ZAMANAŞIMINA UĞRAMIŞ BONODAKİ TEMERRÜDÜN YİBHGK KARARI IŞIĞINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2022, Sayı: 52, 407 - 436, 03.10.2022

Sedat Kaya

https://doi.org/10.54049/taad.1183671

Öz

Yenileme, Türk Borçlar Kanunu'nun 133'üncü maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, temel ilişkiden kaynaklanan bir borç için bono düzenlenmesi, kural olarak, borcun yenilenmesi olarak kabul edilmez. Bu durumda temel borç ilişkisi sona ermez ve alacaklı yarışan taleplere sahip olur. Bu sebeple bonodan kaynaklanan alacağın herhangi bir nedenle elde edilememesi halinde alacaklı temel borç ilişkisine dayalı olarak talepte bulunabilmektedir. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Hukuk Genel Kurulu, 25.12.2019 tarih E. 2019/1, K. 2019/8 sayılı kararıyla zamanaşımına uğramış bonodaki vadenin temel ilişkiye dayalı olarak başlatılacak takip veya açılacak davada temerrüde esas alınamayacağına karar vermiştir. Bu karara dayanak yapılan hukuki argümanlar oldukça tartışmalıdır. Örneğin, kararda temel borç ilişkisi ile bono düzenlenmesiyle ortaya çıkan ilişki yeterince dikkate alınmamıştır. Ayrıca kararda usuli talep kavramı gözardı edilmiştir. Usulî talep bir hukukî sonucun kesin bir biçimde belirlenmesini, yani belli bir hukukî himayenin sağlanmasını konu alan ve mahkemeye yöneltilmiş bulunan istektir. Muaccel bir borcun borçlusu, alacaklının ihtarıyla temerrüde düşer. Ancak kararda muacceliyet ve temerrüt kavramları hatalı kullanılmıştır. Yine bononun ödeme için ibraz edilip edilmediği belirsiz olduğundan hüküm yeterince açık değildir ve tavzihe muhtaçtır. Bu çalışmada inceleme konusu karardaki hukuki meseleye medeni usul hukuku, medeni hukuk ve ticaret hukuku bakış açılarıyla yaklaşılarak çeşitli değerlendirmelerde bulunulmuştur. Ayrıca kararda tartışılan kurum ve kavramlara ilişkin çeşitli değerlendirmelerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Bono, vade tarihi, temerrüt, davaların yığılması, hükmün tavzihi

Evaluation of the Default on Promissory Note on which the Statute of Limitation has ended under the Perspective of the General Assembly of Civil Chambers’ Decision

Öz

Novation is regulated under articles 133 of the Turkish Code of Obligations. Nonetheless, as a rule, if a promissory note is issued for a debt arising from the basic debt relationship, the basic debt relationship is not considered to be renewed. In this case the basic debt relationship does not terminat and the creditor has competing requests. Therefore, if the credit arising from the promissory note cannot be obtained for any reason, the creditor may demand his/her credit based on the underlying basic debt relationship. The General Assembly of Civil Chambers on the Unification of Judgements of the Court of Cassation has a decision dated 25.12.2019, numbered E. 2019/1, K. 2019/8. At that dijudication, the maturity date in a time promissory note can not be considered in the context of the default in actions or execution proceedings based on the underlying basic debt relationship. The legal arguments established in this decision are considerably controversial. For example, the connection between the relationship arising from the issuance of the promissory note and the basic debt relationship is not considered enough in the decision. Besides the concept of procedural request was ignored in the decision. Procedural request is the demand which is directed to the court, which is a definite determination of a legal conclusion, that is the provision of a certain legal protection. Where the debt is due, the obligor falls in default by the notification of the obligee. But the concepts of maturity and default are used incorrectly. Because it is unclear whether the promissory note has been presented for payment, judgment is not adequately clear and needs clarification. In this study, various evaluations were made by approaching the legal issue in the decision from the points of view of civil procedure law, civil law and commercial law. In addition, various evaluations were made regarding the institutions and concepts discussed in the decision.

Anahtar Kelimeler

Promissory note, maturity date, default, accumulation of claims, clarification of judgement

Kaynakça

• Ak A, Davada ve İcra Takibinde Zamanaşımı Def’i (Filiz 2020).
• Akıncı Ş, ‘Belirli Vadeli Bononun Süresinde İbraz Edilmemesi Halinde Temerrüt ve Temerrüdün Sonuçları’ Prof. Dr. Fikret Eren’e Armağan (Yetkin 2006) 35 62.
• Akıncı Ş, Borçlar Hukuku Bilgisi (6. Baskı Sayram 2012).
• Alangoya Y, Yıldırım K ve Deren-Yıldırım N, Medeni Usul Hukuku Esasları (8. Baskı, Beta, 2011).
• Albayrak Doğan A, ‘Yargıtay İçtihadı Birleştirme Hukuk Genel Kurulu’nun 2019/1-8 Sayılı 25.12.2019 Tarihli Kararının Değerlendirilmesi’ Yürürlüğünün 8. Yılında ve Yargıtay Kararları Işığında Türk Ticaret Kanunu Sempozyumu IV, 23 Ekim 2020, (On İki Levha 2021) 201-211.
• Arslan R, Yılmaz E, Taşpınar Ayvaz S ve Hanağası E, Medeni Usul Hukuku (7. Baskı, Yetkin 2021).
• Atalı M, Ermenek İ ve Erdoğan E, Medeni Usul Hukuku (4. Baskı, Yetkin 2021).
• Aşçıoğlu Ç, ‘Yargıda Gerekçe Sorunu’ (2003) (43) TBBD 109-116.
• Bahadır Z, Medeni Usul Hukukunda Kısmi Karar (Yetkin 2018).
• Barlas N, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (14. Baskı, Beta 2015).
• Barlas N, Para Borçlarının İfasında Borçlu Temerrüdü ve Bu Temerrüt Açısından Düzenlenen Genel Sonuçlar (Kazancı 1992).
• Belgesay MR, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu Şerhi C.II (Güven Basımevi 1939).
• Belgesay MR, Zamanaşımı ve Hakkı Düşüren Süreler, Genel Prensipler (Cumhuriyet Matbaası 1946).
• Berkin N , Tatbikatçılara Medeni Usul Hukuku Rehberi, (Filiz Kitabevi 1981).
• Bilge N ve Önen E, Medeni Yargılama Hukuku Dersleri (3. Baskı, Sevinç Matbaası 1978).
• Bolayır N, Medeni Usul Hukukunda Hâkimin Hukuku Re’sen Uygulaması İlkesi (On İki Levha 2019).
• Boran Güneysu N, Medeni Usul Hukukunda Karar (Adalet Yayınevi 2014).
• Bozer A ve Göle C, Kıymetli Evrak Hukuku (10. Baskı, BTHAE 2021).
• Bozgeyik H, Poliçede Müracaat Hakkı (Seçkin 2003).
• Börü L, Dava Konusunun Devri, (Yetkin 2012).
• Börü L, Medeni Usul Hukukunda İddia ve Somutlaştırma Yükü (Yetkin 2016).
• Budak AC ve Karaaslan V, Medeni Usul Hukuku (5. Baskı, Filiz 2021).
• Budak, AC, Medeni Usul Hukukunda Kavram İçtihadı ve Menfaat İçtihadı (Filiz 2021).
• Bulut U, Medeni Usul Hukukunda Davaların Yığılması (Objektif Dava Birleşmesi) (Adalet 2017).
• Bütün Yılmaz BY, ‘Mütelahik (Hakların Yarıştığı) Dava’ (Yayınlanmamış YLT, Ankara Üniversitesi 2017).
• Demirayak Ünal EB,’Zamanaşımına Uğrayan Kambiyo Senedinin Temel Borç İlişkisine Dayalı Dava ve Takiplerdeki Rolü’ (2021) 16(199-200) Bahçeşehir ÜHFD
• Domaniç H, Hukukta Kaziyyei Muhkeme ve Nisbi Kuvveti (Fakülteler Matbaası 1964).
• Dölek A ve Özbay İ, ‘Hadîs Metinlerinde ve Türk Hukuk Mevzuatında Borçların Ödenmemesinin Sonuçları’ 46(1) Yargıtay Dergisi 15 15-54.
• Duran O, Medeni Usul Hukukunda Taleple Bağlılık İlkesi, (Seçkin 2020).
• Engin Bİ, ‘İfa Uğruna Edim’ (1999) Prof. Dr. Erdoğan Moroğlu’na 65. Yaş Günü Armağanı, 839-863.
• Ercan Özler M, Medeni Usul Hukukunda Dava Konusu (On İki Levha 2019).
• Erdem M, Özel Hukukta Zamanaşımı (On İki Levha 2010).
• Eren F, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (24. Baskı, Yetkin 2019).
• Ermenek İ, Medeni Usul Hukukunda Davaların Birleştirilmesi ve Ayrılması (Yetkin 2014).
• Erzurumlu Işık N, ‘Mahkeme İçtihatları Yoluyla Medeni Usul Hukukunun İnşası’, (Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi 2020).
• Görgün Ş, Börü L ve Kodakoğlu M, Medeni Usul Hukuku (10. Baskı, Yetkin 2021).
• Gözler K, Hukuk Dilinin Öz Türkçeleştirilmesi Üzerine (Ekin 2021).
• Gözler K, Hukuka Giriş (8. Baskı, Ekin 2021).
• Hirş E, Pratik Hukukta Metot (4. tıpkı basım, BTHAE 2012).
• Işıktaç Y ve Metin S, Hukuk Metodolojisi (5. Tıpkı bası, Filiz 2016).
• İyilikli AC, ‘Hakların Yarışması Bağlamında Doğru Hükmün Yetersiz Gerekçeye Feda Edilmesi’ 2021 12 (48) TAAD 245-274.
• Karaaslan V, Medeni Usul Hukukunda Hâkimin Davayı Aydınlatma Ödevi (2. Baskı Adalet 2019).
• Karayalçın Y ve Yongalık A, Hukukta Öğretim-Kaynaklar- Metod Problem Çözme (7. Baskı, BTHAE 2008).
• Karlı Ö, Sebebi Gösterilmeyen Borç Tanıması (Mücerret Borç İkrarı BK. m.17) (Vedat 2008).
• Karslı A, Medeni Muhakeme Hukuku (5. Baskı, Filiz 2020).
• Kaya A, ‘Yargıtay Kararları Işığında Bono ve Poliçe Borçlusunun Tevdi Hakkı, Tevdi Etmeyen Borçlunun Temerrüdü ve Temerrüd Faizi Ödemesi Sorunu Üzerine Bir İnceleme’ Prof. Dr. Hüseyin Ülgen’e Armağan, C. 1, (Vedat 2007) 705-726.
• Kaya S, Bonoya Dayalı Kambiyo Senetlerine Mahsus Haciz Yoluyla Takip (Adalet 2020)
• Kayış F, ‘Zamanaşımına Uğramış Kambiyo Alacaklarına Dayalı İhtiyati Haciz Talepleri’ (2018) 13(144) Terazi Hukuk Dergisi 70-80.
• Kendigelen A ve Kırca İ, Kıymetli Evrak Hukuku (5. Baskı, On İki Levha, 2021).
• Kılıç Öztürk G, Borçlar Hukukunda Borçlunun Temerrüdü (Seçkin 2016).
• Kılıçoğlu A, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (21. Baskı, Turhan, 2017).
• Kılınç A, ‘Mecelleye Göre Zamanaşımı: Uygulamada Görülen Aksaklıklar ve Çözüm Önerileri’ Uluslararası Mecelle Sempozyumu (Bursa, 2021)
• Konuralp H, Medeni Usul Hukukunda Yazılı Delil Başlangıcı ( Yetkin 2009).
• Kuru B, Hukuk Muhakemeleri Usulü (6. Baskı, Demir-Demir Yayıncılık 2000).
• Meriç N, ‘Zamanaşımı Def’ine İlişkin Bazı Medeni Yargılama Hukuku Problemleri’ Prof. Dr. Haluk Konuralp Anısına Armağan C. 1 (Yetkin 2009) 679-704.
• Meriç N, Medeni Yargılama Hukukunda Tasarruf İlkesi (Yetkin 2011).
• Muşul T, Medeni Usul Hukukunda Terdit İlişkileri (2. Baskı, Yetkin 2009).
• Narbay Ş ve Al Kılıç Ş, ‘Yargıtay 11’inci Hukuk Dairesi’nin 23.01.2017 Tarih ve 2017/38 Esas, 2017/444 Karar Sayılı Kararı Çerçevesinde Şirketin Yetkili Temsilcisi Aracılığıyla Düzenlenen Bonolarda Asıl Borçlu Sıfatının Belirlenmesi Üzerine Düşünceler’ (2020) 78(1) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 192-223.
• Oğuzman K ve Öz T, Borçlar Hukuku Genel Hükümler C. 1, (10. Baskı, Vedat 2012).
• Özbay İ, ‘Hakem Kararlarında Gerekçe’ (2001) C. XXI (2), BATİDER 299-322.
• Özbay İ, Hakem Kararlarının Temyizi (Yetkin 2004).
• Özekes M, ‘Dava Dilekçesinde Hukuki Sebep Bildirmek Zorunludur’ Haluk Konuralp Anısına Armağan, C. 1, (Yetkin 2009) 745-782.
• Özekes M, ‘Medeni Usul Hukukunda Yok Hüküm ve Etkisiz Hüküm’ (2000) 26(4) Yargıtay Dergisi 661-699.
• Özekes M, Medeni Usul Hukukunda Hukuki Dinlenilme Hakkı (Yetkin 2003).
• Özkaya-Ferendeci HÖ, Kesin Hükmün Objektif Sınırları (On İki Levha 2009).
• Öztan F, Kıymetli Evrak Hukuku (2. Baskı, Turhan 1997).
• Öztek S, ‘Türk Medeni Yargılama Hukukunda İstinaf Kanun Yolu, Amacı ve Felsefesi’ Temyiz İncelemesinde Hukuki Denetimin Sınırları, Türk Hukuku İstinaf Reformu Sonrası Mukayeseli Hukuk Sempozyumu, Bildiriler Kitabı (2018)
• Paksoy MŞ, Zamanaşımından Feragat (TBK m.160) (On İki Levha 2012).
• Paslı A, ‘Yargıtay Kararları Bağlamında Ticari Dava’ Yürürlüğünün 8. Yılında ve Yargıtay Kararları Işığında Türk Ticaret Kanunu Sempozyumu IV, 23 Ekim 2020 (On İki Levha 2021) 17-103.
• Pekcanıtez H, ‘Yargıtay Yönünden Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun Değerlendirilmesi’ (2019 144 TBBD 383 419.
• Pekcanıtez H, Atalay O ve Özekes M, Medeni Usul Hukuku (9. Baskı, On iki Levha 2021).
• Pekcanıtez vd., Pekcanıtez Usul Medeni Usul Hukuku (On İki Levha 2017).
• Poroy R veTekinalp Ü, Kıymetli Evrak Hukuku Esasları (22. Baskı, Vedat 2018).
• Postacıoğlu İ ve Sümer Altay, Medeni Usul Hukuku Dersleri (8. Baskı, Vedat 2020).
• Postacıoğlu P, Medeni Usul Hukuku Dersleri (6. Baskı,Sulhi Garan Maatbası 1975).
• Pulaşlı H, Kıymetli Evrak Hukukunun Genel Esasları (9. Baskı, Adalet 2021).
• Schwab KH, ‘İhtilâf Konusu (Müddeabih) Hakkındaki Doktrinin Durumu’ (çev. Yavuz Alangoya), Yavuz Alangoya Makaleler (Beta 2012) 5 20.
• Seliçi Ö, Borçlar Kanununa Göre Sözleşmeden Doğan Sürekli Borç İlişkilerinin Sona Ermesi (Fakülteler Matbaası 1976).
• Serozan R, Baysal Bve Sanlı K, Serozan Borçlar Hukuku Genel Bölüm (On İki Levha 2022).
• Sungurbey İ, Borç İkrarı ve Borç Vaadi (İsmail Akgün Matbaası 1957).
• Susuz K, Kambiyo Senelerinde Zamanaşımı, (Vedat 2008).
• Tanrıver S, Medeni Usul Hukuku C. 1 (2. Baskı, Yetkin 2018).
• Tanrıver S, Medeni Usul Hukukunda Derdestlik İtirazı (2. Baskı, Yetkin 2007).
• Taşpınar, S, Medeni Yargılama Hukukunda İspat Sözleşmeleri (Yetkin 2001).
• Tekinay, Akman, Burcuoğlu, Altop, Tekinay Borçlar Hukuku (7. Baskı, Filiz 1993).
• Tolga Akkaya T, Medeni Usul Hukuku Bakımından Boşanma Davası (Yetkin 2017).
• Tuhr AR, Borçlar Hukukunun Umumi Kısmı 1-2 (çev: Cevat Edege) (Olgaç Matbaası 1983).
• Tümerdem M, Sürekli Borç İlişkilerinde Borçlunun Temerrüdü ve Sonuçları (Seçkin 2018).
• Türk HS ‘Kambiyo Senetlerinde Temerrüt Faizi’ Ticaret ve Yargıtay Kararları Sempozyumu XI, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü 13-14 Mayıs 1994 (BTHAE 1994)
• Ulukapı, Ö Medeni Usul Hukukunda Dava Arkadaşlığı (Mimoza 1991).
• Umur Z, Roma Hukuku Lügatı (Fakülteler Matbaası1983).
• Uyanık S, Hükmün Tavzihi ve Tashihi (Yayınlanmamış YLT Osmangazi Üniversitesi) Eskişehir, 2016.
• Uzun E, ‘Yargıtay Kararlarından Örneklerle Yargı Kararlarında Gerekçelendirme Zafiyeti’ (2007) 2007/2(7) MİHBİR 359-376.
• Ülgen H, Helvacı M, Kaya A ve Nomer Ertan F, Kıymetli Evrak Hukuku (13. Baskı, Vedat, 2021).
• Üstündağ S, İddia ve Müdafaanın Değiştirilmesi Yasağı (Cezaevi Matbaası 1967).
• Yavaş M, Senetle İspat ve Senede Karşı Senetle İspat Kuralları ile Bu Kurulların İstisnaları, (Turhan 2009).
• Yılmaz E, Hukuk Dilinin Gelişmesi ve Sadeleşmesi (Yetkin 2022).
• Yılmaz E, Medeni Yargılama Hukukunda Islah (4. Baskı, Yetkin 2013).