TÜRK HUKUKUNDA KAMULAŞTIRILAN TAŞINMAZIN GERİ ALINMASINDA İDARENİN SORUMLULUĞUNUN ESKİ MALİKE YÜKLETİLMESİ SORUNU*

Yıl 2021, Sayı: 46, 499 - 528, 05.04.2021

Murat Buğra Tahtalı

Öz

Kamulaştırma, mülkiyet hakkına doğrudan müdahale eden bir idari işlem olup, kuralları ve sınırları 1982 Anayasasında belirlenmiştir. Belirlenen ilkeler çerçevesinde bu işlemin yapılma usulü ile ilgili detaylar, ayrıntılı olarak 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanun çerçevesinde taşınmazı hakkında kamulaştırma kararı verilen eski malike; idarenin, kanundan kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde taşınmazı geri alma hakkı verilmiştir. Bu hakkın kullanılmasının şartları kanunda; özetle, kamulaştırma tarihinden itibaren 5 yıl geçmesi ve sürenin dolmasından itibaren bir yıl içinde eski malikin talepte bulunması olarak belirlenmiştir. Kanundan kaynaklanan bu yükümlülüklerini yerine getirmeyen idare tarafından, eski malike yüklenen bedel ödeme yükümlülüğü, idare hukukunun ilkeleri ve özelde de idarenin kusur sorumluluğu açısından değerlendirilmeye muhtaçtır.

Anahtar Kelimeler

İdare Hukuku,, Kamulaştırma, Malikin Geri Alma Hakkı, Mülkiyet Hakkı,, İdarenin Sorumluluğu.

The Problem of Burden of Responsibility of Administrative to the Former Owner in the Expropriation of Immovable in Turkish Legal System

Öz

Expropriation is an administrative action of the State that amounts to a direct intervention to the right to property, subject to rules and limitations set out in the Turkish Constitution of 1982. Under the constitutional provisions, the manner and procedure of executing real estate is specifically regulated in detail by Expropriation Law No.2942, according to which the original owner of expropriated real estate is granted with the right to reclaim revocation of expropriation should the State fail to fulfil its obligations arising from the law, to bring the whole process into successful conclusion within the prescribed timeframe.
The Law of Expropriation stipulates five years of limitation as extinctive prescription after which the original owner has one year to institute a claim as such.
The present study needs to be evaluated to re-examine, from the viewpoint of the principles of administrative law and in particular administrative liability for fault, the real estate owner’s duty to pay reverse compensation for revoked expropriation, imposed by the public authority in violation of its duties arising from the law.

Anahtar Kelimeler

administrative law,, revoked expropriation,, owner’s right to reclaim expropriated property,, freehold, administrative liability.

Kaynakça

• Akad M, ‘Mülkiyet Hakkı Üzerine Bir Anayasa Mahkemesi Kararı’ (2007) 1(Prof. Dr. Aydın AYBAY’a Armağan Özel Sayısı) Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11.
• Akıncı M, İsveç İdare Hukuku (Yetkin Yayınevi 2010).
• Akyılmaz B, Sezginer M and Kaya C, Türk İdare Hukuku (Savaş Yayınevi 2018).
• Altınsoy B, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuruda İdari Davalara Bakan Yönüyle Kabul Edilebilirlik Kriterleri (Orion Yayınları 2015).
• Arcak A, Anayasa Değişikliği Karşısında Kamulaştırma (Halkevleri Kültür Vakfı Basımevi 1974) Ayan M, Eşya Hukuku II (Mülkiyet) (Mimoza Yayınevi 2012).
• Aybay A and Hatemi H, Eşya Hukuku (Vedat Kitapçılık 2012).
• Aydın MA, İdarenin Hizmet Kusurundan Doğan Sorumluluğu (Adalet Yayınevi 2016).
• Berk K, ‘Kamulaştırma Sürecinde Dava Açma Süresine Örnek Bir Olay’ (2006) 64(2) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 25.
• Bulut N, ‘4709 Sayılı Kanunla Yapılan Anayasa Değişikliği Çerçevesinde Hak ve Özgürlüklerin Sınırlanması Rejiminin Birey-Devlet İlişkileri Bakımından Değerlendirilmesi’ (2001) 5(1-4) Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi 37.
• —— ‘Mülkiyet Konusundaki Temel Yaklaşımlar ve Türk Anayasasında Mülkiyet Hakkı’ (2006) 10(3-4) Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Atatürk’ün 125 Doğum Yılına Armağan 15.
• Bülbül E, ‘Sağlık Koruma Bantları ve Kamulaştırmasız El Atma’ (2008) 7(2) Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 37.
• Ceylan S, ‘Kamulaştırma İşleminden Doğan Adli Yargı Uyuşmazlıkları’ (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı 2007).
• Çağlayan R, ‘Kamulaştırma İşleminin İptali ve Mülkiyetin Akıbeti’ (2011) LXIX (1-2)(İl Han Özay’a Armağan Özel Sayısı) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 451.
• —— İdare Hukuku Dersleri (Adalet Yayınevi 2018).
• Çakmak NM, İdare Hukukunda Kurumsal Olarak Kamu Yararı (Seçkin Yayıncılık 2013). Çınar T, Kamulaştırma Davaları (Adalet Yayınevi 2010).
• Dilemre Öden B, ‘Potansiyel Mağdur ve İnsan Hakkı İhlali (AİHM ve AYM Uygulaması)’ (2017) 2(2) Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 99.
• Dinç G, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Malvarlığı Hakları (Türkiye Barolar Birliği Yayınları 2007). Erman H, Eşya Hukuku Dersleri (Der Yayınları 2013).
• Ertaş Ş, Eşya Hukuku (Fakülteler Yayınevi 2011).
• Etgü MA, Kamu Hukukunda Mülkiyet Hakkı ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Mülkiyet Hakkına Bakışı (On İki Levha Yayınları 2009).
• Giritli İ, Bilgen P and Akgüner T, İdare Hukuku (Der Yayınları 2008).
• Gözler K, Türk Anayasa Hukuku (Ekin Yayınevi 2000).
• Gözler K and Kaplan G, İdare Hukuku Dersleri (Ekin Yayınevi 2014).
• Gözübüyük AŞ, Yönetim Hukuku (Turhan Kitabevi 2009).
• Gözübüyük AŞ and Gölcüklü F, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması (Turhan Kitabevi 2002). Gözübüyük AŞ and Tan T, İdare Hukuku Cilt 2 (İdari Yargılama Hukuku) (Turhan Kitabevi 2012).
• Günday M, İdare Hukuku (İmaj Yayınları 2011).
• Hakyemez YŞ, Hukuk ve Siyaset Ekseninde Anayasa Mahkemesinin Yargısal Aktivitizmi ve İnsan Hakları Anlayışı (Yetkin Yayınevi 2009).
• Heper Y, ‘Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında 1982 Anayasası’nın 14. Maddesindeki Temel Hak ve Özgürlüklerin Kötüye Kullanılması Yasağı’ (2014) 5(18) Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 235.
• Hoyos C and Pinilla JP, ‘Kentsel Dönüşümde Arsa Yönetim Şekilleri Kamulaştırma İle Arsaların Yeniden Ayarlanması Arasında: İstanbul’a İlişkin Bazı Düşünceler: (Çev. İ. Pamuk)’ (2013) 8(Afet Yönetimi ve Kentsel Dönüşüm Özel Sayısı, 111-112) Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 235.
• İnceoğlu S, ‘Anayasa ve İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi İlişkisi’ in Sibel İnceoğlu (ed), İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa: Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Kapsamında Bir İnceleme (Beta Yayınevi 2013).
• Köse Marduç M, ‘Türk Anayasa Hukukunda Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlanması Rejimi ve 4709 Sayılı Kanunla Anayasada Yapılan Değişiklikler’ [2003] Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 85.
• Kurt H, ‘İdari Eylemler Nedeniyle Üçüncü Kişilere Verilen Zararlardan İdarenin Sorumluluğu’ (2015) 2(4) Akademik Teklif Hukuk ve İdari Bilimler Dergisi 96.
• Küçük A, Anayasa Hukuku (Orion Yayınları 2013).
• Özbey Ö, İnsan Hakları Evrensel İlkelerinin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinde Uygulanması (Adalet Yayınevi 2004).
• Özbudun E, Türk Anayasa Hukuku (Yetkin Yayınevi 2008).
• Sancakdar O and others, İdare Hukuku Teorik Çalışma Kitabı (Seçkin Yayıncılık 2018).
• Serozan R, Taşınır Eşya Hukuku (Filiz Kitabevi 2007).
• Sirmen L, Eşya Hukuku (Yetkin Yayınevi 2015).
• Şimşek S, ‘Kamulaştırmanın Anayasal İlkeleri ve Bu İlkelerin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesiyle Karşılaştırılması’ (2012) 44(1) Adalet Dergisi 143.
• Şirin T, Anayasa Mahkemesi Kararları Işığı Altında Bireysel Başvuru Hakkı (On İki Levha Yayınları 2015).
• Tan T, İdare Hukuku (Turhan Kitabevi 2014).
• Tanör B and Yüzbaşıoğlu N, Türk Anayasa Hukuku (Beta Yayınevi 2013).
• Tepe H, ‘İnsan Hakları: Kavram, Kapsam ve Ölçüt’ in Selda Çağlar (ed), Disiplinlerarası Yaklaşımla İnsan Hakları (Beta Yayınevi 2010).
• Türkgenç B, ‘Kamulaştırılan Taşınmazlar Üzerinde Gerçekleştirilen Faaliyetlerin Durdurulması Üzerine Malikin Geri Alma Talebine İlişkin Karar İncelemesi’ (2016) 2(3) İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 233.
• Ural SS, Hak ve Özgürlüklerin Korunması Bağlamında Bireysel Başvuru (Seçkin Yayıncılık 2013). Yaşar HN, İdare Hukuku (Der Yayınları 2016).
• Yayla A, İdarenin Kusursuz Sorumluluğu (On İki Levha Yayınları 2015).
• Yayla Y, İdare Hukuku (Beta Yayınevi 2009).
• Yıldırım K, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile Divan Kararlarının Hukuksal Niteliği ve Taraf Devletlerde Uygulanması (Kazancı Yayınları 1997).
• Yıldırım T and others, İdare Hukuku (On İki Levha Yayınları 2012).
• Yıldırım T, ‘Kamulaştırmadan Vazgeçme’ [2013] Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi 7.
• Zafer H, ‘Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarının İç Hukukumuzdaki Yeri (Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku Bakımından Bir Değerlendirme)’ (2013) 8(2) Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Prof Dr Doğan Soyaslan Armağanı 121.