Proportionality Principle in Criminal Law

Yıl 2024, Cilt: YOK Sayı: 57, 141 - 168, 15.01.2024

Murat Aydın

https://doi.org/10.54049/taad.1418150

Öz

Proportionality is defined as the equivalence between two things. Also in criminal law an equivalence should be sought between the act and the sanction. The principle of proportionality has been evaluated within the framework of retributivism and utilitarianism. In the understanding of retributivism, punishment appears in the form of the perpetrator paying his/her debt to the society. In this respect, punishment is about act and retrospective. On the other hand, in the understanding of utilitarianism, punishment is more in question with a future-oriented perspective. In here, deterrence and rehabilitation come to the fore. In the understanding of utilitarianism, it is emphasized that the punishment should not be less than the potential benefit the perpetrator will derive from the crime. Proportional punishment has aspects that concern both the perpetrator, the victim and the society. With a proportional punishment, the perpetrator will be rehabilitated, the victim’s sense of revenge will be satisfied, and the society will be protected. In this way, the principle of proportionality will contribute to the concretization of the concept of justice. Proportionality is two-dimensional in practice. First, it imposes an obligation on the legislator to appoint proportional punishment. Secondly, it orders judges to apply proportionate sentences. In our study, the principle of proportionality has been discussed with all these dimensions.

Anahtar Kelimeler

Proportionality, lex talionis, rehabilitation, deterrence, discretion, legislation, jurisdiction

CEZA HUKUKUNDA ORANTILILIK İLKESİ

Öz

Orantılılık iki şey arasındaki denklik olarak tanımlanır. Ceza hukukunda da fiil ile yaptırım arasında denklik aranmalıdır. Orantılılık ilkesi cezalandırıcı adalet anlayışı ile faydacı adalet anlayışı çerçevesinde değerlendirilmiştir. Cezalandırıcı adalet anlayışında ceza failin topluma olan borcunu ödemesi şeklinde karşımıza çıkar. Bu açıdan ceza, fiile ve geçmişe dönük niteliktedir. Faydacı adalet anlayışında ise daha çok geleceğe yönelik bir bakış açısıyla cezalandırma söz konusu olur. Burada önleme ve rehabilitasyon ön plana çıkmaktadır. Faydacı adalet anlayışında, cezanın failin suçtan elde edeceği potansiyel yarardan daha az olmaması gerektiği vurgulanır. Orantılı cezanın hem fail hem mağdur hem de topluma bakan yönleri bulunmaktadır. Orantılı bir ceza ile, fail rehabilite edilecek, mağdurun intikam duygusu tatmin edilecek, toplum korunmuş olacaktır. Bu suretle, orantılılık ilkesi adalet kavramının somutlaşmasına katkıda bulunacaktır. Orantılılık uygulama açısından da iki boyutludur. İlk olarak kanun koyucuya orantılı ceza tayin etme yükümlülüğü getirir. İkinci olarak da hâkimlere cezaların orantılı uygulanmasını emreder. Çalışmamızda orantılılık ilkesi tüm bu boyutları ile ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Orantılılık, Kısas, Rehabilitasyon, Önleme, Takdir Yetkisi, Yasama, yargı

Kaynakça

• Arslan, Ç, “Cezanın Belirlenmesinde Ölçülülük İlkesi”, (hukukihaber.net, 12.08.2022) <https://www.hukukihaber.net/cezanin-belirlenmesinde-olcululuk-ilkesi-makale,10178.html> Erişim tarihi:18.08.2022
• Bagaric M, “Proportionality in Sentencing: Its Justification, Meaning and Role” (2000) 12 (2) Currrent Issues in Criminal Justice, 145-165.
• Beccaria C, On Crimes and Punishments and Other Writings, Cambridge Text in The History of Political Tought.
• Bentham J, An Introduction to the Principles of Morals and Legislation. <https://www.earlymoderntexts.com/assets/pdfs/bentham1780.pdf> Erişim tarihi:08.05.2022
• Crump, D.-Cohen,N. P.-Levenson, L. L.-Parry, J. T.-Pether, P. Criminal Law: Cases, Statutes and Lawyering Strategies, (2. Baskı, LexisNexis 2010).
• Dachac, H., “The Principle of Proportionality of Crime and Punishment in International Documents”, International Journal of Multicultural and Multireligious Understanding, (2021) 8 (4),684-694.
• Dressler, J., Cases And Materials on Criminal Law, (4. Baskı, Thomson West, St. Paul 2008) (Dressler Cases).
• Dressler, J., Understanding Criminal Law, (5. Baskı, LexisNexis 2010).
• Erdol H, Ceza Hukuku ve Uygulamada Ölçülülük İlkesi, (Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi 2017).
• Fish, M. J., “An Eye for an Eye: Proportionality as a Moral Principle of Punishment”, (2008) 28 (1) Oxford Journal of Legal Studies, 57-71.
• Frase, R., “Excessive Prison Sentences, Punishment Goals, and the Eighth Amendment: “Proportionality” Relative To What? “,(2005) (89) Minessota Law Review, 571-651.
• Goh, J., “Proportionality - An Unattainable Ideal in the Criminal Justice System”, (2013) 2 (41) Manchester Student Law Review, 41-72.
• Hakeri, H., Ceza Hukuku (24. Baskı Adalet Yayınevi 2021).
• Hart, H.L.A., Punishment and Responsibility Essays in the Philosophy of Law, (2. Baskı, Oxford University Press 2008).
• İnalkaç Kırbıyık, R., “Anayasa Hukuku Kapsamında Ölçülülük İlkesi” (Yüksek Lisans Tezi Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi 2022).
• Kahan, D.M., “The Secret Ambition of Deterrence”, (1999) 113 (2) Harvard Law Review, 413-500.
• Lewis, C.S., “The Humanitarian Theory of Punishment”, (1953) (6) Res Judictae, 224-230.
• Marshall, L. C., “The Innocence Revolution and the Death Penalty”, (2004) (1) Ohio State Journal Of Criminal Law, 573-584.
• Monachesi, E., “Pioneers in Criminology IX—Cesare Beccaria”, 46 (4) Journal of Criminal Law and Criminology, 439-449.
• Möller K., “Proportionality: Challenging the Critics”, (2012) 8 (3) International Journal of Constitutional Law, 709-731.
• Seidman, L. M., “Soldiers, Martyrs, and Criminals: Utilitarian Theory and The Problem of Crime Control”, (1984) 94 (2) The Yale Law Journal, 315-349.
• Slobogin, C., “The Civilization of the Criminal Law”, (2005) 58 (1) Vanderbilt Law Review, 121-169.
• Soyaslan, D. Ceza Hukuku Genel Hükümler, (6. Baskı, Yetkin Yayınları 2014).
• Tonry, M. “Is Proportionality in Punishment Possible, and Achievable?” Of One-Eyed and Toothless Miscreants, Editör:Michael Tonry. (Oxford University Press, 2020).
• Uçar, O, “Vergi Ceza Hukukunda Ölçülülük İlkesi (Yüksek Yargı Organları Kararları Bağlamında Bir Değerlendirme” (Doktora Tezi, Hacettepe 2018).
• Von Hirsch, A., “Desert and Previous Convictions in Sentencing”, (1981) (841) Minessota Law Review, 591-634. (Von Hirsch, Desert)
• Von Hirsch, A., Past or Future Crimes Deservedness and Dangerousness in the Sentencing of Criminals, (Manchester 1987).
• Yerdelen, E., “Cezanın Belirlenmesi ve Bireyselleştirilmesi”, (Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi 2012).
• Metin, Y. “Temel Hakların Sınırlandırılması ve Ölçülülük: Ölçülülük İlkesi Evrensel Bir Anayasal İlke midir?” (2017) 7 (1) Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1-74.
• <https://ca.vlex.com/vid/r-v-j-l-680938405 Erişim tarihi:18.03.2022>
• <https://constitution.congress.gov/constitution/amendment-8/#:~:text=Constitution%20of%20the%20United%20States,-Eighth%20Amendment&text=Excessive%20bail%20shall%20not%20be,cruel%20and%20unusual%20punishments%20inflicted> Erişim tarihi: 15.03.2022
• <https://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/c-46/section-718.html> Erişim tarihi: 15.03.2022
• <https://sozluk.gov.tr/ Erişim tarihi:15.03.2022>
• <https://statutes.capitol.texas.gov/Docs/PE/htm/PE.1.htm#1.07> Erişim tarihi:15.03.2022>
• <https://supreme.justia.com/cases/federal/us/463/277/> Erişim tarihi:11.08.2022
• <https://www.courtlistener.com/opinion/97242/weems-v-united-states/> Erişim tarihi:15.03.2022>
• <https://www.legal-tools.org/doc/08d77d/pdf> Erişim tarihi: 18.03.2022