COVID-19 (KORONAVİRÜS) SALGINI VE YAŞAM HAKKI

Yıl 2021, Sayı: 45, 327 - 354, 07.01.2021

Dikran M. Zenginkuzucu

Öz

2020 yılının başında COVID-19 salgını kısa sürede tüm dünyayı sardı ve milyonlarca insanın yaşamını etkiledi. Bir yandan hükümetler salgına karşı koruma önlemleri almaya çalışırken, hazırlıksızlık ve kaynakların yetersizliği nedeniyle bir çok kişi yaşamını yitirdi ya da yaşamı tehlikeye girdi. Bu makale böyle bir salgın karşısında devletlerin kendi yetki alanlarındaki herkesin sağlık hakkı ile bağlantılı olarak yaşam hakkını koruma yükümlülüğünü azaltabilip azaltamayacağı konusunu irdelemektedir. Öncelikle sağlık hakkı ve yaşam hakkı bakımından devletin pozitif yükümlülükleri ele alınacaktır. Bu çerçevede makale olağanüstü durumda devletin önlem alma yükümlülüğü ve halkın sağlık hizmetine erişim hakkını tartışmaktadır. Bu bağlamda makale devletin kıt kaynakların kullanımında tercih hakkını ve hayatından ümit kesilen hastaların durumunu da ele almaktadır. Son olarak kısıtlı grupların yani tutuklu ve hükümlülerin koşulları ve sığınmacıların hakları değerlendirilmektedir. Sonuç olarak devletin böyle bir salgın durumunda da olsa yapacağı düzenlemeler ve kaynak dağıtımında tercihleri ile ayrımsız şekilde yaşam hakkı çerçevesinde sağlık hakkını koruma altına almış olması gerektiği anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Koronavirüs,, COVID-19,, insan hakları hukuku,, yaşam hakkı,

Covid-19 (Coronavirus) Epidemic and the Right to Life

Öz

In the beginning of 2020, COVID-19 pandemic rapidly surrendered the World and affected the life of millions. While the governments have tried to take preventive measures against the pandemic, many people died, or their life have been endangered due to lack of preparedness and resources. This article examines the question of whether the States are entitled to derogate from their responsibility of securing the right to health in conjunction with the right to life of everyone within their jurisdiction in the event of such a pandemic. In this regard the article discusses the state responsibility to take necessary measures as well as right of the population to access to healthcare services in extraordinary times. In this context, the article also considers states’ right of choice in the use of scarce resources and the situation of the hopeless patients. Subsequently, the rights of the restricted groups, namely prisoners and asylum-seekers, are evaluated. Finally, it is concluded that a state shall secure the right of health based on the non-derogable right to life of everyone without discrimination even in such a pandemic situation by preventive measures and its choices on the distribution of resources.

Anahtar Kelimeler

Coronavirus,, COVID-19,, human rights law

Kaynakça

• Abi-Habib, Maria / YASIR, Sameer. “India’s Coronavirus Lockdown Leaves Vast Numbers Stranded and Hungry”, NY Times, 29 March 2020, https://www.nytimes.com/2020/03/29/world/asia/coronavirus-india-migrants.html (Erişim Tarihi: 04.05.2020); AkandjI-Kombe, Jean-François. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Kapsamında Pozitif Yükümlülükler, Avrupa Konseyi Yayınları, Brüksel, 2008.
• AlJazeera, Coronavirus panic grips Rohingya camps in Bangladesh, 26 March 2020, https://www.aljazeera.com/news/2020/03/coronavirus-panic-grips-rohingya-camps-bangladesh-200326035304558.html (Erişim Tarihi: 04.05.2020).
• Al-Monitor. “Egypt releases political prisoners amid coronavirus outbreak”, 29 March 2020, https://www.al-monitor.com/pulse/originals/2020/03/egypt-release-opposition-activists-coronavirus.html (Erişim Tarihi: 02.05.2020).
• Altuğ, Bayram. “BM’den Mısır yönetimine ‘Cezaevlerindeki mahkumların üçte birini serbest bırak› çağrısı”, Anadolu Ajansı, 03.04.2020, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/bmden-misir-yonetimine-cezaevlerindeki-mahkumlarin-ucte-birini-serbest-birak-cagrisi/1791397 (Erişim Tarihi: 02.05.2020).
• Avrupa Konseyi [AK]. “Guide on the decision-making process regarding medical treatment in end-of-life situations”, Council of Europe, Brussels, 2014, https://rm.coe.int/ CoERMPublicCommon SearchServices/DisplayDCTMContent?documentId= 090000168039e8c5 (Erişim Tarihi: 01.05.2020).
• ____. “Statement of principles relating to the treatment of persons deprived of their liberty in the context of the coronavirus disease (COVID-19) pandemic”, European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment, 20 March 2020, https://rm.coe.int/16809cfa4b (Erişim Tarihi: 04.05.2020). Bangkok Post. Looming face mask crisis at state hospitals, 7 March 2020, https://www.bangkokpost.com /thailand/general/1873289/looming-face-mask-crisis-at-state-hospitals (Erişim Tarihi: 27.04.2020).
• BAKIRCI, Hasan: “AİHS’ne Üye Devletlerin Sözleşmeden Kaynaklanan Pozitif Yükümlülükleri”, Ahmet TAŞKIN (Ed.), 50.Yılında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Türkiye Sempozyumu:4 Aralık 2009 – Ankara: Bildiriler (s.31-39), Türkiye Adalet Akademisi Yay., Ankara 2010.
• BBC. “Coronavirus: Older people being ‘airbrushed’ out of virus figures”, 14 April 2020, https://www.bbc.com/news/uk-52275823 (Erişim Tarihi: 01.05.2020); ____. “Coronavirus: Spanish army finds care home residents ‘dead and abandoned’”, 24 March 2020, https://www.bbc.com/news/world-europe-52014023 (Erişim Tarihi: 01.05.2020); Birleşmiş Milletler [BM]. Standard Minimum Rules for the Treatment of Prisoners, https://www.unodc.org/pdf/criminal_justice/UN_Standard_Minimum_Rules_for_the_ Treatment_of_Prisoners.pdf (Erişim Tarihi: 02.05.2020).
• Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiseri [BMMYK]. Figures at a Glance-Statistical Yearbook, https://www.unhcr.org/figures-at-a-glance.html (E.T. 04.05.2020). ____. Recommended Principles and Guidelines on Human Rights at International Borders, UNHCR, Geneva, 2014, https://www.ohchr.org/Documents/Issues/Migration/OHCHR_ Recommended_Principles_Guidelines.pdf (Erişim Tarihi: 04.05.2020).
• Deschamps, Philippe / Lebel, Thierry. “İklimsel krizin küçük modeli- COVID-19 salgını uygarlığımızın ne kadar da dayanıksız olduğunu ortaya çıkardı” (çev.: Zeynep Peker), Cumhuriyet Le Monde Diplomatique Türkiye eki, 4 Mayıs 2020, 1-2.
• D’IgnotI, Stephania. “How coronavirus hits migrants and asylum seekers in Italy”, The New Humanitarian, 16 March 2020, https://www.thenewhumanitarian.org/ news/2020/03/16/ italy-coronavirus-migrants-asylum-seekers (Erişim Tarihi: 04.05.2020).