TÜRK HUKUKUNDA REFAKATSİZ ÇOCUKLARIN HUKUKİ DURUMU

Yıl 2023, Sayı: 55, 73 - 110, 17.07.2023

İlyas Arslan

https://doi.org/10.54049/taad.1328426

Cited By: 2

Öz

Türkiye, coğrafi konumu nedeniyle tarih boyunca göç hareketlerine ev sahipliği yapmıştır ve hâlen de yapmaktadır. Bu göç hareketlerinin sonucunda Türkiye sınırları civarında veya dahilinde bulunan yabancıların arasında “refakatsiz çocuk” olarak nitelendirilen çocuklar da bulunmaktadır. Bu çalışmada bu çocukların Türk yabancılar hukukundaki durumları ele alınmıştır. Bu kapsamda, refakatsiz çocuk kavramıyla bu çocukların korunmasına ilişkin uluslararası alanda benimsenen prensiplerle bunların Türk mevzuatına nasıl yansıdığı incelenmiştir. Refakatsiz çocukların, esasen uluslararası korumadan yararlanacağı öngörüldüğünden, bu çocukların statü belirleme sürecinde yapılacak işlemlerle alınması gereken tedbirler analiz edilmiştir. Bulundukları andan itibaren koruma altına alınmaları, bakım, barınma, eğitim gibi kendilerine sağlanacak hizmetlerle uluslararası koruma başvuru veya statüsü sahibi olarak haklarla yükümlülükleri ayrıntılı olarak incelenmiştir. Geçici korunan refakatsiz çocuklar, uluslararası korumadan yararlanamayacaklarından, bunlara sağlanacak hizmetlerin neler olduğu, hakları ve yükümlülükleri de ayrıca ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Refakatsiz çocuklar, refakatsiz çocukların hukuki durumu, uluslararası koruma, geçici koruma, refakatsiz çocukların hakları ve yükümlülükleri

The Legal Situation of Unaccompanied Minors in Turkish Law

Öz

Turkey has been and is still being home to migration movements throughout history due to its geographical location. As a result of these migration movements, there are also children who are described as “unaccompanied minors” among foreigners located around or within the borders of Turkey. In this study, the legal status of unaccompanied minors in Turkish foreigners law is discussed. In this context, the concept of unaccompanied minors and internationally adopted principles regarding the protection of these children and how these principles are reflected in Turkish legislation are examined. Since it’s foreseen that unaccompanied minors will benefit from international protection, the actions and the measures to be taken during the status determination process are analyzed. The services to be provided to them such as being taken under protection, accommodation, education from the moment they are found by the authorities, and their rights and obligations as international protection applicant or status holder are examined in detail. As unaccompanied minors under temporary protection cannot benefit from international protection, the services to be provided to them and their rights and obligations are also discussed.

Anahtar Kelimeler

Unaccompanied minors, legal status of unaccompanied minors, international protection, temporary protection, rights and obligations of unaccompanied minors

Kaynakça

• Asar A, Yabancılar Hukuku, (7.Bası, Seçkin, 2021).
• Aybay R, Yabancılar Hukuku, (3.Baskı 2010).
• Baran Çelik N, ‘Türk Hukukunda Uluslararası Koruma Başvurusunda Bulunan veya Uluslararası Korumadan Yararlanan Yabancıların Hak ve Yükümlülükleri’, İnüHFD, (2015)(3)1, 67-148.
• Başar F, ‘Avrupa Birliği Hukuku ve Uluslararası Hukukta Çocukların Göç ve İlticaya İlişkin Hakları’, THİEK Akademik Dergisi, (2019), 7-38.
• Bayata Canyaş A, ‘Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Kapsamındaki Geri Gönderme Yasağının Uygulanma Koşullarının AİHM Kararları Çerçevesinde İrdelenmesi’, Hacettepe HFD, (2015)5(1), 73-90.
• Çelikel A ve Öztekin Gelgel G, Yabancılar Hukuku, (25.Bası, Beta, 2020).
• Çiçekli B, Uluslararası Hukukta Mülteciler ve Sığınmacılar, (Seçkin, 2009).
• Çiçekli B, Yabancılar ve Mülteciler Hukuku, (Seçkin 2014).
• Çocuk Hakları Komitesi, Genel Yorum (N.6) - Menşe Ülkeleri Dışındaki Refakatsiz ve Ailelerinden Ayrılmış Çocuklara Gösterilecek Muameleler, 2005.
• Doğan V, Türk Yabancılar Hukuku, (5.Baskı, Savaş 2020).
• Durieux JF, ‘Chapter 37: Temporary Protection and Temporary Refugee’, The Oxford Handbook of International Refugee Law, (Eds). Cathryn Costello/Michelle Foster/Jane McAdam, Oxford 2021, 678-694.
• Düzel B ve Alış S, “Düzensiz Göçle Gelen Suriyeli Mülteci Çocuklar Bağlamında Türkiye’de Refakatsiz Göçmen Çocukların Durumu ve Başlıca Risklerin Değerlendirilmesi”, Asia Minor Studies-International Journal of Social Sciences, (2018)6, 258-274.
• Ekşi N, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Hukuku, (5.Bası, Beta, 2018).
• Ekşi N, ‘Mevzuat ve Antlaşmalar Kapsamında Çocukların Uluslararası Korunması’, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, (2016)7, 559-574.
• Ekşi N, “Geçici Koruma Yönetmeliği Uyarınca Geçici Korumanın Şartları, Geçici Koruma Usulü, Sağlanan Haklar ve Geçici Korumanın Sona Ermesi, İBD (2014)88(6), 65-88.
• Foster M, International Refugee Law and Socio-Economic Rights, (Cambridge University Press, 2007).
• Elçin D, ‘Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nda Aile İkamet İzni: Aile Hayatı Hakkı mı? Aile Birleşimi Hakkı mı?’ TAAD, (2017)7(30), 117-198.
• Goodwin-Gill GS and McAdam J, The Refugee in International Law, (4th Ed, 2021).
• Güleç Solak S ve Kurt HK, ‘Kentin Öksüzleri: Refakatsiz Göçmen Çocuklara Yönelik Faaliyetler Konya Örneği’, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, (2019)6(3), 630-654.
• Handbook on European law Relating to Asylum, Borders and Immigration, European Union Agency for Fundamental Rights and Council of Europe, 2020.
• Inter-Agency Guiding Principles on Unaccompanied and Separated Children, January 2004.
• İneli Ciğer M ve Küçükçavuş MA, ‘Uluslararası Hukuk, Avrupa Birliği Hukuku ve Türk Hukukunda İltica Taleplerinin Kayıt Altına Alınması’ TAAD (2022)13(49), 349-370.
• Kaime Thoko, ‘The Normative Framework for Children’s Rights in Refugee Situations’, An Introduction to International Refugee Law, (Eds.) Rafiqul Islam/Jahid Hossain Bhuiyan, (Martinuss Nijhoff, 2013), 401-426.
• McAdam J, Complementary Protection in International Refugee Law, (OUP 2007).
• Nicholson F, ‘Chapter 55: The Right to Family Reunification’, The Oxford Handbook of International Refugee Law, (Eds). Cathryn Costello/Michelle Foster/Jane McAdam, (Oxford 2021), 988-1006.
• Pobjoy J, ‘Chapter 41: Refugee Children’, The Oxford Handbook of International Refugee Law, (Eds). Cathryn Costello/Michelle Foster/Jane McAdam, (Oxford 2021), 745-760.
• Odman MT, Çocuk Hakları Bağlamında Çocuk Mülteciler, (2008).
• Office of the United Nations High Commisioner for Refugees, ‘Guidelines on Policies and Procedures in dealing with Unaccompanied Children Seeking Asylum’, February 1997.
• Öktem MS, Uluslararası Göç Hukukunda Çocuklar ve Hukuki Statüleri, (On İki Levha 2018).
• Övünç Öztürk N, Mültecinin Hukukî Statüsünün Belirlenmesi, (Seçkin, 2015).
• Özbek N, Türkiye’deki Yabancıların Öğrenim ve Öğretim Özgürlüğü, (Ankara 2000).
• Özgenç Z, ‘Sığınmacıların Aile Birleşimi Hakkı’ BUÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (2018)37(2), 297-342.
• Sizer M, Yabancıların Ülkeden Uzaklaştırılmasına İlişkin Kararlarda Çocuğun Yüksek Menfaati İlkesinin Rolü, (Yayımlanmamış YL Tezi) Ankara 2020.
• Taneri G, Uluslararası Hukukta Mülteci ve Sığınmacıların Geri Gönderilmemesi (Non-Refoulement) İlkesi, (Bilge, 2012).
• Tanrıbilir FB, Çocuk Haklarının Uluslararası Korunması ve Koruma Mekanizmaları, (Yetkin, 2011).
• Türkiye Barolar Birliği, Çocukların Adalete Erişim Hakkı Çerçevesinde Hukuki Yardım Hizmetlerine Dönük İhtiyaç Analizi, (Haz. Neva Öztürk, Gökçen Taner, Ersoy Kontacı) Ankara 2019.
• Uluslararası Göç Örgütü, Uluslararası Göç Terimleri Sözlüğü, 2.Baskı No.31 2013.
• Yakmaz E, ‘Statü Belirleme Sürecinde Türkiye’de Bulunan Refakatsiz Sığınmacı Çocukların Durumu’, IMPR Humanitarian (2014)1(Şubat), 1-20.
• Yolalan S “Refakatsiz Mülteci Çocuklara Yönelik Koruma Uygulamalarının Ulusal ve Uluslararası Hukukta İncelenmesi”, Ankara Barosu Çocuk Hakları Gündemi, (Ankara 2021), 46-57.