Certain Principles for Exercising First Option, Pre-emption and Purchase Rights in Limited Liability Companies

Yıl 2024, Cilt: YOK Sayı: 57, 455 - 482, 15.01.2024

Cansu Cindoruk

https://doi.org/10.54049/taad.1418536

Öz

The provisions whose binding depends on anchoring in the articles of association are listed in Article 577 of the Turkish Commercial Code. In subparagraph (b) of this article, the provisions regarding the establishment of first option, pre-emption and purchase rights of the shareholders or the company in capital contributions are stated. Per Art.587 of the TCC, the registered articles of association in the trade registry regarding first option, pre-emption and purchase rights concerning capital contributions shall bear an informative effect on third parties. Under Swiss law, these rights concerning capital contributions in limited liability companies are considered ancillary obligations. On the other hand, in both legal systems there is no regulation or legislation on the forms and conditions of the stated rights. Considering that the exercise of purchase rights against shareholders may result in the exit of the shareholder, it is crucial to examine the basic principles under the legal provisions regarding the withdrawal of a limited liability company shareholder. Moreover, it is necessary to determine whether these rights could be exercised regarding these shares acquired by the company, if such rights are considered as ancillary obligations.

Anahtar Kelimeler

Limited Liability Company, Ancillary Obligations, First Option, Pre-emption, Purchase Rights.

Etik Beyan

This article is not subject to Ethics Committee permission.

LİMİTED ŞİRKETLERDE ÖNCELİK, ÖNALIM VE ALIM HAKLARININ KULLANILMASINA İLİŞKİN BELİRLİ ESASLAR

Öz

Türk Ticaret Kanunu’nun 577’nci maddesinde limited şirket sözleşmesinde öngörüldükleri takdirde bağlayıcı hüküm hâline gelen kayıtlar sayılmış; ilgili maddenin 1/-(b) bendinde, ortaklara veya şirkete esas sermaye payları ile ilgili olarak önerilmeye muhatap olma, önalım, geri alım ve alım haklarının tanınmasına ilişkin düzenlemelere temas edilmiştir. TTK’nın 587’nci maddesinde ise tescil ve ilan edilen şirket sözleşmesi bakımından TTK m. 36 hükmü uyarınca ticaret sicilinin olumlu etkisinin geçerli olduğu kayıtları sayılmış; ilgili maddenin (j) bendinde de esas sermaye payları ile ilgili olarak öngörülen anılan haklara yer verilmiştir. Limited şirket payları üzerinde kurulan bu haklar, mehaz İsviçre hukukunda ise ortaklar bileşiminin korunması amacına hizmet eden birer yan edim yükümlülüğü olarak nitelendirilmiştir. Buna karşılık her iki hukuk sisteminde de ilgili hakların kullanım şekli ve esaslarına ilişkin ayrıntılı bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Limited şirketlerde ortaklara karşı ileri sürülen alım haklarının, ortak sıfatının kaybına yol açabileceği dikkate alınırsa hakkın kullanılmasına ilişkin belirli esasların; özellikle limited şirket ortağının şirketten çıkarılmasına ilişkin kanuni düzenlemeler çerçevesinde incelenmesinde fayda bulunmaktadır. Ayrıca TTK m. 577/1-(b)’de sayılan bu hakların, yan edim yükümlülüğü olarak nitelendirilmesi hâlinde ise şirketin iktisap ettiği kendi esas sermaye payları ile ilgili olarak, şirkete karşı ileri sürülüp sürülemeyeceğinin belirlenmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Limited Şirket, Yan Edim Yükümlülüğü, Öncelik Hakkı, Önalım Hakkı, Alım Hakkı.

Etik Beyan

Bu makale Etik Kurul iznine tabi değildir

Kaynakça

• Akalp Demirtabak D, Yasal Önalım Hakkı (On İki Levha Yayıncılık 2010).
• Akın M. Y ve Cankat R, “Limited Ortaklıklarda Opsiyon Haklarının Hukuki Niteliği” (2022) 28(2) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 980-1002.
• Amstutz M ve Chappuis F, Basler Kommentar Obligationenrecht II (Hrsg. Honsell et al.), (5. Aufl., Helbing Lichtenhahn Verlag 2016) Art.792–799 OR (Anılış: BSK-OR II).
• Arnold A, Kölner Kommentar zum Aktiengesetz (Hrsg. Noack/Zetzsche), (Bd. 1, 4. Aufl., Carl Heymanns Verlag 2023).
• Bahtiyar M, “Anonim Ortaklıkta Payların Üçüncü Kişiye Satılması Durumunda Diğer Ortaklara Önalım Hakkı Tanıyan Anasözleşme Hükümleri ve Etkileri” (2001) 11(2) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 83-127.
• Bahtiyar M, Anonim Ortaklık Anasözleşmesi (Beta Yayıncılık 2001).
• Bernardoni N, Kurzkommentar Obligationenrecht (Hrsg. Heinrich Honsell), (1. Aufl., Helbing Lichtenhahn Verlag 2014) Art.772-783 OR.
• Bilgili F ve Demirkapı E, Şirketler Hukuku (Dora Yayınları 2013).
• Bozkurt T, Anonim Şirketlerde Pay Devrinin Sınırlandırılması (On İki Levha Yayınları 2016).
• Böckli P, Das neue schweizerische GmbH-Recht - was ist wirklich neu? (Hrsg. Böckli/Forstmoser) (Schultess Verlag 2006).
• Can M. E, “Yenı̇ Türk Tı̇caret Kanunu’na Göre Lı̇mited Şirket Ortağının Borçları ve Yükümlülüklerı̇” (2011) 9(4) Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1-24.
• Cankat R, “Limited Ortaklıklarda Opsiyon Hakları” (Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi 2017).
• Cenkci E, “Çıkan ya da Çıkarılan Limited Ortağına Ayrılma Akçesinin Ödenmesi (TTK m. 642)” (2018) (4) Ankara Barosu Dergisi 1-50.
• Coştan H, “Limited Şirkette Genel Kurul Nisapları” (2015) 1(1) Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi 65-74.
• Çebi H, Şirketler Hukuku Şerhi (Ed. Kemal Şenocak), (C. 4, Seçkin Yayınevi 2023) (Anılış: Şirketler Hukuku Şerhi).
• Eren F, Borçlar Hukuku Özel Hükümler (8. Baskı, Yetkin Yayınları 2020).
• Fleischer H, “Zur Auslegung von Gesellschaftsverträgen und Satzungen-Notizen aus rechtsdogmatischer und rechtsvergleichender Sicht” (Hrsg. Vogt et al.) Gesellschafts- und Kapitalmarktrecht in Deutschland, Österreich und der Schweiz 2014 (Mohr Siebeck 2014) 181-210.
• Forstmoser P ve Küchler M, Schweizerisches Aktienrecht 2020 (Das neue Recht der AG, der GmbH und der Genossenschaft und die damit verbundenen weiteren Gesetzesänderunge) (Stämpfli Verlag AG 2022).
• Frey M ve Fischer M. P, “Die GmbH als Rechtsform für Private Equity – Akquisitionsvehikel” (2010) (4) GesKR: Schweizerische Zeitschrift für Gesellschafts- und Kapitalmarktrecht sowie Umstrukturierungen 533-538.
• Germann S, Die Personalistische AG und GmbH (Unter besonderer Berücksichtigung von Aktionär- und Gesellschafterbindungsverträgen) (Hrsg. Peter Forstmoser), (Dike Verlag 2015).
• Glanzmann L, “Ist die AG als private Gesellschaft ein Auslaufmodell?” (2012) (2) GesKR: Schweizerische Zeitschrift für Gesellschafts- und Kapitalmarktrecht 260-269.
• Handschin L ve Truniger C, Die GmbH (3. Aufl., Schulthess Juristische Medien AG 2019).
• Handschin L, “Reichweite und Grenzen der Gestaltungsfreiheit im GmbH-Binnenrecht” (Hrsg. Fleischer et al.), Konvergenzen und Divergenzen im deutschen, österreichischen und schweizerischen Gesellschafts- und Kapitalmerktrecht (Mohr Siebeck 2011) 329-249.
• Henrich D, Vorvertrag, Optionsvertrag, Vorrechtsvertrag (Eine dogmatisch-systematische Untersuchung der vertraglichen Bindungen vor und zu einem Vertragsschluss) (Beiträge zum ausländischen und internationalen Privatrecht, Bd. 32, Walter de Gruyter GmbH & Co KG, 2020).
• Huber-Purtschert T ve Maissen E, “Vorhandrechte in Aktionärbindungsverträgen: Ein Beitrag zu den Anforderungen an die Ausgestaltung” (Hrsg. Portmann et al.), Gedenkschrift für Claire Huguenin (Dike Verlag 2020) 181-201.
• Karakılıç H, “Limited Ortaklıkta Ek Ödeme Yükümlülüğü” (2014) 4(2) Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi 107-144.
• Kasper Lehne S, “Statuten der GmbH” (Hrsg. Münch et al.), Schweizer Vertragshandbuch (3. Aufl., Helbing Lichtenhahn Verlag 2018).
• Kaya M. İ, Şartlı Sermaye Artırımı (Yetkin Yayınları 2009).
• Kendigelen A, Yeni Türk Ticaret Kanunu (Değişiklikler, Yenilikler ve İlk Tespitler) (3. Baskı, On İki Levha Yayınları 2016).
• Keskin H, “Emredici Hükümler İlkesinin Borsaya Kote Edilmemiş Anonim Şirketlerde Daha Esnek Yorumlanmasına İlişkin Avusturya Yüksek Mahkemesi (OGH) Kararı” (2015) 31(4) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 193-220.
• Kırca Ç, “Önalım Hakkı Konusunda Medeni Kanundaki Değişiklikler” Prof. Dr. Ömer Teoman’a 55. Yaş Günü Armağanı (Beta Yayıncılık, 2002) 1179-1203.
• Küng M ve Camp R, GmbH-Recht Kommentar (Das revidierte Recht zur Gesellschaft mit beschränkter Haftung) (Orell Füssli Verlag 2006).
• Meier Schleich P, “Option und Optionsvertrag (Vertragsherbeiführende Optionsrechte aus schuldrechtlicher Sicht)” Zürcher Studien zum Privatrecht (Schulthess Juristische Medien AG 2016).
• Meier-Hayoz A ve Forstmoser P, Schweizerisches Gesellschaftsrecht, (Mit neuem Recht der GmbH, der Revision und der kollektiven Kapitalanlagen) (Stämpfli Verlag AG 2008).
• Mommendey F, Unternehmensrecht der Schweiz (Handbuch für Lehre und Praxis) (Tobler Verlag 2009).
• Moroğlu E, “Anonim Ortaklık Anasözleşmesi ve Hukuki Niteliği” Prof. Dr. M. Kemal Oğuzman’ın Anısına Armağan (Beta Yayıncılık 2000) 515-523.
• Mustaki G ve Philippin E, “Droit privé/Le droit d’emption statutaire dans la société à responsabilité limitée” (Hrsg. Grégory Bovey et al.) Mélanges à la mémoire de Bernard Corboz (Schultess Verlag 2019) 183-196, <DeepL Translator ile çevrilmiştir, https://www.deepl.com/tr/translator> (E.T. 04.09.2023).
• Noack U, “Gesetz betreffend die Gesellschaften mit beschränkter Haftung (GmbHG)” (Hrsg. Noack/Servatius/Haas), Beck’sche Kurzkommentare (23. Aufl., Verlag C.H.Beck 2022).
• Oğuzman M. K, Seliçi Ö, Oktay Özdemir S, Eşya Hukuku Kısaltılmış Ders Kitabı (3. Baskı, Filiz Kitabevi 2020).
• Okutan Nilsson G, Anonim Ortaklıklarda Pay Sahipleri Sözleşmeleri (Çağa Hukuk Vakfı Yayınları 2003).
• Pulaşlı H, “Limited Şirketler Hukukundaki Güncel Gelişmeler ve Türk Ticaret Kanunu Tasarısındaki Bazı Sorunlar” (2009) 25(2) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 37-54 (Anılış: Limited Şirketler).
• Pulaşlı H, Şirketler Hukuku Şerhi (C. 4, Adalet Yayınevi 2022) (Anılış: Şirketler Hukuku Şerhi).
• Sailer-Coceani V, Münchener Handbuch des Gesellschaftsrechts (Hrsg. Hoffman-Becking), (Bd. 4, 4. Aufl., Verlag C.H.Beck 2015).
• Sanwald R, Austritt und Ausschluss aus AG und GmbH (Schweizer Schriften zum Handels- und Wirtschaftsrecht, Bd. 280, Dike Verlag 2009).
• Sayın H. B, “Limited Şirketlerde Yan Edim Yükümlülüğünün Hukuki Niteliği, Hizmet Ettiği Amaç ve Konusu” (2019) 23(1) Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 25-59.
• Schenker F, Basler Kommentar Obligationenrecht II (Hrsg. Honsell et al.), (5. Aufl, Helbing Lichtenhahn Verlag 2016) Art.832–838 OR (Anılış: BSK-OR II).
• Siffert R, Fischer M. P ve Petrin M, GmbH-Recht (Revidiertes Recht der Gesellschaft mit beschränkter Haftung) (Stämpfli Verlag AG 2008) Art.772-827 OR.
• Tandoğan H, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri (C. I, 6. Baskı, Vedat Kitapçılık 2008).
• Tekinalp Ü, “Anonim Ortaklık Payının Alım, Önalım, Geriyealım ve Benzer Haklara Konu Olması Sorunu” Medeni Kanun 50.Yıl Sempozyumu (Fakülteler Matbaası 1978) 345-357 (Anılış: Alım, Önalım, Geriyealım ve Benzer Haklar).
• Tekinalp Ü, Anonim Ortaklıkta Yeni Bağlam Sisteminin Esasları (Pay Defteri Hukuku ile) (Vedat Kitapçılık 2012) (Anılış: Alım, Önalım, Geriyealım ve Benzer Haklar).
• Tekinalp Ü, Sermaye Ortaklıklarının Yeni Hukuku (5. Baskı, Vedat Kitapçılık 2020) (Anılış: Sermaye Ortaklıkları).
• Trigo Trindade R, “Droits d’emption dans les statuts d’une SARL” (Hrsg. Jung et al.) Theorie und Praxis des Unternehmensrechts (Festschrift zu Ehren von Lukas Handschin) (Schultess Verlag 2020) 675-690, <DeepL Translator ile çevrilmiştir, https://www.deepl.com/tr/translator> (E.T. 04.09.2023).
• Truffer R ve Dubs D, Basler Kommentar Obligationenrecht II (Hrsg. Honsell et al.), (5. Aufl., Helbing Lichtenhahn Verlag 2016) Art.698–704 OR, Art.705–706b OR, Art.804–808c OR, Art.816 OR.
• Trüeb H. R, “GmbH, Genossenschaft, Handelsregister und Wertpapiere-Bucheffektengesetz” (Hrsg. Roberto/Trüeb), CHK-Handkommentar zum Schweizer Privatrecht (3. Aufl., Schulthess Juristische Medien AG 2016) Art.772 – 803 OR, Art.821 – 827 OR (Anılış: CHK-OR).
• Tütüncü M, Şirketler Hukuku Şerhi (Ed. Kemal Şenocak), (C. 4, Seçkin Yayınevi 2023) (Anılış: Şirketler Hukuku Şerhi).
• Veziroğlu C, Anonim Ortaklıklar Hukukunda Esas Sözleşme Özgürlüğü ve Sınırları (On İki Levha Yayınları 2021).
• Vischer M, “Der Aktionärbindungsvertrag als Instrument der Nachfolgeplanung (bei Aktiengesellschaften)” (2020) (1) Successio, <https://www.successio.ch/de/artikel/2504-0812-2020-0001/der-aktionarbindungsvertrag-als-instrument-der-nachfolgeplanung-bei> (E.T. 24.10.2022).
• von Steiger W, “Die Gesellschaft mit beschränkter Haftung” (Hrsg. Beck et al.), Zürcher Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch: Obligationenrecht (Bd. 5, Schültess & Co AG 1965) Art.772-827 OR.
• Yıldız Ş, Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Göre Limited Şirketler Hukuku (Arıkan Yayınevi 2007).