanbul, 2005
• Niyazi, Mehmed; Türk Devlet Felsefesi, Ötüken Yayınları, İstanbul, 2005
• Önkal, Güncel, Sıla, Ayşegül; Yasaların Toplumsal Kökeni: İthal Dayatmacılık/ Yerel Pratikler, HFSA 24. Kitap, İstanbul Barosu Yayınları, 2012.
• Özcan, Mehmet Tevfik; Hukuk Sosyolojisine Giriş, On İkinci Levha, İstanbul, 2015. (Hukuk Sosyolojisi)
• Özcan, Mehmet Tevfik; İlkel Toplumlarda Toplumsal Kontrol Hukuk Dışı Mekanizmalar ve İlkel Hukuk, On İkinci Levha, Geliştirilmiş 2. Baskı, İstanbul, 2012. (İlkel Hukuk)
• Özdemir, Nadire; Hukuki Çoğulluk Kavramı ve Görünümleri: “Roman Hukuku” ve “Aborjin Hukuku” HFSA 26. Kitap İstanbul Barosu Yayınları, İstanbul, 2014.
• Rehbınder, Manfred; Hukuk Sosyolojisi, (Çev: İlyas Doğan, Hilal Kafkas) Adalet Yayınevi, Ankara, 2015.
• Roberts, Simon; (Çeviren, Koca, A.Erkan) Düzen ve Kargaşa: Hukuk Antropolojisine Giriş, Birleşik Yayınları, Ankara, 2010.
• Roberts, Simon; Düzen ve Kargaşa: Hukuk Antropolojisine Giriş, Birleşik Yayınları, Ankara, 2010.
• Sümer, Neslihan; Bir Kültür Ürünü Olarak Hukuk, AÜHFD, C.38 S.1-2, 1998.
• Topçuoğlu, Hamide; Hukuk Sosyolojisi Dersleri (Sosyoloji Açısından Hukuk), Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.1, 3. Bası, İstanbul, 1969.
• Topuzkanamış, Engin; Alışkanlık ve Hukuk, HFSA 26. Kitap, İstanbul Barosu Yayınları, İstanbul, 2014.
• Turhan, Mümtaz; Kültür Değişmeleri, Çamlıca Yayınları, 5. Baskı, İstanbul, 2006.
• Türkbağ, U. Ahmet; Postmodernite ve Hukuk İdealleri: Adalet, Hukuk Devleti, Doğu Batı Düşünce Dergisi, Y.4, S.13
• Ülken, H. Ziya; Kültür ve Medeniyet, Türk Düşüncesi Dergisi, Sayı:13, C:3, 1954.
• Yüksel, Mehmet; Hukuk Kültürü Kavramına Sosyolojik Bir Bakış, İletişim Kuram ve Araştırmalar Dergisi, S. 35 2012 (Süreli Elktronik Dergi) (Hukuk Kültürü) Yüksel, Mehmet; Hukuk Sosyolojisi Yazıları, Ekinoks Yayımları, Ankara, 2011. (Hukuk Sosyolojisi)
• Yüksel, Mehmet; Modern Kültürde Hukuk ve Ahlak, HFSA 25. Kitap, İstanbul Barosu Yayınları, İstanbul, 2012. (Modern Kültür)
• Yüksel, Mehmet; Modern Toplumda Hukuk Kültürü, Yaşar Üniversitesi Dergisi, C.8 S. Özel (Süreli Elktronik Dergi) (Modern Toplum)
• Yüksel, Mehmet; Modernleşme Bağlamında Hukuk ve Etik İlişkisine Sosyolojik Bir Bakış, AÜSBFD, C.57, S.1-2, 2002. (Modernleşme)
• Yüksel, Murat; Hukuk Kültürü, EÜHFD, C.7, S.1-2, 2003.
• Yüksel, Murat; Hukuki Plüralizm, Beta Yayınları, İstanbul, 2003