DEFANSİF TIP KAVRAMI VE DEFANSİF TIBBİ UYGULAMALARIN HEKİMİN HUKUKİ SORUMLULUĞU KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2020, Sayı: 41, 483 - 510, 01.01.2020

Büşra Şahin Özgü Alcalı

Öz

Hekim ile hasta arasındaki ilişkinin niteliği ne olursa olsun, hekiminin hukuki
sorumluluğunun işlevi aynı olup, bu sorumluluk sistemiyle, hastanın yaşam, sağlık ve
beden bütünlüğü gibi kişilik değerlerinin
korunması amaçlanır. Özel hukuktan doğan
bu sorumluluğun temel gayesi, kişinin malvarlığında veya kişilik değerlerinde, iradesi
dışında meydana gelen eksilmenin yani zararın giderilmesidir. Sorumluluk hukukundaki bu giderim yani tazmin yükümlülüğü,
zamanla hekimler üzerinde bir baskı unsuru
oluşturarak hekimlerin daha çekinik davranışlar içerisine girmesine neden olmaktadır. Bu durumun tabii sonucu olarak, yakın
geçmişte literatüre giren ve bugün adından
sıkça söz ettiren defansif tıp, sağlık sisteminin önemli bir sorunu haline gelmeye başlamıştır. Bu bakımdan defansif tıp kavramının
içeriği, yaygınlığı ve etkileri üzerinde durmak ve bu tip uygulamaların hukuki açıdan
tahlilini yapmak zaruri görülmektedir. İşbu
çalışma kapsamında, öncelikle, defansif tıp
kavramının tanımı ve türleri, defansif tıbbın,
uygulamadaki yaygınlığı ve sosyo-ekonomik
etkileri incelenmek suretiyle, kavramsal çerçevesi ortaya konulmuş, ardından hekimin
hukuki sorumluluğunun kaynağı ve şartları
incelenerek defansif tıbbi uygulamaların
hekimin hukuki sorumluluğu kapsamında
değerlendirilmesi yapılmış bulunmaktadır

Anahtar Kelimeler

: Hukuki sorumluluk, tazminat, hekimin sorumluluğu

Defense Medical Concept and the Effect of Defensive Medical Applications on the Legal Liability of The Physician

Öz

Kaynakça

• Amy Berrington de Gonza´lez, Mahadevappa Mahesh, Kwang-Pyo Kim, Mythreyi Bhargavan, Rebecca Lewis, Fred Mettler, Charles Land, Projected Cancer Risks From Computed Tomographic Scans Performed in the United States in 2007, Arch Intern Med, Vol: 169 (No. 22), DEC 14/28, 2009.
• • Aral, Fahrettin / Ayrancı, Hasan, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’na Göre Hazırlanmış Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, Yetkin Yayınları, Genişletilmiş 9. Baskı, Ankara 2012.
• • Aşçıoğlu, Çetin, Tıbbi Yardım ve El Atmalardan Doğan Sorumluluklar, Ankara 1993.
• • Ayan, Mehmet, Tıbbi Müdahalelerden Doğan Hukuki Sorumluluk, Kazancı Matbaacılık, Ankara 1991.
• • Aynacı, Yusuf, Hekimlerde Defansif (Çekinik) Tıp Uygulamalarının Araştırılması, Tıpta Uzmanlık Tezi, Konya 2008. Defansif Tıp Kavramı ve Defansif Tıbbi Uygulamaların Hekimin Hukuki Sorumluluğu Kapsamında Değerlendirilmesi Arş. Gör. Büşra ŞAHİN - Arş. Gör. Dr. Özgü ALCALI 508 TAAD, Yıl: 11, Sayı: 41 (Ocak 2020)
• • Barlıoğlu, Hüseyin Cem, Defansif Tıp Unsuru Olarak Tıbbi Malpraktis, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2018.
• • Başer, Aysel / Kolcu, Giray / Çığırgil, Yıldıray / Kadınkız, Birsen / Öngel, Kurtuluş, İzmir Karşıyaka İlçesinde Görev Yapan Aile Hekimlerinin Defansif Tıp Uygulamaları ile İlgili Görüşlerinin Değerlendirilmesi, Smyrna Tıp Dergisi, İzmir 2013.
• • Belgesay, Mustafa Reşit, Tıbbi Mesuliyet, M. Sıralar Matbaası, İstanbul 1953.
• • Çetin, Gürsel, Tıbbi Malpraktis, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri, Yeni Yasalar Çerçevesinde Hekimlerin Hukuki ve Cezai Sorumluluğu, Tıbbi Malpraktis ve Adli Raporların Düzenlenmesi, Sempozyum Dizisi No: 48, Şubat 2006, Sayfa: 31-42.
• • Demir, Mehmet, Hekimin Sözleşmeden Doğan Sorumluluğu, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2008, Cilt: 57, Sayı: 3, Sayfa: 225- 252.
• • Demirel, Birol, Hekimin Yasal Sorumlulukları, Gazi Tıp Dergisi, Yıl: 2005, Cilt: 16, Sayı: 3, S. 99-106.
• • Doğan, Murat, Hekimin Hukuki Sorumluluğu, Tıbbi Müdahaleden Kaynaklanan Hukuki Sorumluluk, Hazırlayan: Mersin Barosu, Ankara 2009, Sayfa: 41-60.
• • Ercan, Ali, Radyasyon Üzerine Genel Bilgiler, http://add.org.tr/medyay/ radyasyon.pdf (E.T. 29.5.2018).
• • Eren, Fikret, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’na Göre Hazırlanmış Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Yetkin Yayınları, 18. Baskı, Ankara 2015.
• • Fidan, Nurten, Hekimin Tıbbi Müdahaleleri Nedeniyle Sorumluluğu, TAAD, Cilt: 1, Yıl: 1, Sayı: 3, Ekim 2010, Sayfa: 349-362.
• • Gökcan, Hasan Tahsin, Tıbbi Müdahaleden Doğan Hukuki ve Cezai Sorumluluk, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2013.
• • Hakeri, Hakan, Tıp Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 9. Baskı, Ankara 2015. • Hakeri, Tıp Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 7. Baskı, Ankara 2013.
• • Ogunbanjo, GA / Knapp van Bogaert, D., Ethics in Health Care: The Practice of Defensive Medicine, S Afr Fam Pract 2014, Vol: 56, No: 1, Supplement: 1, S6-S8.
• • Özata, Musa / Özer, Kubilay / Akkoca, Yusuf, Konya İl Merkezinde Çalışan Hekimlerde Defansif (Çekinik) Tıp Uygulamalarının Araştırılması, Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi (GÜSBD) 2018; 7(1), Sayfa: 132-139.
• • Özçetin, Selvi / Balaban, Murat, Sağlık Hukuku Güncel Sorun ve Yaklaşımlar Örnek Yargı Kararları, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara 2015.
• • Öztürkler, Cemal, Hukuk Uygulamasında Tıbbi Sorumluluk, Teşhis, Tedavi ve Tıbbi Müdahaleden Doğan Tazminat Davaları, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2006.
• • Reyhani Yüksel, Sera, Hekimin Vekâletsiz İş Görmeden Doğan Sorumluluğu, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Yıl: 2005; Cilt: 21, Sayı: 2, Sayfa: 793-804.
• • Savaş, Halide, Yargıya Yansıyan Tıbbi Müdahale Hataları Tıbbi Malpraktis Tıbbi Davaların Seyri ve Sonuçları, Seçkin Yayıncılık, 3. Baskı, Ankara 2013.
• • Selçuk, Mehmet / Çınarlı, Serkan / Hızal, Sevinç Arslan, Çekinik (Defansif) Tıp, İzmir Üniversitesi Sağlık Hukuku Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 6, 2015, Sayfa: 15-48.
• • Selçuk, Mehmet, Çekinik (Defansif) Tıp, Yüksek Lisans Tezi, İzmir 2015. • Smith, Colleen, Defensive Medicine: The Effects of Medical Malpractice Tort Law on Physician Behavior, 2008, http://hdl.handle.net/1961/4817 (E.T. 27.5.2018).
• • Smith, David O., The Medical Malpractice Threat: A Study of Defensive Medicine, Duke Law Journal 5, 1971, P: 939-993 (E.T. 28.5.2018).
• • Smith-Bindman, Rebecca / Lipson, Jafi / Marcus Ralph / Kim Kwang Pyo / Mahesh, Mahadevappa / Gould Robert / Berrington de González Amy / Miglioretti Diana L., Radiation Dose Associated with Common Computed Tomography Examinations and the Associated Lifetime Attributable Risk of Cancer, Arch Intern Med. 2009;169(22):2078-2086.
• • Solaroğlu, İhsan / İzci, Yusuf / Yeter, H. Gökçe / Metin, M. Mert / Keleş, G. Evren, Health Transformation Project and Defensive Medicine Practice among Neurosurgeons in Turkey, October 21, 2014, PLoS ONE 9(10): e111446. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0111446 (E.T. 26.5.2018).
• • Subaşı, Zeynep Nur, Hekimin Tıbbi Takdir Yetkisi, IV. Uluslararası Sağlık Hukuku Kongresi, Editörler: İ. Hamit Hancı ve Yener Ünver, Seçkin Yayınları, Ankara 2018.
• • Summerton, Nicholas, Positive and Negative Factors in Defensive Medicine: A Questionnaire Study Ofgeneral Practitioners, BMC, Volume: 310, 7 January 1995, P: 27-29.
• • Şatır, Nejdet, Emsal Kararlar Işığında Kamu ve Özel Hastanelerde Çalışan Hekimlerin Hukuki ve Cezai Sorumluluğu Soruşturma Usulleri YargıtayDanıştay İçtihatları, Yetkin Yayınları, Ankara 2015.