ÇATIŞMA BÖLGELERİNİN YENİ AKTÖRÜ ÖZEL ASKERİ ŞİRKETLER

Yıl 2022, Sayı: 49, 115 - 140, 10.01.2022

Ahmet Salih Aslan

https://doi.org/10.54049/taad.1055702

Öz

Soğuk Savaş’ın bitmesini takiben özelleşmenin dünyada her alanda kendini göstermesi; askeri, siyasi ve ekonomik alana da sıçramıştır. Bu durum aynı zamanda askeri güçlerin arz ve taleplerinde de önemli değişikliklere sebep olmuştur. Gelişen ve değişen bu yeni atmosfer ise özel askeri şirketleri çatışma bölgelerinin belirgin aktörü haline getirmiştir. Uluslararası hukuk alanında da oldukça yeni olan özel askeri şirketlerin kullanımının yaygınlaşması, bir yandan devletlerin kuvvet kullanma tekelini yitirdiğine ilişkin bir yaklaşımın gelişmesine neden olurken diğer yandan uluslararası hukuk bakımından birtakım belirsizlikler meydana getirmiştir. Bu çalışmada askerliğin özelleştirilmesinin tarihsel süreci, özel askeri şirketlerin doğumundan bugüne kadar olan gelişimi, ulusal ve uluslararası etkileri ile bu alanda yapılan/yapılması gereken hukuki düzenlemeler ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Güvenlik, askerliğin özelleşmesi, paralı askerlik, özel askeri şirketler, soğuk savaş

New Actor of Conflict Zones Private Military Companies

Öz

After the end of the Cold War, privatization which manifests itself all around the world and in every field also spread to the military, political and economic spheres. This situation also led to a major changes in the supply and demand of the military forces. This evolving and changing new atmosphere has made private military companies the prominent actors of the engagement areas. The widespread use of private military companies, which is also very new in terms of international law, has led to the an approach that states losing their monopoly of the legitimate use of military force, but, on the other hand, has revealed some uncertainties relating to international law. In this study, the historical development process of the privatization of the military, the development of private military companies since their establishment until today, national and international effects and contributions of such companies, and the legal arrangements made or need to be made in this field, will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Security, specialization of military service, mercen service, private military companies, cold war

Kaynakça

• Apuzzo M, "Blackwater Guards Found Guilty in 2007 Iraq Killings", https://www.nytimes.com/2014/10/23/us/blackwater-verdict.html , E. T. 20.08.2021
• Avant Deborah, "Private security companies", (New Political Economy, C. 1, S. 10, 2005, s. 123-126)
• Avant Deborah, "The Market for Force: The Consequences of Privatizing Security Cambridge" (UK: Cambridge University Press, 2005)
• Beyhan Y, "Özel Askeri Şirket Faaliyetlerinin Küresel Etkileri ve Uluslararası Hukuktaki Yerlerinin İncelenmesi" , Mef Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi Ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2020
• Cantenar Ö F, "Özel Askeri Şirketler Ve Devletin Meşru Şiddet Tekeli Rolüne Etkileri" , Polis Akademisi Güvenlik Bilimleri Enstitüsü Güvenlik Stratejileri Ve Yönetimi Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2011
• Chesterman S, Lehnardt C, "From Mercenaries to Market: The Rise and Regulation of Private Military Companies" (Oxford University Press, 2007)
• Dindar İ, İstihbarat Savaşçıları (1. Baskı, IQ Kültür ve Sanat Yayıncılık, Ankara, 2004)
• Emir N, Özel Askeri Şirketler Uluslararası Hukuk Açısından Bir İnceleme (1. Baskı, XII Levha Yayınları, İstanbul, 2015)
• Eroğlu E, Özel Askeri Şirketlerin Devlete Etkileri. Ankara: ’’, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi Ve Kamu Yönetimi Yönetim Bilimleri Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2015
• Fabien M, Dearden N, Corporate Mercenaries: The Threat of Private Military and Security Companies, (War On Want, London, 2006)
• Gürcan E, Irak Savaşının Bilinmeyen Aktörleri: Özel Askeri Şirketler, Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı Uluslararası İlişkiler Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2015
• Holmqvist C, Private Security Companies The Case for Regulation (Stockholm International Peace Research Institute Policy Paper No. 9, 2005)
• Kinsey C, Corporate Soldiers and International Security: The Rise of Private Military Companies ( Routledge, London, 2006)
• Koşu L O, Özel Askeri Sektör Ve Ortadoğu’daki Faaliyetleri, Marmara Üniversitesi Ortadoğu Ve İslam Ülkeleri Araştırmaları Enstitüsü Ortadoğu Ekonomi Politiği Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2018
• Krahmann E, States, Citizens and the Privatization of Security (UK: Cambridge University Press, Cambridge, 2010)
• Machiavelli N, Askerlik Sanatı (Nazım Güvenç, Çev.), (1. Baskı, Anahtar Kitaplar, 2003)
• Machiavelli N, Prens, (Kemal Atakay, Çev.), (9. Baskı, Can Yayınları, 2013)
• Nevers R D, "Private Security Companies and the Laws of War" (Security Dialogue, C. 2, S. 40, 2011, s. 169-171)
• Öz T, Çalışkanlar T M, "Paralı Askerlerden Özel Askerî Şirketlere Savunma Yönetimi Teknolojileri Uygulamaları", (Güvenlik Stratejileri Dergisi, C. 16, S. 34, 2020, s.321- 322)
• Özleblebici, Zuhal, Osmanlı Askeri Tarihi (1. Baskı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2014)
• Ramirez M D, Wood R M, "Public Attitudes toward Private Military Companies: Insights from Principal–agent Theory" (Journal of Conflict Resolution, C. 12, S. 63, 2018, s.11-13)
• Schreier F, Caparini M, "Privatising Security: Law, Practice and Governance of Private Military and Companies" (Geneva Center for the Democratic Control of Armed Forces Occasional Paper, 2005)
• Singer P, The Private Military Industry And Iraq: What Have We Learned And Where To Next (Geneva Centre For The Democratic Control Of Armed Forces (Dcaf), 2004)
• Singer P, Kiralık Ordular Özel Askeri Şirketler, (İsmail Yaman, Gözde Aral, Çev.) (1. Baskı, Timaş Yayınları, 2009)
• Snyder D, "Civilian Military Contractors on Trial: The Case for Upholding the Amended Exceptional Jurisdiction Clause of the Uniform Code of Military Justice", (Texas International Law Journal, C. 1, S. 44, 2008, s.71-73)
• Thomas A, “Private Military Companies: Mercenaries for the 21st Century” (Small Wars & Insurgencies, C. 2, S. 13, 2002, s.71)
• Topal A H, "Uluslararası Hukuk Açısından Özel Askeri Şirketler ve Şirket Çalışanlarının Statüsü", (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 4, S. 60, 2011, s. 975-979)
• Yalçınkaya H, "Özel Askeri Sektörün Oluşumu ve Savaşların Özelleşmesi" (Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 3, S. 61, 2006)
• Yılmaz S, "21’inci Yüzyılda Güvenlik Alanının Yeni Sivil Aktörleri: Özel Askeri Şirketler ve Kontratçı Firmalar" (Güvenlik Stratejileri Dergisi, C. 1, S. 1, 2007, s.44-47)
• Zabcı F Ç, "Yeni Savaşların Gizli Yüzü Özel Askeri Şirketler" (Mülkiye Dergisi, C. 28, S. 243, 2004)
• Anadolu Ajansı: "BM uzmanlarından Libya’daki paralı askerlere ‘ülkeyi derhal terk edin’ çağrısı" https://www.aa.com.tr/tr/dunya/ bm-uzmanlarindan-libyadaki-parali-askerlere-ulkeyi-derhal-terk-edin-cagrisi/2319539 , E. T. 20.08.2021
• Carnegie Commission Conflict: Preventing Deadly Conflict: Final Report, 1997
• DCAF Backgrounder Serisi: Özel Askeri Şirketler, https:// www.yumpu.com/tr/document/read/19048600/dcaf-backgrounder-ozel-askeri-sirketler-oas-oasler-nedir-, E. T. 20.12.2020
• Habertürk: "BM: Trump’ın Blackwater affı ABD’nin uluslararası yükümlülüklerinin ihlali", https://www.haberturk. com/bm-trumpin-blackwater-affi-abd-nin-uluslararasi-yukumluluklerinin-ihlali-2921521 , E. T. 20.08.2021
• Human Rights Council : "Report on the role of private military and security companies in immigration and border management and the impact on the protection of the rights of all migrants", 2020, https:// undocs.org/en/A/HRC/45/9 , E. T. 22.08.2021
• Hürriyet: “500 yıldır Papa’yı koruyan İsviçreli muhafızlar”, https://www.hurriyet.com.tr/seyahat/500-yildir-papayi-koruyan-isvicreli-muhafizlar-41105933 , E. T. 30.08.2021
• Montreux Document, 2008, https://www.icrc.org/en/ doc/assets/files/other/montreux-document-eng.pdf , E. T. 21.08.2021
• United Nations: "Secretary-General Reflects On ‘Interventıon’ In Thırty-Fıfth Annual Dıtchley Foundatıon Lecture", https://www.un.org/press/en/1998/19980626.sgsm6613.html , E. T. 26.08.2021
• Private Military Companies: Options for Regulation, London, 2002, https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/228598/0577.pdf , E.T. 20.08.2021
• Singer P, Outsourcing The War, https://www.salon. com/2004/04/16/outsourcing_ war , E. T. 18.08.2021
• Taha Z, Irak: Savaş Nasıl Özelleştirildi, 2004, http://arsiv.ntv.com.tr/news/273399.asp?cp1=1 , 19.08.2021
• UK Foreign and Commonwealth Office : "Private Military Companies: Options for Regulation",London: HMSO, 2002, https://assets. publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/228598/0577.pdf , E. T. 08.03.2021
• United Nations Human Rights Office Of The High Commisioner: https://www.ohchr.org/EN/Issues/Mercenaries/WGMercenaries/Pages/Callroleprivatemilitary.aspx , E. T. 21.08.2021