HASTA HAKLARINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

Yıl 2022, Sayı: 51, 201 - 228, 01.07.2022

Hayrettin Kurt

https://doi.org/10.54049/taad.1139385

Öz

Aydınlanma öncesi toplumlardaki yaşamın geleneksel formuna göre insan hakları toplum menfaatlerine kıyasla daha az değer taşımaktaydı. Buna göre birey, toplumun üst değerlerinin inşasında ancak bir obje olabilirdi. Modernizm geleneksel toplumun tüm bağlarını çözmekle, insanın toplum ya da klan karşısındaki durumunu da belirginleştirdi: Birey. Artık birey, toplumsal değerlerin bizatihi kendisi olarak, hukuk karşısında hak ve hürriyetlere sahip olabilirdi. Klasik hakların geleneksel sınıflandırmasına uygun olarak hasta hakları da değerler manzumesinde yerini almıştır. Hukukun süjesi olan birey, kökleri tabiat haline kadar uzanan sosyal varlık olarak modernizm ile birlikte bir değer haline gelmiştir. Tabiat halinden hukuk kurallarına uzanan tarihselliği ile birey, insanda içkin olan bir dizi hakkın meşruiyet kaynağı da olmuştur. Bu meşruiyet ahlaki değerlerin yanında insan yaşamı, çevre ve sağlık gibi haklara da konu olmuştur. Bu bağlamda hasta hakları, modern bireyin meşru, güncel ve tabi haklarından birisidir. Hasta hakları soyut bir nesneler düzenini değil; somut, nesnel, koruyucu, geliştirici bir dizi hukuk kuralında somutlaşmış haklar dizgesini ifade etmektedir. Diğer taraftan, hasta hakları ile ilgili yeni yaklaşımları modern hukuk kuralları kapsamında incelemek bir zorunluluk olarak görülmelidir.

Anahtar Kelimeler

Hasta hakları, ulusal hukuk, uluslararası hukuk, ilkeler, hasta şikâyetleri, hasta şikâyeti istatistikleri

Assessment on Patient Right

Öz

According to the traditional form of life in pre-Enlightenment societies, human rights was less valuable than the interests of society. Therefore, the individual could only be an object for the construction of the higher values ​​of the society. By breaking down all the bonds of traditional society, modernism also clarified the position of man before society or clan: the individual. From now on the individual, as being the social values ​​itself, could has rights and freedoms before the law. In accordance with the traditional classification of classical rights, patient rights have also taken its place in the range of values. The individual, who is the subject of law, has become a value itself with modernism as a social being whose roots go back to the state of nature. With its historicalness extending from the state of nature to the rules of law, the individual has also become the source of legitimacy for a series of rights inherent in human beings. This legitimacy has also become the subject of rights like human life, environment and health as well as the moral values. In this context, patient rights are one of the legitimate, actual and natural rights of the modern individual. Patients’ rights don’t mean an abstract order of objects but the set of rights which embodied with a set of concrete, objective, protective improving legal rules. On the other hand, it should be considered as an obligation to analyze new approaches related to patient rights within the scope of modern legal rules.

Anahtar Kelimeler

Patient rights, national law, international law, principles, patient compliant, patient complaint statistics

Kaynakça

• Akbulut S, Hasta Haklarının Anayasal Temeli, Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya 2012.
• Akgül N/Palteki T/ Şimşek E. E/ Bayram M/ Erkan I, Ulutin H. C., (2016), Türkiye Klinikleri J. Health Sci, 1(1).
• Akkanat H, “Hekimin Sorumluluğunun Hukuki Temeli”, (Edt. Prof. Gr. Gürsel ÇETİN, Uz. Dr. Ahsen KAYA) İ. Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Sempozyum Dizisi, No: 78 İçinde, İstanbul 2012.
• Arslan E. T, Demir H, “Sağlık Çalışanlarının Hasta Mahremiyetine İlişkin Tutumu: Nitel Bir Araştırma”, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2017, C:17, Y:17, S:4.
• Arslan E, Türkiye’de Hasta Hakları, Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Yönetimi Anabilim Dalı, Hastane ve Sağlık Kurumları Yönetimi Bilim Dalı, İstanbul 2010.
• Ateş T, Hekimlerin Cezai ve Hukuki Sorumlulukları, Nobel Matbaacılık, İstanbul 2012.
• Bir grup kamu hastanesine ait Sağlık Bakanlığı iletişim merkezi şikâyet başvurularının incelenmesi, Türkiye Klinikleri J Health Sci, 1(1).
• Cavlak H, Bostancıoğlu D, “Avrupa Birliğine Uyum Sürecinde Türkiye’deki Sağlık ve Hasta Hakları”, IAAOJ, Social Science, 2015, 2(2).
• Doğan M, “Hastane Örneği Üzerinden Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Hizmetlerine Genel Bir Bakış”, Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, Yıl 2017, C. 21, S. 2 Demirörs Ö, Hızal S. A, “Türk Ceza Hukuku Açısından Ötanazi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 65(4) 2016.
• Donay S, Meslek Sırrının Açıklanması Suçu, İstanbul 1978.
• Eren F, Borçlar Hukuku, C. II, Genel Hükümler, B. 4, İstanbul 1994.
• Güran S, “Hekimin Faaliyetlerinden Devletin Sorumluluğu”, Danıştay Dergisi, Yıl:12, S. 46-47, 1982.
• Güven K, Kişilik Hakları ve Ötanazi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara 2000, s. 104.
• Hakeri H, Tıp Hukuku, Cilt I, Genel Hükümler, Seçkin Yayınevi, Güncellenmiş 25. Baskı, Ankara 2022.
• Hancı İH, Malpraktis Tıbbi Girişimler Nedeniyle Hekimin Ceza ve Tazminat Sorumluluğu, Seçkin Yayınları, 3. Baskı, Ankara 2006.
• Hatırnaz EG, Özel Hastanelerin Hukuki Sorumluluğu ve Hasta Hakları, Seçkin Yayınları, Ankara 2009.
• Hatun Ş, Hasta Hakları, İletişim Yayınları 1. Baskı, İstanbul 1999.
• Kahraman Z, “Medeni Hukuk Bakımından Tıbbi Müdahaleye Hastanın Rızası”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 7, S.1, Y. 2016.
• Kırgın Toprak D ve Şahin B, (2012) “Sağlık Bakanlığı hastanelerine yapılan hasta şikâyetlerinin değerlendirilmesi”, Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 3(1).
• Kuğuoğlu S / Çövener Ç / Kürtüncü M / Aktaş E, “İlaç Uygulamalarında Hemşirenin Mesleki ve Yasal Sorumluluğu”, Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, C. 2, S. 2, 2009
• Mahmutoğlu FS, “Hasta veya Hasta Yakını Tarafından Hekime Yönelik Gerçekleştirilebilecek Şiddet Vakalarında Karşılaşılabilecek Olası Ceza Hukuku Sorunları”, (Edt. Prof. Gr. Gürsel ÇETİN, Uz. Dr. Ahsen KAYA) İ. Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Sempozyum Dizisi No: 78 İçinde, İstanbul 2012.
• Oral T, “Hekimin Aydınlatma ve Hastanın Rızasını Alma Yükümü”, Ankara Barosu Dergisi, S. 2, Ankara 2012.
• Odyakmaz Z, “İdare Hukuku Açısından Hasta Hakları Uygulamaları”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, S. 5, Y. 2, Nisan 2011.
• Oğuz NY, “Hasta Hakları Alanındaki Gelişmeler ve Değişen Değerler”, Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi Dergisi, 5(2).
• Ozanoğlu HS, “Hekimlerin Hastalarını Aydınlatma Yükümlülüğü”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 52 (2003).
• Özen M / Şahin ME, “Ötanazi”, Ankara Barosu Dergisi, Y.68, S.2010/4.
• Özdemir H, “Diş Hekimlerinin Hukukî Sorumluluğu”, EÜHFD, C. XV, S. 1-2, 2011.
• Özcan BG / Özel Ç, “Kişilik Hakları-Hasta Hakları Bağlamında Tıbbî Müdahale Dolayısıyla Çıkan Hukukî İlişkide Hekimin Hastayı Aydınlatma Yükümlülüğü ve Aydınlatma Yükümlülüğü ve Aydınlatılmış Rızaya İlişkin Bazı Değerlendirmeler”, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, C. 10, S. 1, Ankara 2007.
• Özel Ç / Özcan B / Burcu G, “Akılcı İlaç Kullanımında Hekimin ve Eczacının Hastayı Aydınlatma Yükümlülüğü, İÜHFM, C. LXVI, S.2.
• Öztürk B, “Hasta Hakları ve Ötanazi”, Prof. Dr. Turhan Tufan Yüce’ye Armağan, İzmir 2001.
• Sarıtaş H, Hasta Hakları Açısından Hekim Sorumluluğu, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı Medeni Hukuk Bilim Dalı, Ankara 2005.
• Saygılı A, “Yaşam Hakkı Üzerine Düşünceler”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi-İnÜHFD, 10(2), 2019.
• Serdaroğlu EB, “Ötanazi-Ölme Hakkı”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cevdet Yavuz’a Armağan, Cilt: 22, Sayı:3, 2016 Sert G, Hasta Hakları, Babil Yayınları, İstanbul 2004.
• Sert G, “Hastanın Tıp Eğitimine Katılmayı Reddetme Hakkı Bağlamında Beden Mahremiyeti Kavramı, 3rd National Congress of Medical Ethics, Congress Proceeding Book Volume 2.
• Sert G / Görkey Ş, Hasta Hakları Yönetmeliğinin HIV AIDS’le Yaşayanlar Açısından Değerlendirilmesi, Düzenleyen, H. PEKTAŞ, C. UCA, 5. Türkie AIDS Kongresi Kitabı, 12-14 Kasım 2002.
• Şantaş F / Şantaş G / Erigüç G, “Türkiye’de Özel Hastanelere Ve Devlet Hastanelerine Yönelik Elektronik Şikâyetlerin İncelenmesi” Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 2019, 5(3).
• Şenocak Z, Özel Hukukta Hekimin Sorumluluğu, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları No: 529, AÜHF. Döner Sermaye Yayınları No: 44, Ankara 1998. Şentürk H / Çetin GK, “Hastanelerde Manevi Danışmanlık Hizmetleri İhtiyacı Üzerine Pilot Bir Araştırma: Sdü Hastanesi Örneği”, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, Temmuz 2020; 10(2), s. 378.
• Tezcan D / Erdem MR / Sancakdar O / Önok RM, İnsan Hakları El Kitabı, Genişletilmiş 3. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara 2012.
• Türkmen HÖ, “Hekim-Hasta İlişkisinde Haklar ve Sorumluluklar, Bulletin of Thoracic Surgery/Oraks Cerrahisi Bülteni, 2014, Vol. 5, Issue 1. Vural TG, Hasta Hakları, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara 1993.
• Yaman Z, Kavuncu B, (2020). Özel hastanelere yapılan çevrimiçi şikâyetlerin içerik analizi ile incelenmesi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(2), 282-297.
• Yılmaz B, Açıklamalı-İçtihatlı Hekimin Hukuki Sorumluluğu, Adalet Yayınları, Ankara 2007.
• Yıldırım RF ve Kumru S, “Hasta Şikâyetleri ve Tatmininin Sağlık Bakanlığı İletişim Merkezine Yapılan Başvurular ile Değerlendirilmesi: İstanbul-Kadıköy Örneği”, Eurasian Journal of Health Technology Assessment, 2021.