ÖTANAZİ VE HASTANIN KENDİ GELECEĞİNİ BELİRLEME HAKKI ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2022, Sayı: 52, 1 - 24, 03.10.2022

Uğur Aşkın , Korhan Yeğrim

https://doi.org/10.54049/taad.1183542

Cited By: 3

Öz

İyi ve ölüm kelimelerinin birleştirilmesinden meydana gelen ötanazi kavramı tatlı ve acısız ölüm, kolay ölüm anlamlarına gelmektedir. Hukuki olarak ötanazi; ölümün kaçınılmaz olduğu ve tıp biliminin verilerine göre iyileştirilmesi olanağı bulunmayan veya dayanılmaz acılar içinde olan kişinin rızasına dayalı olarak tıbbi yollarla öldürülmesi veya tıbbi yardımın kesilerek ölüme terk edilmesidir.
Hastanın kendi geleceğini belirleme hakkı ise kendi kararını verebilme imkan ve iradesine sahip bir hastanın kendi yaşamına ilişkin seçimlerini özgür iradesiyle kullanması anlamına gelir. Hasta, bu hak sayesinde kendisi için en iyi olanı değil aynı zamanda menfaatine aykırı olan bir durumu da seçebilir. Bu hakkın en iyi şekilde kullanılabilmesi için hastanın tedaviye ilişkin süreçleri tam olarak bilmesi gerekir.
Ötanazi ile hastanın kendi geleceğini belirleme hakkı amaç yönünden benzer haklar gibi gözükse de bunlar çeşitli farklılıklar içerir. Esasında ötanazi, hastanın kendi geleceğini belirleme hakkı içerisinde yer alan bir hak türüdür. Bu kapsamda ötanazi, yaşamı sona erdirme ve yaşam için gerekli tedavinin reddi hususunu içerir. Buna karşın kendi geleceğini belirleme hakkı, hastanın bütün tedavi girişimlerinde belirleyici nitelikte ve öncül karakterde olmasını gerektirir.
Bu çalışmada, ötanazi ve hastanın kendi geleceğini belirleme hakkı arasındaki ilişki öğreti ve karşılaştırmalı hukuk bakımından incelenerek belirli kriterler ortaya koyulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ötanazi, hasta, kendi geleceğini belirleme hakkı, hayat hakkı.

Relationship Between Euthanasia and the Patient’s Right to Self-Determination

Öz

The concept of euthanasia, which is formed by combining the words goods and death, means sweet and painless death, easy death. Legal definition of euthanasia is the death of the person whose death is inevitable and who cannot be cured according to the data of medical science or who is in unbearable pain, based on his consent, or leaving the medical aid to die by cutting it off.
The patient’s right to determine his own future, on the other hand, means that a patient who has the opportunity and will to make his own decision uses his own life choices voluntarily. With this right, the patient can choose not only what is best for him, but also a situation that is contrary to his interests. In order for this right to be exercised in the best way, the patient must know exactly the processes related to treatment.
Although euthanasia and the patient’s right to self-determination seem to be similar rights in terms of purpose, they contain various differences. In fact, euthanasia is a type of right included in the patient’s right to self-determination. In this context, euthanasia includes the termination of life and the denial of treatment necessary for life. On the other hand, the right to self-determination requires the patient to have a decisive and preliminary character in all treatment attempts.
In this study, the relationship between euthanasia and the patient’s right to self-determination will be examined in recognition of doctrine and comparative law, and certain criteria will be put forward.

Anahtar Kelimeler

Euthanasia, patient, right to self-determination, right to life.

Kaynakça

• Akbulut, Berrin, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2020.
• Altunkaş, Aysun, Ötanazinin Türleri ve Ötanazinin Türk Ceza Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi, III. Sağlık Hukuku Kendi Geleceğini Belirleme Hakkı ve Ötanazi Sempozyumu, Ankara 2016.
• Artuk, M. Emin; Gökcen, Ahmet; Alşahin, M. Emin; Çakır, Kerim, Ceza Hukuku Özel Hükümler, Ankara 2021.
• Artuk, M. Emin; Gökcen, Ahmet; Alşahin, M. Emin; Çakır, Kerim, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2020.
• Artuk, M. Emin, Yenidünya, A. Caner, Ötenazi, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt:7, Sayı:1-3, 1992-1993.
• Bağcı, Olcay, Ötenazi Konusunda Hukukçular Üzerinde Bir Anket Çalışması, Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 1, S. 1, 2002.
• Besiri, Arzu, Ötanazi ve Yaşam Hakkı, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 86, 2009.
• Bozkurt, Kutluhan, Ötanazi ve Destekli İntihar-Uluslararası Düzenlemeler ve Farklı Ülkelerdeki Uygulamalar, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XIV, S. 2, 2017.
• Brunhöber, Beatrice, Ceza Hukuku ve Hukuk Felsefesi Bakış Açısından Ölüme Yardım, Çev. Ünver, Yener, Tıp/Sağlık Hukuku, Ankara 2014.
• Centel, Nur; Zafer, Hamide; Çakmut, Kişilere Karşı İşlenen Suçlar, İstanbul 2016.
• Demirörs, Özge; Hızal, Sevinç Arslan, Türk Ceza Hukuku Açısından Ötanazi, AÜHFD, 65 (4), 2016.
• Dönmezer, Sulhi, Kişilere ve Mala Karşı Cürümler, İstanbul 1995.
• Emanuel, Ezekiel J., A Review of The Ethical and Legal Aspects of Terminating Medical Care, The American Journal of Medicine, S. 84, 1998.
• Erdem, Özkara; Büken, Bora; Dalgıç, Mustafa; Mayda, Atilla Semih, Düzce’de Çalışan Hekimlerin Ötanaziye Bakışı, Adli Psikiyatri Dergisi/Turkish Journal of Forensic Psychiatry, 1 (1), 2004.
• F. Pınar Ölçer, Hollanda Hukukunda Ötanazi, Fasikül Hukuk Dergisi, 2010.
• Fischer, Thomas, Strafgesetzbuch und Nebengesetze, Beck’ische Kurz Kommentare, München 2013.
• Gürcan, Ertuğrul Cenk, Ötanazi, Yaşama Hakkı Açısından Bir Değerlendirme, AÜHFD, 60 (2), 2011.
• Güven, Murat, Ötanazi Hakkın Dair Genel Bir Değerlendirme, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 131, 2017.
• Hafızoğulları, Zeki; Özen, Muharrem, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, Ankara 2016.
• Hakeri, Hakan, Tıp Ceza Hukuku, Ankara 2021.
• Heintschel-Heinegg, Bernd, BeckOK StGB, 50. Baskı, 2021.
• İnceoğlu, Sibel, Ölme Hakkı, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 1999.
• Kayaer, Nebahat, Ceza Hukukunda Hekimin Tıbbi Müdahalesi Çerçevesinde İşlenen Taksirle Öldürme Suçu, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir 2012.
• Kılınç, Bilal, Mukayeseli Hukukta Ötanaziye İlişkin Yaklaşımlar Ve Hukukumuzda Ötanazinin Yeri Sorunu, Ankara 2019.
• Kindhäuser, Urs ; Neumann, Ulfried; Paeffgen,Hans Ullrich, StGB, 5. Baskı, 2017.
• Knesl, Jürg, Sterbehilfe und Euthanasie, Medizinische Ethik aus heutiger Sicht, Basel 1989.
• Koca, Mahmut; Üzülmez, İlhan, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, Ankara 2020.
• Maral, Maşallah, Ötanazi’nin Yaşam Hakkı Açısından Değerlendirilmesi, İstanbul Barosu Dergisi, C. 91, S. 2, 2017.
• Moral, Ali Reşat, Fasikül Hukuk Dergisi, C. 2, S. 4, Mart 2010.
• Ömeroğlu, Ömer, Ötanazi, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 1993.
• Özbek, Veli Özer; Doğan, Koray; Bacaksız, Pınar, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, Ankara 2021.
• Özen, Mustafa, Ceza Hukuku Özel Hükümler, Ankara 2021.
• Özkara, Erdem, Ötanaziye Farklı Bir Bakış: Belçika’da Ötanazi Uygulaması ve Ülkemizdeki Durum, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 78, 2008.
• Özkara, Erdem; İnceer, Benal; Hancı, İ. Hamit; Ozan, Gönül; Oral, Gökhan, Psikologların Ötanaziye Yaklaşımı, Adli Psikiyatri Dergisi/ Turkish Journal of Forensic Psychiatry, 1 (1), 2004.
• Özsarı, Berat, Hollanda Hukukunda Ötanazi Düzenlemesi Ve Türk Hukukunda Uygulanabilirliği Sorunu, Ankara 2017.
• Öztürel, Adnan, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 14, S. 1, 1957.
• Öztürk, Bahri; Erdem, Mustafa Ruhan, Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku, Ankara 2021.
• Soyaslan, Doğan, Ceza Hukuku Özel Hükümler, Ankara 2010.
• Spickhoff, Andreas, Medizinrecht, München 2018.
• Sulu, Muhammed, Ötanazi Üzerine, MÜHF - HAD, C. 22, S. 2, s. 557.
• Şahbaz, Başak, Türk Hukukunda Hekimin Hukuki ve Cezai Sorumluluğu Yönünden “Ötanazi” Uygulamaları, İstanbul Barosu Dergisi, C. 90, S. 2, 2016.
• Tacir, Hamide, Hastanın Kendi Geleceğini Belirleme Hakkı, III: Sağlık Hukuku Kendi Geleceğini Belirleme Hakkı ve Ötanazi Sempozyumu, Ankara 2016.
• Tezcan, Durmuş; Erdem, Mustafa Ruhan; Önok, R. Murat, Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, Ankara 2021.
• Üstün, Çağatay; Aygörmez Uğurlubay, Gülsün Ayhan, Sağlık Hukukunda Bireyin Kendi Geleceğini Belirleme Hakkı ve Bu Hakkın Etik Açısından Değerlendirilmesi, Fasikül Hukuk Dergisi, S. 53, C. 6, Nisan 2014.
• Varol, Şemsettin, Yaşam Hakkı Bağlamında Ötanazi ve Kürtaj, Ankara 2022.
• Yaşar, Yusuf; Turan, Işıl, Alman, Avusturya Ve İsviçre Yüksek Mahkeme Kararları Çerçevesinde Talep Üzerine Öldürme Suçu İle Ötanazi İlişkisi, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 19, S. 1.
• Yılmaz, Ejder, Hukuk Sözlüğü, Ankara 2001.
• Yılmaz, Ş. Berfin Işık, Ötenazi, Terazi Hukuk Dergisi, S. 68, 2012.
• Yokuş Sevük, Handan, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, Ankara 2020.