ICSID TAHKİMİNDE HAKEM HEYETLERİNİN TÜRKİYE’DE YÜRÜTÜLEN CEZA YARGILAMALARINI DURDURMA YETKİSİ

Yıl 2023, Sayı: 55, 499 - 522, 17.07.2023

Ahmet Sefa Dinleyici

https://doi.org/10.54049/taad.1328557

Öz

ICSID Sözleşmesi 47.maddesinde hakem heyetlerinin geçici tedbir tavsiyesinde bulunabilmeleri düzenlenmiş ancak geçici tedbirlere uyulmamasına bir yaptırım öngörülmemiştir. Tavsiye niteliğinde olduğu açıkça öngörülmüş olsa da bu tedbirler ICSID hakem heyetlerince bağlayıcı olarak kabul edilmekte ve uyulmaması halinde çeşitli yaptırımlar uygulanmaktadır. Geçici tedbirler içerisinde ise devletlerin egemenlik alanlarına önemli bir müdahale niteliğinde olan ulusal mahkemeler nezdinde yürütülen ceza yargılamalarının durdurulması yönündeki geçici tedbirler önemli bir yer kaplamaktadır. İlk kez Libananco tahkiminde benzer bir geçici tedbire muhatap olan Türkiye, son olarak İpek Investment tahkiminde hakem heyetinin Türkiye’de yürütülen bazı ceza davalarının durdurulması geçici tedbiriyle karşılaşmıştır. Türk mahkemeleri söz konusu geçici tedbirin tavsiye niteliğinde olduğunu belirterek geçici tedbir kararına uymamıştır. Her ne kadar İpek Investment tahkiminde hakem heyeti geçici tedbire uyulmamış olmasına bir yaptırım uygulamamış olsa da geçici tedbirlere uyulmamasının önemli sonuçları söz konusu olabilmektedir. ICSID hakem heyeti geçici tedbirlerine uymamanın sonuçlarının neler olduğunun Türk hukuk literatüründe yeterince incelenmediğinden hareketle bu çalışmada temel olarak ICSID hakem heyetlerinin Türkiye’de yürütülen ceza yargılamalarını geçici tedbir ile durdurabilmesinin mümkün olup olmadığı konusu ele alınacaktır. Bu kapsamda ilk olarak ICSID Sözleşmesi 47. maddesi ve 2022 ICSID Tahkim Kuralları çerçevesinde hakem heyetlerinin verdikleri geçici tedbirler ve bunların hukuki niteliği üzerinde durulacak ve geçici tedbirlerin bağlayıcı olup olmadığı, verilebilme şartları, geçici tedbir kararlarının icrası ve uyulmamasının olası sonuçları incelenecektir. Daha sonra ise İpek Investment tahkim yargılamasında verilen geçici tedbir tavsiyesi incelenecek ve devamında bundan sonraki tahkim yargılamalarında ceza yargılamalarını ilgilendiren geçici tedbirler söz konusu olduğunda Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin nasıl bir tutum sergilemesi gerektiği hususunda görüşler belirtilecektir.

Anahtar Kelimeler

ICSID, geçici tedbirler, ipek ınvestment, ceza yargılamalarının durdurulması, tenfiz

The Authority of ICSID Tribunals for Suspension of Turkish Criminal Proceedings

Öz

The authority of tribunals for recommending provisional measures is provided in the Article 47 of ICSID Convention without any consequence in case of non-compliance. Though provisional measures are advisory in terms of the Convention, tribunals consider as if they are binding, and non-compliance is sanctioned. Suspension of national criminal proceedings which interfere with sovereignty of states comprises significant part of provisional measures. The Republic of Türkiye was first subjected to a provisional measure in the Libananco case suspending some criminal proceedings in Türkiye, recently faced similar provisional measure in Ipek Investment case. Turkish courts ignored the provisional measures stating that they are only recommendation. Though there was not any consequence in Ipek Investment case, non-compliance with provisional measures may cause significant consequences. Considering the possible consequences in case of non-compliance with provisional measures of ICSID tribunals are not adequately examined in the Turkish legal literature, this research will be mainly dealing with the possibility of the suspension of criminal proceedings in Türkiye by provisional measures of ICSID tribunals. In this regard, firstly, provisional measures and their nature in terms of ICSID Convention and 2022 ICSID Arbitration Rules will be examined and bindingness of provisional measures, requirements for granting provisional measures and possible consequences of non-compliance will be questioned. After that, the provisional measure granted in Ipek Investment case will be specifically dealt with and then some observations will be made regarding how the Republic of Türkiye should react if provisional measure suspending national criminal proceedings is granted in the future.

Anahtar Kelimeler

ICSID, provisional measures, ipek investment, suspension of national criminal proceedings, enforcement

Kaynakça

• Emilio Agustín Maffezini v.Kingdom of Spain ICSID Case No. ARB/97/7, Procedural Order No.2 (28.10.1999)
• LaGrand Case (Germany v United States of America) ICJ Judgment of 27 June 2001
• Tokios Tokelés v. Ukraine ICSID Case No. ARB/02/18, Order No.1 (01.07.2003)
• Occidental Petroleum Corporation v. the Republic of Ecuador, ICSID Case No. ARB/06/11, Decision on Provisional Measures, (17.08.2007)
• City Oriente Limited v The Republic of Ecuador ICSID Case No. ARB/06/21, Decision on Provisional Measures (19.11.2007)
• Libananco Holdings Co. Limited v The Republic of Turkey ICSID Case No. ARB 06/08 ICSID Decision on Preliminary Issues. (23.06.2008)
• Quiborax S.A., Non Metallic Minerals S.A. and Allan Fosk Kaplún v Plurinational State of Bolivia ICSID Case No. ARB/06/2, Decision on Provisional Measures, (26.02.2010)
• Lao Holdings N.V. v The Lao People’s Democratic Republic ICSID Case No. ARB(AF)/12/6, Ruling on Motion to Amend The Provisional Measures Order (02.09.2013)
• Churchill Mining PLC and Planet Mining Pty Ltd v. Republic of Indonesia ICSID Case No. ARB/12/14 and 12/40, Procedural Order No.9 (08.07.2014)
• RSM Production Corporation v Saint Lucia ICSID Case No.ARB/12/10, Decision on Saint Lucia’s Request for Securtiy for Costs (13.08.2014) Dissenting Opinion of Edward Nottingham
• Caratube International Oil Company LLP & Mr. Devincci Salah Hourani v Republic of Kazakhstan ICSID Case No. ARB/13/13, Decision on the Claimant’s Request for Provisional Measures (04.12.2014)
• Certain Activities Carried Out By Nicaragua In The Border Area (Costa Rica v Nicaragua) Judgment (16.12.2015)
• Hydro S.r.l. and others v. Republic of Albania, ICSID Case No. ARB/15/28, Order on Provisional Measures (03.03.2016)
• Nova Group Investments, B.V. v. Romania, ICSID Case No. ARB/16/19, Expert Statement of Stephen M. Schwebel (UK Proceedings) (03.06.2017)
• İpek Investment Limited v Republic of Türkiye ICSID Case No.ARB/18/18, Claimant’s Request for Provisional Measures (15.11.2018)
• İpek Investment Limited v Republic of Türkiye ICSID Case No.ARB/18/18, Provisional Order No.5 (19.09.2019)
• Victor Pey Casado and President Allende Foundation v. Republic of Chile, ICSID Case No. ARB/98/2, Decision on Provisional Meaaures (25.09.2021)
• İpek Investment Limited v Republic of Türkiye ICSID Case No.ARB/18/18, Award (08.12.2022)
• Ankara 24. Ağır Ceza Mahkemesi Esas No:2017/44 Karar No:2020/5
• Ankara 4 BAM Esas No: 2020/786 Karar No: 2021/749
• Akıncı Z, ‘Yurtdışındaki Yatırımcılarımızın Korunması Açısından ICSID Tahkimi’ (Marmara Hukuk Fakültesi Sempozyum Yayınları, II. Uluslararası Özel Hukuk Sempozyumu 2009) 277-287.
• Akıncı Z, Milletlerarası Tahkim (5. Baskı, Vedat Kitapçılık 2020)
• Ataman-Figenmeşe İ, ‘Son On Yıl İçinde Türkiye’nin Muhatap Olduğu ICSID Davaları’ (Uluslararası Tahkim Kongresi Tebliğler Kitabı 2012) 18-35.
• Brown C, ‘Article 47’ in Stephan W. Schill and others (eds), Schreuer’s Commentary on the ICSID Convention: A Commentary on the Convention on the Settlement of Investment Disputes between States and Nationals of Other States (3rd Ed, Cambridge University Press 2022)
• Dautaj Y and Gustafsson B, ‘Provisional Measures in Investor-State Arbitration: States Playing Games in Local Courts by Invoking the Trump Card (Police Powers)’ 2019 4(1) University of Bologna Law Review 27-71.
• Ekşi N, ‘ICSID Hakem Heyetinin Geçici ve Koruyucu Tedbir Kararı Verme Yetkisi’ (2012) I(2) Uluslararası Ticaret ve Tahkim Hukuku Dergisi 3-47.
• Gazzini T and Kolb R, ‘Provisional Measures in ICSID Arbitration from Wonderland’s Jurisprudence to Informal Modification of Treaties’ (2017) 16 Law & Prac Int’l Cts & Tribunals 159-184.
• Goh N, ‘The Power of Tribunals to Enjoin Criminal Proceedings: A Widening Power or Converging High Bar? Italba Corporation v Oriental Republic of Uruguay Hydro Srl and others v Republic of Albania Teinver and others v Argentine Republic’ (2018) 33(1) ICSID Review 88-102.
• Gonin E, ‘How Effective are ICSID Provisional Measures at Suspending Criminal Proceedings before Domestic Courts: The English Example?’ (Kluwer Arbitration Blog, 30 September 2017) <http://arbitrationblog.kluwerarbitration.com/2017/09/30/effective-icsid-provisional-measures-suspending-criminal-proceedings-domestic-courts-english-example/> erişim tarihi 28.12.2022.
• ICSID, ‘Compendium of State and Public Comments’ (Working Paper #4  2021) <https://icsid.worldbank.org/sites/default/files/amendments/Compendium%20of%20State%20Comments%20on%20Proposed%20Amendments%20to%20the%20ICSID%20Rules%20-WP%20%23%204%20-%20As%20of%202021.03.23.pdf> erişim tarihi 22.01.2023
• Kryvoi Y, Goldberg D and Philippov I, ‘Empirical Study: Provisional measures in investorstate arbitration’ (BIICL and White & Case 2023) <https://www.whitecase.com/sites/default/files/2023-01/empirical-study-provisional-measures-in-investor%E2%80%91state-arbitration-2023.pdf> erişim tarihi 22.01.2023
• Le Bars B, ‘Interim Measures in International Investment Arbitration’ 2019 6(2) E-Publica 55- 72.
• Luttrell S, ‘ICSID provisional measures ‘in the round’’ 2015 (31) Arbitration International 393-412.
• Mavrogordato Z and Sidere G, ‘Nature of Enforceability of ICSID Provisional Measures’ (2009) 3 (4) Rom Arb J 29-44.
• McRae D, ‘State Responsibility and Compliance with Provisional Measures under ICSID’ (2022) 37(1-2) ICSID Review - Foreign Investment Law Journal 232-246.
• Polkinghorne M and Rosenberg C, ‘The Adverse Inference in ICSID Practice’ 2015 30 (3) ICSID Review 741-751.
• Safarli S, ‘Enforcement of Provisional Measures Rendered Under Article 47 of The ICSID Convention: A State’s Prerogative?’ (8 August 2022). <https://ssrn.com/abstract=4184368> erişim tarihi 28.12.2022.
• Schwebel M S, ‘Expert Statement of Stephen M. Schwebel’ (Nova Group Investments, B.V. v. Romania, ICSID Case No. ARB/16/19, 3 July 2017) <https://www.italaw.com/sites/default/files/case-documents/italaw9745.pdf> erişim tarihi 28.12.2022.
• Stern B, ‘Interim/Porvisional Measures’ in Meg Kinnear and others(eds) Building International Investment Law: The First 50 Years of ICSID (Wolters Kluwer 2016)
• Zarra G, ‘The Interference of ICSID Provisional Measures With National Criminal Proceedings’ (2017) 26(1) The Italian Yearbook of International Law Online 83-108.