YÜKSEK ADALET DİVANININ GEÇMİŞE ETKİLİ ŞEKİLDE YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILMASI -7248 Sayılı Kanun Hakkında Bir Değerlendirme-

Yıl 2021, Sayı: 48, 185 - 216, 01.10.2021

Emre Akbulut Maviş Esra Yaralı Ömer Faruk Özdemir

https://doi.org/10.54049/taad.1009224

Öz

Türkiye Büyük Millet Meclisi yakın dönemde kabul ettiği 7248 sayılı Kanun ile 27 Mayıs 1960 tarihli askerî darbeden sonra kurulan Yüksek Adalet Divanı’nın hukuki dayanağını geçmişe etkili şekilde yürürlükten kaldırmıştır. Türkiye’de demokratik hayata geçilmesinden sonra icra edilen ilk askerî darbenin en önemli kurumlarından birini kurulduğu tarihten geçerli olacak şekilde yürürlükten kaldıran bu sıra dışı kanun, özellikle öğretide çeşitli eleştirilere maruz kalmıştır. Bu bağlamda, Yüksek Adalet Divanı’nın bir yargı organı olduğu kabulünden hareketle, 7248 sayılı Kanun’un Anayasa’ya ve erkler ayrılığı prensibine aykırı şekilde mahkeme kararlarını geriye dönük olarak hükümsüz hale getirdiği ileri sürülmüştür. Yine 7248 sayılı Kanun’un parlamentodaki görüşmeleri esnasında anılan kanun, askerî darbeler ve hakkaniyete aykırı yargılamalar arasında seçici davranmakla ve ayrım yapmakla itham edilmiştir. Bu çerçevede çalışmada 7248 sayılı Kanun’a yöneltilen bir kısım eleştiriler ele alınarak, adı geçen kanunun erkler ayrılığı prensibine ve Anayasa’ya aykırı olup olmadığı, hukuka aykırı yargılamalar arasında haksız bir ayrım yapıp yapmadığı ve bu kanunla ulaşılmak istenilen amacın alternatif başka yöntemlerle temin edilebilip edilemeyeceği sorularına yanıt aranmaktadır.

Anahtar Kelimeler

27 Mayıs 1960 tarihli askerî darbe, Yüksek Adalet Divanı, 7248 sayılı Kanun; doğal hâkim ilkesi, milli egemenlik prensibi, yargı kararlarının yasama tarafından etkisiz kılınması, geçiş dönemi adaleti

Retrospective Abrogation of the High Council of Justice -An Analysis Concerning the Law No. 7248-

Öz

Recently, with the Law no.7248, the Grand National Assembly of Turkey retrospectively abrogated the legal basis of the High Council of Justice which had been established after the military coup of 27 May 1960. This a typical law which retrospectively abrogated one of the most significant institutions of the first military coup following transition to democracy in Turkey as from the date of that institution’s foundation, has attracted varied criticisms especially in the doctrine. In this context, departing from the assumption that the High Council of Justice was a judicial body, it has been claimed that the Law no. 7248 retrospectively overruled the court decisions contrary to the Constitution and the principle of separation of powers. Furthermore, the Law no.7248 has been accused of being selective and of discriminating between different military coups and unfair trials during the parliamentary discussions. In this framework in the study, considering several criticisms made for the Law no.7248, answers will be sought to the questions of whether aforementioned law has been contrary to the principle of separation of powers and to the constitution, whether it has made unjust discrimination between unlawful trials and whether the aim of this law can also be achieved by any other alternative methods.

Anahtar Kelimeler

The military coup of 27 May 1960, the High Council of Justice, the Law no.7248, the principle of natural justice, the principle of national sovereignty, making court decisions void by the legislature, transitional justice

Kaynakça

• Aguilar P, “Transitional or Post-transitional Justice? Recent Developments in the Spanish Case”, South European Society and Politics, (2008) 13 (4)
• Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Genel Sekreter Raporu, Çatışma ve Çatışma Dönemi Sonrası Toplumlarında Geçiş Dönemi Adaleti ve Hukukun Üstünlüğü, 23.08.2004, BM Doküman No:S/2004/616. [ https://www.un.org/ruleoflaw/files/2004%20report.pdf ] (Erişim Tarihi 20 Mayıs 2021)
• Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi, Özel Raportör Pablo de Grieff’in İspanya Misyonu Raporu, 22.07.2014, BM Döküman No:A/HRC/27/56/Add.1 https://undocs.org/en/A/HRC/27/56/Add.1 (Erişim Tarihi: 18 Mayıs 2021)
• Birleşmiş Milletler Uluslararası Hukuk Komisyonu, Nuremberg İlkeleri, 1950 https://legal.un.org/ilc/texts/instruments/english/draft_articles/ 7_1_1950.pdf (Erişim Tarihi: 11 Mayıs 2021)
• De Greiff P, ‘Theorizing Transitional Justice’, Melissa S. Williams, Rosemary Nagy ve Jon Elster (editörler), Transitional Justice (içinde), (1. Bası, New York Üniversitesi Yayınevi 2012) 31-77
• Gözler K, “Yürürlükte Olmayan Bir Kanun Yürürlükten Kaldırılabilir Mi? 23 Haziran 2020 Tarih ve 7248 Sayılı Kanun Hakkında Eleştiriler” (Türk Anayasa Hukuku Sitesi, 25.06.2020) www.anayasa.gen.tr/7248-sayili-kanun.htm Erişim Tarihi: 06 Mayıs 2021
• Gözler K, “Sulh Ceza Hâkimlikleri ve Tabiî Hâkim İlkesi: ‘Sahur Operasyonu’ Hakkında Bir Açıklama”, (Türk Anayasa Hukuku Sitesi, 29.08.2014) www.anayasa.gen.tr/tabii-hakim.htm Erişim Tarihi: 06 Mayıs 2021
• ICTJ, What is Transitional Justice, 2008. https://www.ictj.org/about/transitional-justice İstiklal Mahkemeleri, Kanun, Gerekçe ve Genel Kurul Tutanakları, (Cilt I, TBMM Yayınları 2015)
• Kolon H, “A Legacy of Violence: The Lack of Transitional Justice in Post- Franco Spain and Its Impact on Victimhood”, (2021) 6 SMU Journal of Undergraduate Research
• Önder A, Ceza Hukuku Dersleri, (1. Basım, Filiz Kitabevi 1992)
• Perin M, Yassıada Faciası, 27 Mayıs Darbesinden İdamlara Kadar İşkence Altında Ezilenlerin Dramı, (Cilt 1, 1. Bası, Dem Basım Yayım 1990)
• Sottas E, “Transitional Justice and Sanctions” (2008) 90 (870) International Review of The Red Cross, 371-398
• Şen E, “Yüksek Adalet Divanı’nı Kaldıran 7248 Sayılı Kanunun Değerlendirilmesi” (Hukuki Haber, 27.06.2020) Erişim Tarihi: 06 Mayıs 2021
• Şentop M, “Bir Kanunun Tahlili: 7248 Sayılı Kanun Nedir, Ne Değildir?”(2020) (42), Yasama Dergisi 97-130
• Raimundo F.A, Post-Transitional Justice? Spain – Poland and Portugal Compared, European University Institute, Siyasal ve Sosyal Bilimler Bölümü’ne sunulan doktora tezi https://www.researchgate.net/publication/287782077_Post-Transitional_Justice_Spain_Poland_and_Portugal_compared (Erişim Tarihi: 20 Mayıs 2021)
• Tanrıvermiş A, Lekelenmeme Hakkı, (1. Bası, Seçkin Yayıncılık 2021)
• TBMM Anayasa Komisyonu Tutanak Dergisi, Dönem 27, Yasama Yılı 3, 17 Haziran 2020. https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/komisyon_tutanaklari.goruntule?pTutanakId=2543
• TBMM Genel Kurul Tutanağı, 27. Dönem 3. Yasama Yılı, 103. Birleşim, 23 Haziran 2020 https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/Tutanak_B_SD.birlesim_baslangic?P4=23465&P5=H&PAGE1=1&PAGE2=76
• Tomuschat C, (2006) 4 (4) The Legacy of Nuremberg, Journal of International Criminal Justice, 830–844
• Toroslu N, Ceza Hukuku Genel Kısım, (20. Bası, Savaş Yayınları 2014)
• Ülgen Türedi G, “AB ve Geçiş Dönemi Adaleti”, II. Avrupa Birliği Hukukunda Güncel Gelişmeler Konferansı Bildiri Kitapçığı, Ankara Üniversitesi Avrupa Toplulukları Araştırma ve Uygulama Merkezi ATAUM, 10 Mayıs 2018, 23.
• Webber J, ‘Theorizing Transitional Justice’, Melissa S. Williams, Rosemary Nagy ve Jon Elster (editörler), Transitional Justice (içinde), (1. Bası, New York Üniversitesi Yayınevi 2012) 98-128
• Yassıada Broşürü, Milli Birlik Komitesi İrtibat Bürosu, , Basın Yayın ve Turizm Genel Müdürlüğü, Ekim 1960 http://menadoc.bibliothek.uni-halle.de/landau/content/titleinfo/208980
• Yurtcan E, Ceza Yargılaması Hukuku, (16. Bası, Seçkin Yayıncılık 2019)
• Yüksek Adalet Divanı Kararları, İstanbul – Yassıada 14 Ekim 1960 – 15 Eylûl 1961, (1. Bası, Kabalcı Yayınevi 2007)