TEİAŞ’IN TARAF OLDUĞU SİSTEM KULLANIM ANLAŞMALARININ HUKUKİ NİTELİĞİ VE BU ANLAŞMALARDAN KAYNAKLANAN UYUŞMAZLIKLARDA GÖREVLİ YARGI YOLU SORUNU

Yıl 2021, Sayı: 48, 509 - 546, 01.10.2021

Serhat Çelen Fırat Karaalp

https://doi.org/10.54049/taad.1009426

Öz

Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi, (“TEİAŞ”) Türkiye’de elektrik iletim faaliyetiyle iştigal eden yegâne kamu tüzel kişisi olarak, elektrik iletim sistemi kullanıcılarına, sistem kullanım anlaşmaları aracılığıyla, bu sistemin kullanımı için bazı kurallar koymakta, kullanıcıların bu kurallara uymamaları ya da bu sistemin öngörülen kullanımının dışına çıkmaları hâlinde onlara bazı yaptırımlar uygulamaktadır.
Sistem kullanım anlaşmasının, sözleşmesel sınıflandırmasıyla ilgili öğreti ve uygulamada farklı görüşlerin ve mahkeme kararlarının bulunması, “bu anlaşmadan kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümünde hangi mahkemelerin görevli olduğu” sorununu da beraberinde getirmiştir. Kimi uzmanlarca ve bazı mahkemelerce “özel hukuk sözleşmesi” olarak tanımlansa da bu anlaşmanın, tarafları dışında 3. bir kişi olarak bir idarenin, yani (Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (EPDK) müdahale ettiği sui generis bir idari sözleşme olduğu ve bu sözleşmeden kaynaklanan uyuşmazlıkların da idari yargı yerlerinde çözümlenmesi gerektiği düşünülmektedir.
Çalışmada, söz konusu anlaşmanın neden sui generis bir idari sözleşme olarak sınıflandırılması gerektiği hususu, idari sözleşme ölçütleri, değişen kamu hizmeti anlayışı, konuyla ilgili mevzuat, öğretideki farklı görüşler ve mahkeme kararları ele alınarak açıklanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

TEİAŞ, Elektrik İletim Sistemi, Kamu Hizmeti, Sistem Kullanım Anlaşması, İdari Sözleşme, İdarenin Sözleşmeye Müdahalesi, Görevli Yargı Yolu Sorunu

Legal Character of Network Usage Agreements to which TEIAS is a Party and the Competent Court Issue of the Disputes Arising Therefrom

Öz

As the sole public legal person which engages with electricity transmission activity, Turkey Electricity Transmission Corporation (“TEIAS”), through network usage agreements, sets out some rules for electricity transmission system users for the usage of that system and imposes some sanctions on users who do not comply with those rules or go beyond the foreseen usage thereof. The existence of different views and court decisions in doctrine and practice with regards to the classification of the network usage agreements entailed the legal issue as to “which courts are competent for resolving the disputes arising from those agreements”. Despite being classified as a “private law agreement” by some scholars and courts, it is thought that this agreement is a sui generis public law agreement in which as a non – contractual third – party administrative body, Energy Market Regulatory Authority (EMRA) intervenes, and that the disputes arising therefrom should be resolved in administrative courts.
In the study, the issue as to why those agreements must be classified as sui generis public law agreements is explained by tackling the criteria of public law agreements, shifting public service concept, the relevant regulation, different views in doctrine and court decisions regarding the matter.

Anahtar Kelimeler

TEIAS, Electricity Transmission System, Public Service, Network Usage Agreement, Public Law Agreement, Administrative Intervention in Agreement, Competent Court Issue

Kaynakça

• AKÇOLLU, Fatma Yeşim: “Elektrik Sektöründe Rekabet ve Regülasyon”, Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezi, 2003.
• AKYILMAZ, Bahtiyar/SEZGİNER, Murat/KAYA, Cemil: Türk İdare Hukuku (Yenilenmiş 9. Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara, Eylül 2018).
• ATAMER, Yeşim M.: Sözleşme Özgürlüğünün Sınırlandırılması Sorunu Çerçevesinde Genel İşlem Şartlarının Denetlenmesi (Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul, Şubat 2001).
• ATAY, Ender Ethem: İdare Hukuku (4. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2014).
• AYANOĞLU, Taner: “Elektrik Kamu Hizmetinden Elektrik Piyasasının Düzenlenmesine Doğru”, İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, Cilt:13, Yıl: 2000, Sayı:1; S. 66 – 86.
• CAN, Mustafa Erdem: Hukuki Açıdan Elektrik Piyasasında Rekabet (Turhan Kitabevi, Ankara, Eylül 2006).
• ÇAL, Sedat: “Anayasa Değişikliği Sonrasında Kamu Hizmeti Kavramının İrdelenmesi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:56, Yıl: 2002, Sayı:2, S. 163 – 197.
• ÇAL, Sedat: “Araç Muayene Hizmetinin Özelleştirilmesi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 57, Yıl: 2008, Sayı: 2, S. 63 – 113.
• ÇAL, Sedat: “İdari Sözleşmelerde Ölçüt Sorunu ve Farklı Bir Yaklaşım Önerisi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt: XIV, Yıl: 2010, Sayı: 1, S. 223 – 274.
• ÇAL, Sedat: “Kamu Hizmeti: Bir Tanım Denemesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 11, Yıl: 2007, Sayı: 1 – 2, S. 599 – 655.
• DAĞDELEN, Ahmet Hakan: “Genel İşlem Şartları ve Teşmil ile Yürürlük Denetiminin Esasları”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 25, Yıl: 2009, Sayı 2, Prof. Dr. Ferit Hakan Baykal Armağanı; S. 637 – 652.
• DOĞAN, Beşir Fatih: “TEİAŞ’ın Uyguladığı Cezai Şartların Hukuka Uygunluğu”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 4, Yıl: 2013, Sayı: 1, S. 61 – 84.
• ERGÜN, Çağdaş Evrim: Elektrik Piyasasında Kamu Hizmeti (Çakmak Yayınevi, Ankara, 2010).
• FALCIOĞLU, Egemen: Düzenleyici ve Denetleyici Kurulların İdari İşlemlerinde Yargısal Denetiminin Kapsamı ve Etkinliği (Yetkin Yayınevi, Ankara, 2018).
• GÖNEN, Yakup: “Elektrik Piyasası Faaliyetlerinin Kamu Hizmeti Niteliğine İlişkin Bir Değerlendirme”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 14, Yıl: 2010, Sayı: 2, S. 359 – 386.
• GÖZLER, Kemal ve KAPLAN, Gürsel: İdare Hukuku Dersleri (18. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa, Agustos 2016).
• GÜNDAY, Metin: İdare Hukuku (Yenilenmiş 5. Baskı, İmaj Yayınevi, Ankara, 2002).
• KARADAĞ, Özgür: Türk Borçlar Kanunu’nda Genel İşlem Koşulları ve Tüketici Sözleşmelerindeki Haksız Şartlar (2. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2015).
• KARAHANOĞULLARI, Onur: “Kamu Hizmeti (Kavram ve Hukuksal Rejim)”, Doktora Tezi İnternet Paylaşımı, Ankara 2004.
• KAYIKÇI, Mehmet Suat: “Elektrik Piyasasında Sistem Kullanım Anlaşmalarının Hukuki Niteliği”.
• KILIÇOĞLU, Ahmet: Borçlar Hukuku Genel Hükümler (21. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2017).
• KIR, Atıf: Kamu Hizmetinin Görülme Usullerinden Ruhsat Usulü ve Elektrik Piyasası Örneği (Yetkin Yayınları, Ankara, 2013).
• ÖZCAN, Evrim Elvin: İdare Hukuku Açısından Türkiye’de Elektrik Sektörünün Regülasyonu ve Avrupa Birliği, Rusya, Çin ve Güney Amerika Uygulamaları (Turhan Kitabevi, Ankara 2010).
• ÖZEL, Çağlar/ ÖZCAN BÜYÜKTANIR, Burcu Gülseren/ ÖZEL, Fatma: “Elektrik Piyasalarında Elektrik Sağlama Amaçlı Sözleşmeler”, Journal of Yaşar University Cilt:8, Yıl: 2013, Özel Sayı, S. 2075 – 2125.
• PIELOW, Johann-Christian: Grundstrukturen öffentlicher Versorgung: Vorgaben des Europäischen Gemeinschaftsrechts sowie des französischen und des deutschen Rechts unter besonderer Berücksichtigung der Elektrizitätswirtschaft (Mohr Siebeck, 2019).
• SAVAŞ, Vural: “Anayasa Mahkemesi ve Özelleştirme (İktisadi Yaklaşım)”, Anayasa Yargısı Dergisi Cilt: 15, Yıl: 1998.
• SCHNEIDER, Jens – Peter/THEOBALD, Christian: Recht der Energiewirtschaft (4., Neu Bearbeitete Auflage, C.H. Beck, 2013).
• SEZGİNER, Murat: “İdarenin Müdahale Ettiği Özel Hukuk Sözleşmeleri (Bileşik İradeli Birleşme Sözleşmeler)”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:17, Yıl:2013, Sayı 1-2; S. 1589 – 1621.
• ŞANLI, Yeliz: “Elektrik Piyasası ya da Elektrik Kamu Hizmeti”, Mülkiye Dergisi, Cilt 31, Yıl: 2007, Sayı 254, S. 51 – 71.
• ŞANLI, Yeliz: “Elektrik Hizmeti Kamu Hizmetidir” (TMMOB Türkiye VII. Enerji Sempozyumu, Ankara, 17 – 19 Aralık 2009).
• TALUS, Kim: Introduction to EU Energy Law (1. Edition, Oxford University Press, 2016).
• TAMZOK, Nejat: “Kamu Politikası Analizi: Elektrik Enerjisi Sektörü”, Doktora Tezi (Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), Ankara 2007.
• TEKİNSOY, Mehmet Ayhan: “İdari Sözleşmelerde Ölçüt Sorunu”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt: 55, Yıl: 2006, Sayı: 2, S: 181 – 227.
• ULUSOY, Ali Dursun: Kamu Hizmeti İncelemeleri (Ülke Kitapları, Ankara, Eylül 2004).
• YAŞAR, Hasan Nuri: İdare Hukuku: Genel Esaslar (İkinci Baskı, Der Yayınevi, İstanbul, 2014)
• YAVUZ, Mustafa: Elektrik Piyasası Kanunu’nun Öngördüğü Hukuki Rejim ve Elektrik Enerjisi Tedarik Sözleşmeleri -Özellikle İkili Anlaşma- (1. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, Haziran 2011).