TÜRK CEZA YARGILAMASINDA İSTİNAF MAHKEMESİ KARARLARININ KESİN NİTELİĞİ VE KANUN YOLLARINA BAŞVURU

Yıl 2023, Sayı: 53, 43 - 80, 10.01.2023

Mustafa Atalan

https://doi.org/10.54049/taad.1231781

Cited By: 2

Öz

İlk derece mahkemesi kararlarına karşı teminat ve bir üst kanun yolu olarak tasarlanan istinaf, ülkemizdeki ceza yargılama sistemini, iki dereceli bir sistemden, belli kararlar açısından üç dereceli bir sisteme geçişin zeminine taşımıştır. Böylece, ilk derece mahkemesi tarafından verilen hükümlere karşı, ilk başvurulması gereken kanun yolu, istinaf olarak belirlenmiştir. İstinaf mahkemeleri tarafından verilen kararlardan bir kısmı, kesin olarak, bir kısmı da belli koşullar altında, Yargıtay yolu açık olmak üzere verilmektedir. Bu şekilde oluşturulan sistemle, belli kararlar açısından iki dereceli, belli kararlar açısından da üç dereceli bir yargılama sistemi benimsenmiştir. Bu çalışmamızda, hangi kararların bölge adliye mahkemelerinde kesinleştiği, hangi kararların temyize tabi olduğu, bu şekilde farklı iki sistemin öngörülmesinin, bireylerin, hak arama özgürlüğünü ne şekilde etkilediği hususları ve bu konudaki çözüm önerileri değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

İstinaf mahkemesi, Yargıtay, kesin karar, hak arama özgürlüğü, Regional courts of justice, Supreme Court, final decision, right to legal remedies

Right to Apply to Legal Remedies and Irrevocable Qualification of Appeal Court Decisions in Turkish Criminal Justice System

Öz

Appeal that has been designed as higher legal remedy and a warranty for the decision of trial court has led up to transform criminal justice system in our country from two-level jurisdiction to three-level jurisdiction in terms of some decisions. Thus, the first legal remedy to be applied against the decisions given by trial court has been determined as appeal. A part of decisions of Appeal Courts is resolved absolutely, and other part resolved under some conditions, with Supreme Court Remedy alternative. With this system, a judicial system with two-level, for some decisions three-level, has been adopted. In this study, which decisions are finalized in the Appeal Courts, which decisions are subject to appeal and with this method, how to foreseeing of two different systems in this method affects the freedom of individuals to seek their legal rights will be evaluated and solutions about this issue will be suggested.

Anahtar Kelimeler

Regional courts of justice, Supreme Court, final decision, right to legal remedies

Kaynakça

• Aliefendioğlu Y, Bağımsız ve Yansız Yargılanma (Adil Yargılanma Hakkı) Türkiye’de İnsan Hakları, Hazırlayan: Oya Çiftçi (TODAİE 2000).
• Armağan S, Temel Haklar ve Ödevler (Fakülteler 1980).
• Artuç M, “Bölge Adliye Mahkemesi Cumhuriyet Başsavcılığının İtiraz Yetkisi Kapsamındaki Kararlar” (Haziran, 2021) Yıl: 9 S. 17 Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi 69-92.
• Artuç M ve Elmas M. T, Ceza Muhakemesinde Duruşma Yönetimi ve Yasa Yolları (3. Baskı, Adalet 2019)
• Atagün Ö. F, “Birleşik Krallık Yüksek Mahkemesi” (2019) 1, 10. https://www.omeratagun.com/files/UK%20Supreme%20Court.pdf, Erişim Tarihi: 02 Ocak 2022.
• Atar Y, Türk Anayasa Hukuku, (5. Baskı 2009).
• Balcı F ve Öztürk S, Ceza Yargılamasında İstinaf ve Temyiz (Adalet 2020).
• Bayraktar K, “Ceza Yargılamasında İstinaf Kanun Yolu”, (TBB Yayınları 7-8 Mart 2003) N: 52 İstinaf Mahkemeleri Uluslararası Toplantı 177.
• Birtek F, Ceza Muhakemesinde İstinaf (Adalet 2019).
• Can N, “Adil Yargılanma Hakkı Işığında Denetim Muhakemesine Başvuru Hakkı” (Aralık 2018) C: 24 S: 2, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 766-783.
• Cebre A, “Hak Arama Yolları ve Adil Yargılanma Hakkı” (2011) Y:2 C:1 S. 5, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 373-396.
• Centel N, “Adil Yargılanma İlkesi ve Türk Hukukundaki Bazı Sorunlar” C. 16 S. 1-2 Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2-14.
• Centel N ve Zafer H, Ceza Muhakemesi Hukuku (Deta Yayınevi 2021).
• Çınar A. R, Türk ve Alman Ceza Yargılama Hukukunda İstinaf (Adalet 2010).
• Çınar A.R, Ceza Yargılamasında İstinaf Yolu, Prof. Dr. Ali Naim İnan’a Armağan, (2009).
• Develioğlu F, Osmanlı-Türkçe Ansiklopedik Lügat, (15. Baskı Aydın 1998).
• Doğan İ, İnsan Hakları Hukuku, (2. Baskı Astana 2015)
• Doğan K, “Ceza Muhakemesinde Hüküm” (2008) C:3 S:7 Ceza Hukuku Dergisi 171.
• Erem F, “Diyalektik Açısından Ceza Yargılaması Hukuku” (1977) C: 34 S:1 Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1-9.
• Erdem M. R, Ceza Muhakemesinde Yeni Bir Denetim Muhakemesi Yolu Olarak İstinaf (Seçkin 2010).
• Erdem M. R, “AİHM’in Neziraj Kararı Işığında Sanığın İstinaf Duruşmasında Bulunmaması Nedeniyle İstinaf İsteminin Reddi” (Ekim 2014) C: 6, S. 259 Fasikül Hukuk Dergisi, 1-15.
• Fendoğlu H. T, Anayasa Hukuku, (Yetkin 2015)
• Gemalmaz S, Ulusalüstü İnsan Hakları Hukuku Belgeleri II. Uluslararası Sistemler, (Legal 2010) Hollanda Yargı Konseyi, İsveç Ulusal Mahkemeler İdaresi (Mart 2007).
• Gökcan H. T, “İstinaf Yasa Yolunda İspat ve Delilleri Değerlendirme Esasları” (Temmuz 2013) Yıl: 3 S. 10 Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 421-454.
• Gözübüyük Ş, Anayasa Hukuku (17. Baskı Turhan 2010)
• Gözübüyük Ş ve Gölcüklü F, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması (Turhan 2013)
• Hale L, President of Supreme Court Devolution and The Supreme Court Speech https://www.supremecourt.uk/docs/speech-180614.pdf Devolution and the Supreme Court Erişim Tarihi: 10 Ocak 2022.
• Hakeri H, “Amerikan Ceza Hukukuna Genel Bir Bakış” (Aralık 2008) C. 3, S:8 Ceza Hukuku Dergisi 5-27.
• İnan K, Ceza Yargılamasında Yasa Yolları (Seçkin 2006).
• İnceoğlu S, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarında Adil Yargılanma Hakkı (2. Baskı Beta 2002) 364.; Osman Doğru, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi İçtihatları C: 1 (Legal 2004).
• İtişgen R, “Ceza Muhakemesi Hukukunda İstinaf”, (2014) Yıl:5 S:16 Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 373-404.
• Jean J.P, “Introduction” (22 Février 2017) Rapport de la commission de réflexion, 19 (https:// www.courdecassation.fr/ IMG/ 03.%20 Réforme% 20de% 20la%20 Cour%20-%20 Rapport % 20 de % 20la%20 Commission% 20de%20 réflexion%20&%20annexes.pdf) Erişim Tarihi: 29 Ocak 2022.
• Joseph S and Caston M, The International Covenant on Civil and Political Rights Cases, Materials and Commentary, (3. Baskı, Oxford University Press, 2013).
• Kaboğlu İ. Ö, Özgürlükler Hukuku (4. Baskı Afa 1998).
• Karakehya H, Ceza Muhakemesi Hukuku II (Nisan 2015).
• Kaymaz S, “Ceza Muhakemesi Hukukunda İstinaf Kanun Yoluna İlişkin Bazı Değerlendirmeler”, (2016) C: LXXIV S. 1 İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 107-121.
• King E and Hawley J, çeviren: Lütem İ, “İngiliz (Common Law)’unun Gelişmesi” (1959) C:16 S:1 Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/633464 Erişim Tarihi: 12 Ocak 2022.
• Konuralp H ve Hanağası E, “Fransız Hukukunda İptal Amaçlı İstinaf Yolu” (2007) S:1 Legal Medeni Usul ve İcra İflas Hukuku Dergisi (MİHDER) 1795-1818.
• Kuru B, Arslan R ve Yılmaz E, Medeni Usul Hukuku (Yetkin 2009).
• Kunter N, Muhakeme Hukuk Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku (Beta 1989).
• Kunter N, Yenisey F ve Nuhoğlu A, Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku (Beta 2010).
• Marin J. C., “Allocution du Procureur Général Jean Claude-Marin”( 11 Janvier 2016) La semaine juridique-édition générale supplément au N:1-2.
• Marshall P, D, A Comparative Analysis of the Right to Appeal, Duke Journal of Comparative and International Law, s.3, www.scholarship.law.duke.edu 17.05.2018. Erişim Tarihi: 03 Ocak 2022.
• Mole N and Harby C, Adil Yargılanma Hakkı, İnsan Hakları Kitapçıkları, (Almanya Ekim 2001) N: 3.
• Örücü E, “Karşılaştırmalı Hukukçu Gözüyle İskoç Hukuk Sistemi” (1990) C: 15 S: 18, İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi 71, 76., https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/259926 Erişim Tarihi: 15 Ocak 2022.
• Özbek V. Ö, Ceza Muhakemesi Hukuku, (Seçkin 2006).
• Özbek V. Ö, Kanbur M.N, Doğan K, Bacaksız P ve Tepe İ, Ceza Muhakemesi Hukuku (Seçkin 2014).
• Özen M, “Türk Ceza Muhakemesinde İstinaf” (2016) S:65 (4) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2331-2388.
• Öztürk B, Tezcan D, Erdem M. R, Sırma Gezer Ö, Saygılar Kırıt Y. F, Özaydın Ö, Alan Akcan E ve Tütüncü E.E, Ceza Muhakemesi Hukuku (15. Baskı Seçkin 2021).
• Reid K, A Practitioner’s Guide to the European Convention on Human Rights, Sweet&Maxwell and Thomson Reuters, (4. Baskı 2011).
• Robertson C. B, The Right to Appeal, North Carolina Law Review, Volume 91, Number 4, UNC Faculty Publications, North Carolina, 2013, s.1225 http://scholarship.law.unc.edu/cgi/viewcontent. cgi?article=4613&context=nclr Erişim Tarihi: 12.01.2022.
• Roxin C, “Strafverfanrenrecht”, Münschen, (1987)
• Selçuk S, “Temyiz Denetiminin Sınırları ve Bu Sınırlara Uymamanın Kaçınılamaz Sancılı Sonuçları/Açmazları/Tehlikeleri” (2013) C:19, S. 2 Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergileri 319-361.
• Schmalleger F, “Criminal Justice Today” (2005) An Đntroductory Text for the 21 st Century: (8 th Edition). New Jersey: Pearson Education.
• Soyaslan D, Ceza Muhakemesi Hukuku, (Yetkin 2006).
• Şensoy N, “İstinaf” (1946) C:12 S:4, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 1058-1070.
• Taner M. T, Ceza Muhakemeleri Usulü (İstanbul Üniversitesi Yayınları 1955).
• Toroslu N, “Ceza Yargılamasında Çabuklaştırma Sorunu” (Ağustos, 1996) Yeni Türkiye Dergisi Yargı Reformu Özel Sayısı 613-620.
• Sarıgül A. T, Ceza Muhakemesi Hukukunda İstinaf (Türkiye Barolar Birliği 2012).
• Surlu M. H, “İstinaf Usulünün Mevcut ve Öngörülen Sistem Açısından Karşılaştırılması ve Muhtemel Sorunlar” Türkiye’de İstinaf Mahkemelerinin Kurulması Konferansı (Adalet Bakanlığı Yayını 2007).
• Şahin C ve Göktürk N, Ceza Muhakemesi Hukuku II (5. Baskı Seçkin 2012).
• Toroslu N ve Feyzioğlu M, Ceza Muhakemesi Hukuku (Savaş 2015).
• Tosun Ö, Türk Suç Muhakemesi Hukuku Dersleri Muhakemenin Yürüyüşü (Sulhi Garan 1973)
• Turan H, “Adil Yargılanma Hakkının İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesindeki Yeri ve Önemi” (2009) S: 84 Türkiye Barolar Birliği Dergisi 213-230.
• Uluslararası Af Örgütü, Adil Yargılanma Hakkı Çevirenler: Ahmet Tamer F ve Kaplan E (İletişim 2000).
• Ünsal C, Ceza Muhakemesinde İstinaf (2. Baskı Seçkin 2016).
• Ünver Y ve Hakeri H, Ceza Muhakemesi Hukuku (13. Baskı Adalet 2017).
• Vitkauskas D and Dikov G, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Kapsamında Adil Yargılanma Hakkının Korunması Çeviren: Cengiz S, Avrupa Konseyi (2. Baskı Nisan 2018).
• www.uyap.gov.tr
• Yenisey F, Ceza Muhakemesi Hukukunda İstinaf ve Tekrar Kabul Sorunu (Fakülteler Matbaası 1979).
• Yenisey F, “Temyizin Genişletilmesi Sorunu” (1986-1987) C:52, S:1-4 İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası Ord. Prof. Dr. Sulhi Dönmezer’e Armağan. 1-10.
• Yıldırım K, Hukuk Devletinin Gereği İstinaf (Nesil 2000).
• Yılmaz E, İstinaf (Yetkin 2005).
• Yurtcan E, Ceza Yargılaması Hukuku (Beta 2007).
• Yüce T.T, Ceza Muhakemesi Hukukunda Hukuk Devleti Esasları (Erzurum 1968).
• Yüce T. T, Türk ve Alman Ceza Muhakemesinde Kanun Yolları (Ötüken 1967).