ADİL YARGILANMA HAKKI KAPSAMINDA SANIĞIN DURUŞMADA HAZIR BULUNMA HAKKI VE SEGBİS SİSTEMİ

Yıl 2022, Sayı: 51, 443 - 482, 01.07.2022

Burak Ateş

https://doi.org/10.54049/taad.1140201

Öz

Sanığın haklarını güvence altına alan en önemli haklardan birisi de adil yargılanma hakkıdır. Ulusal ve uluslararası mevzuata bakıldığında adil yargılanma hakkının birçok alt hak ve ilkeyi de içerisinde barındırdığı görülecektir. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Ceza Muhakemesi Kanunu’nda açıkça düzenlenmemişse de, bu haklardan birisi sanığın duruşmada hazır bulunma hakkıdır. Bununla birlikte gelişen teknoloji ve modernleşme sonucunda Sesli ve Görüntülü Bilişim Sistemi (SEGBİS) uygulamamıza girmiştir. Faydaları olduğu gibi sakıncalarının da olduğu belirtilen SEGBİS uygulaması ile yargılama yapılması zaman zaman eleştirilmektedir. Bu çalışmada da, sanığın duruşmada hazır bulunma hakkı ve SEGBİS sistemi arasındaki ilişki, adil yargılanma hakkı kapsamında, gerek uluslararası gerekse de ulusal mevzuat ve içtihatlar bakımından incelenmiş; doktrindeki görüşler, yargı kararları ve ulaşılan sonuçlar aktarılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Adil yargılanma hakkı, Sanığın duruşmada bulunma hakkı, SEGBİS, Savunma hakkı, Duruşma.

The Right to be Present at the Hearing and Auditory and Visual Information System as Part of the Right to Fair Trial and within the Frame

Öz

One of the most important rights that take benefits of the accused under protection is the right to fair trial. Considering the national and international legislations, it will be revealed that the right to fair trial embodies many inherent rights and principles. Although it is not explicitly regulated in the European Convention on Human Rights and Turkish Criminal Procedure Law, one of those rights is accused’s right to be present at the hearing. Nonetheless, in consequence of developing technology and modernization, the Auditory and Visual Information System (AVIS) has been included in our legal practice. Use of AVIS, which is stated to have drawbacks as well as benefits, in judging activity has been criticized at times. In this study, the relationship between the right to be present at the hearing and AVIS has been examined as part of the right to fair trial and within the frame of both international and national legislations and case law; opinions in the doctrine, judicial decisions and reached results have been tried to be conveyed

Anahtar Kelimeler

Right to fair trial, The right to be present at the hearing, Auditory and visual information system, Right to defense, Trial

Kaynakça

• Acar S ve Gürsoy H, “Türkiye Mahkemelerinde Sesli Görüntülü Kayıt ve Video Konferans Sistemi Uygulamasına Geçiş: Ceza Mahkemeleri Örneği” (2012) (4) Ankara Barosu Dergisi, 109-137.
• Alparslan B, “Adil Yargılanma Hakkı” (2010) <https://91bd8fc6-c545-4279-a671-d7465997789d.filesusr.com/ugd/673a60_e29f2112d275494db80772e7f298affd.pdf> Erişim Tarihi: 25 Nisan 2021.
• Apiş Ö, “Güncel Yargı Kararları ve Yasa Değişiklikleri Işığında İfade Alma ve Sorgu Sırasında Şüpheli/Sanığın Hakları” (2019) 25(1) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 53-85.
• Çatlı M ve Demir E, “Pandemi Döneminde Sanığın Duruşmada Hazır Bulunması ve SEGBİS” (2021) 3(2) Bilişim Hukuku Dergisi, 230-265.
• Çayan G, Adil Yargılanma Hakkı (1.Bası, Legal 2016).
• Değirmenci O, “Ceza Muhakemesi Hukukunda Basit Yargılama Usulü (CMK m 251-252)” (2020) 15(161) Terazi Hukuk Dergisi, 36-51.
• Dursun G, “Sanığın Duruşmada Hazır Bulunma Hakkı ve Bu Kapsamda Sesli ve Görüntülü Bilişim Sisteminin Değerlendirilmesi” (2016) 11(143-144) Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 127-157.
• Evik VS, “Ceza ve Ceza Yargılaması Hukuku Bağlamında Adil Yargılanma Hakkı” in Yener Ünver(ed), Adil Yargılanma Hakkı ve Ceza Hukuku (1. Bası, Seçkin 2004).
• Gozel A, “Yargılamada Ses ve Görüntü Bilişim Sistemi (SEGBİS) Kullanımı” Akademia <https://www.academia.edu/12580753/Yarg%C4%B1lamada_Ses_ve_G%C3%B6r%C3%BCnt%C3%BC_Bili%C5%9Fim_Sistemi_SEGB%C4%B0S_Kullan%C4%B1m% C4%B1> Erişim Tarihi: 25 Nisan 2021.
• Gölcüklü F, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde ‘Adil Yargılanma’ (1994) 49(01) Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 199-234.
• Grabenwarter C, “Yargılama Güvenceleri-Adil Yargılama Hakkı(İhas md.6)” (çev: Osman Can) in Yener Ünver(ed), Adil Yargılanma Hakkı ve Ceza Hukuku (1. Bası, Seçkin 2004).
• Güner H, “SEGBİS Sisteminin Cezaevi Uygulamasının Adil Yargılanma Hakkı Yönünden Değerlendirilmesi” (2014) 9(99) Terazi Hukuk Dergisi, 84-86.
• İnceoğlu S, Adil Yargılanma Hakkı, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi-4 (Avrupa Konseyi Ankara Program Ofisi 2018).
• Kafes V, “Ceza Muhakemesinde Meram Anlatma İlkesinin Sağlanması” (2015) 3(2) Ceza Hukuku Kriminoloji Dergisi, 181-198.
• — —, “Marcello Viola v. İtalya Karar İncelemesi” <http://docplayer.biz.tr/3731340-Marcello-viola-v-italyakarar-incelemesi.html> Erişim tarihi:25 Nisan 2021.
• — —, “Marcello Viola v. İtalya Karar İncelemesi” <http://docplayer.biz.tr/3731340-Marcello-viola-v-italya-karar-incelemesi.html> Erişim tarihi:25 Nisan 2021.
• Karakehya H, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 6.Maddesi (Adil Yargılanma Hakkı) Bağlamında Ceza Muhakemesinde Duruşma (1.Bası, Savaş 2008) (Duruşma).
• — —, “Ceza Muhakemesinde Hakkaniyete Uygun Yargılanma Hakkına İlişkin Esaslar” (2014) (1) Ombudsman Akademik, 83-97.
• — —, “Ceza Muhakemesinde Sanığın Meramını Anlatabilme Hakkının Unsurları” (2015) 3(2) Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi, 199-226 (Meram).
• — — ve İnce Tunçer A, “İstinaf Yargılamasında Sanığın Sorgusunun Zorunlu Olup Olmadığı ve Bu İşlemde Segbis Kullanımı Üzerine Düşünceler” (2017) 8(2) İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 99-136.
• Kocaman S, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin ‘Zana/Türkiye davası’ Hakkında Verdiği Kararın Değerlendirilmesi” (2003) 11(1-2) Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 307-318.
• Kolcu S, “Adil Yargılanma Hakkı Çerçevesinde Sanığın Duruşmada Hazır Bulunma Hakkı ve Segbis Sistemi” (2018) 92(3) )İstanbul Barosu Dergisi, 247-273.
• Mole N ve Harby C, Adil Yargılanma Hakkı- Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 6. Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Kılavuz, İnsan Hakları El Kitabı No:3 (1. Bası, 2001).
• Özbek VÖ / Doğan K ve Bacaksız P, Ceza Muhakemesi Hukuku (13. Bası, Seçkin 2020).
• Öztürk B, Tezcan D, Erdem MR, Sırma Gezer Ö, Saygılar Kırıt YF, Alan Akcan E, Özaydın Ö, Erden Tütüncü, E, Altınok Villemin D, ve Tok MC, Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku (Güncellenmiş 14. Bası, Seçkin 2020).
• Peters A, “Adil Yargılanma(m.6.f.1 ve 2.)” (çev: Mahmut Koca) in Yener Ünver(ed), Adil Yargılanma Hakkı ve Ceza Hukuku (1.Bası, Seçkin 2004).
• Sanıvar R, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesinin 6. Maddesi Çerçevesinde Adil Yargılanma Hakkı ve Sanığa Tanınan Temel Haklar (2012) Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazimağusa, Kuzey Kıbrıs, Doğu Akdeniz Üniversitesi Lisansüstü Eğitim, Öğretim ve Araştırma Enstitüsü.
• — —, “Ceza Muhakemesinde SEGBİS (Video Konferans Yönteminin) Kullanılması (Duruşmalarda Sesli ve Görüntülü Bilişim Sistemi/SEGBİS Dönemi) ve Covid 19 (Koronavirüs) Pandemisi Sürecinde Uygulanabilirliği ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin (AİHM’in) SEGBİS Uygulamasına İlişkin Yaklaşımı: Adil Yargılanma Hakkı Çerçevesinde Marcello/İtalya İçtihat Kararı Işığında Belirlenen Kriterler” (2021) 18 (2) Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1615-1666.
• Sarıtaş E, “Ceza Muhakemesinde Sanığın Yokluğunda Duruşma” (2020) 78(3) İstanbul Hukuk Mecmuası, 1525-1591.
• Schroeder FC, “Ceza Muhakemesinde ‘Dürüst Yargılama’ İlkesi” (çev: Cumhur Şahin) (1996) 5(1-2) Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 269-283.
• Şahin C, Ceza Muhakemesi Hukuku 2. Cilt (10. Bası, Seçkin 2020).
• Şen E, “Sanığın Gıyabında Tasarruflar” (2015) <https://www.haber7.com/yazarlar/prof-dr-ersan-sen/1587251 sanigin-giyabinda-tasarruflar> Erişim Tarihi: 24 Nisan 2021 (Gıyap).
• — —, “Sanığın Mahkemeye Çıkma Hakkı” (2016) <https://www.haber7.com/yazarlar/prof-dr-ersan-sen/1830305-sanigin-mahkemeye-cikma-hakki> Erişim Tarihi: 24 Nisan 2021 (Sanığın Mahkemeye Çıkma Hakkı).
• — —, “Uzakta Olan Sanığın Sorgusu” (2016) <https://www.haber7.com/yazarlar/prof-dr-ersan-sen/1875201-uzakta-olan-sanigin-sorgusu> Erişim Tarihi:24 Nisan 2021 (Uzakta Olan Sanığın Sorgusu).
• Takcı T, Türk ve Avrupa Hukukunda Temel Hak Boyutuyla Adil Yargılanma Hakkı (1. Bası, Adalet 2017).
• Taner FG, Ceza Muhakemesi Hukukunda Adil Yargılanma Hakkı Bağlamında Çelişme ve Silahların Eşitliği (1. Bası, Seçkin 2019).
• — — ve Yıldırım A, “Suç İsnadına veya Medeni Hak ve Yükümlülüklere İlişkin Uyuşmazlıklarda Duruşmaya Video Konferans Yöntemiyle Uzaktan Katılma” (2021) 70(1) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 70 (1) 229- 293.
• Turan H, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesinde ve Türk Hukukunda Adil Yargılanma Hakkı (1.Bası, Adalet 2016).
• Ünver Y, ve Hakeri H, Ceza Muhakemesi Hukuku 3. Cilt (15. Bası, Adalet 2019).
• Vitkauskas D, ve Dikov G, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Kapsamında Adil Yargılanma Hakkının Korunması- Uygulamacılar İçin El Kitabı (çev: Serkan Cengiz) (2. Bası, Avrupa Konseyi 2018).
• Yenisey F, ve Nuhoğlu A, Ceza Muhakemesi Hukuku (Güncellenmiş 8.Bası, Seçkin 2020).
• Yerdelen E, “Ceza Muhakemesinde Videokonferans Yönteminin (Segbis) Kullanımı”(çev: Erdal Yerdelen) (2019) 1(2) Bilişim Hukuku Dergisi, 271-287.
• Yıldırım A, “Anayasa Mahkemesi Uygulamasında Adil Yargılanma Hakkı (Ceza Hukuku Boyutu)” (2016) 7(26) Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 333-376.
• Yıldırımvuran S, Milanlıoğlu UK, ve Çakan S, “Covid-19 Pandemi Sürecinin Türk Yargı Sistemine Etkileri” (2020) 1(1) Türk Kamu Yönetimi Dergisi, 47-54. <https://tujpa.com/index.php/journal/article/view/3> (Erişim Tarihi: 26 Nisan 2021).
• Yurtcan E, Ceza Muhakemesi Kanunu Şerhi(CMK) (9. Bası, Seçkin 2019) (CMK).
• Yurtcan E, Ceza Yargılaması Hukuku (16. Bası, Seçkin 2019) (Yargılama).<https://www.adalet.gov.tr/pdf/segbis.pdf> Erişim Tarihi: 1 Mayıs 2021.
• <https://www.echr.coe.int/documents/convention_tur.pdf> Erişim Tarihi: 25 Nisan 2021.
• <http://hudoc.echr.coe.int/app/conversion/pdf/?library=ECHR&id=003-6711338- 8939938&filename=Forthcoming%20hearings%20in%20June%202020.pdf> Erişim Tarihi: 2 Şubat 2022.
• <https://www.hsk.gov.tr/Eklentiler/files/uu.pdf> Erişim Tarihi: 1 Mayıs 2021.
• <https://www.hsk.gov.tr/Eklentiler/files/GENEL%20KURUL%20KARARI-30-04-2020.pdf> Erişim Tarihi: 1 Mayıs 2021.
• <https://www.hsk.gov.tr/Eklentiler/files/KARAR-27-04-2021.pdf> Erişim Tarihi: 1 Mayıs 2021.
• <https://rm.coe.int/european-judicial-systems-efficiency-and-quality-of-justice-cepej stud/1680786b57> Erişim Tarihi: 2 Şubat 2022.