Liability of Building Inspection Companies for Damages Incurred by Third Parties due to Earthquake

Yıl 2024, Sayı: 58, 355 - 386, 04.04.2024

Özge Bölükbaşı

https://doi.org/10.54049/taad.1466878

Öz

Building supervision is the supervision of the construction of buildings in accordance with the applicable building legislation, existing standards and technical rules in order to ensure the safety of life and property. Inspections are carried out by building inspection companies in accordance with the “Law No. 4708 on Building Inspection” adopted on 29.06.2001. Due to the provisions of Law No. 4708, the responsibilities of building inspection firms towards the building owner and the administration are discussed. This is because the third article of the Law stipulates that building inspection firms are legally liable for damages caused to the building owner and the administration due to their breach of the inspection activities they are obliged to perform under the building inspection service contract. However, the healthy and safe construction of buildings concerns not only the building owner, but also everyone who may be harmed by the building. In particular, the damage of the building in an earthquake due to sloppy and incomplete supervision of the companies affects the persons who have a legal connection with that building materially and morally. For this reason, our study aims to investigate the legal liability of building inspection companies arising from the damages caused to third parties by structures damaged in earthquakes due to their inspection activities, to draw attention to this responsibility and to evaluate the responsibility in every aspect by taking into account other affecting circumstances.

Anahtar Kelimeler

Building Inspection, Earthquake, Damage, Non-Contractual Liability<

YAPI DENETİM FİRMALARININ DEPREM NEDENİYLE ÜÇÜNCÜ KİŞİLERİN UĞRADIĞI ZARARLARDAN SORUMLULUĞU

Öz

Yapı denetimi, can ve mal güvenliğini temin etmek maksadıyla, yapıların yürürlükteki yapı mevzuatına, mevcut standartlara ve teknik kurallara uygun olarak inşasının denetim yoluyla sağlanmasıdır. Denetimler, 29.06.2001 tarihinde kabul edilen 4708 sayılı “Yapı Denetimi Hakkında Kanun” gereği yapı denetim firmaları tarafından gerçekleştirilmektedir. 4708 sayılı Kanun’da yer alan düzenlemeler sebebiyle, daha ziyade yapı denetim firmalarının yapı malikine ve idareye karşı sorumlulukları tartışılmaktadır. Zira, Kanun’un üçüncü maddesinde firmaların, yapı denetimi hizmet sözleşmesi ile borçlandıkları denetim faaliyetlerine aykırı davranmaları halinde, yapı malikine ve idareye karşı verdikleri zararlardan hukuken sorumlu oldukları düzenlenmektedir. Oysa ki, yapıların sağlıklı ve güvenli inşası sadece yapı malikini değil, yapıdan zarar görme ihtimali olan herkesi ilgilendirmektedir. Özellikle firmaların özensiz ve eksik denetimi nedeniyle yapının depremde zarar görmesi, o yapı ile hukuki bağı bulunan kimseleri maddi ve manevi olarak etkilemektedir. Bu sebeple çalışmamızda, yapı denetim firmalarının, denetim faaliyetleri sebebiyle depremde hasar alan yapıların üçüncü kişilere verdiği zararlardan doğan hukuki sorumluluğunu araştırmak, bu sorumluluğa dikkat çekmek ve etki eden diğer halleri de göz önünde tutarak sorumluluğu her açıdan değerlendirmek amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yapı Denetimi, Deprem, Zarar, Sözleşme Dışı Sorumluluk

Kaynakça

• Ahmetoğlu H, “Yapı Malikinin Kusursuz Sorumluluğu ve Yapı Denetim Kuruluşlarının Hukuki Sorumluluğu” (Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı, Özel Hukuk Tezli Yüksek Lisans Programı Yüksek Lisans Tezi, Dan: Doç. Dr. Zeynep İpek Yücer Aktürk, Ankara 2022)
• Akkurt Sinan S, “Depremden Hasar Gören Binaların Sebep Olduğu Zararlardan Kaynaklanan Hukuki Sorumluluğa Genel Bakış -II – Haksız Fiil Sorumluluğu” (2023) 1(2) SÜHFD 395-429
• _ _ “Depremden Hasar Gören Binaların Sebep Olduğu Zararlardan Kaynaklanan Hukukî Sorumluluğa Genel Bakış – I - Sözleşme Sorumluluğu” (2023) 31(1) SÜHFD 229-260
• Ateş T ve Karataş L, “6 Şubat 2023 Depreminden Sonra Hasar Tespit Çalışmalarında İzlenen Sorunlar ve Çözümler” 143-151, (Researchgate, 05 Ekim 2023) <https://www.researchgate.net/publication /369733406_6_Subat_2023_Depreminden_Sonra_Hasar_Tespit_Calismalarinda_Izlenen_Sorunlar_ve_Cozum_Onerileri>
• Azimli Çilingiroğlu G, “Türkiye’de Uygulanan Afet Yönetimi Politikalarının İncelenmesi: Yasal Düzenlemeler ve DASK” (2018) Resilience G, 13-21
• Başpınar V ve Altunkaya M, “Depremden Doğan Zararların Tazmininde Zamanaşımının Başlaması ve Süresi” (2008) 57(1) AÜHFD 96, 95-131
• Baysal B, Zarar Görenin Kusuru (Müterafik Kusur) (On İki Levha Yayıncılık 2012)
• Brehm R, “Die Entstehung durch unerlaubte Handlungen, Art. 41–61 OR Obligationenrecht, Allgemeine Bestimmungen, Berner Kommentar, Stämpfli Verlag” 2021 (5) AG 1-31
• Doğan M, Şahan G ve Atamulu İ, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (2th, Seçkin Yayıncılık 2021)
• Erdoğan İ, “Haksız Fiilde Kusurlu Sorumluluk ve Özellikle Kusur Unsuru” (1990) 3(1) Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 109-124
• Eren F, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (24th, Yetkin Yayınevi 2019)
• Furrer A, Muller-Chen M ve Çetiner B, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, (On İki Levha Yayıncılık 2021)
• Güleş M, “4708 Sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun Uygulanmasında Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri” (KTO Karatay Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Programı, Dan.: Prof. Dr. Hüsnü Can, Konya 2019)
• Günergök Ö, “İsviçre Borçlar Kanunu’nun Haksız Fiilde Zamanaşımına İlişkin Yeni Düzenlemelerinin Türk Hukuku ile Karşılaştırmalı Değerlendirilmesi” (2021) IV(11) İMHFD 125-154
• İnceoğlu M, Baş Süzel E ve Aytekin İnceoğlu A, “Haksız Fiil Zamanaşımı ve Suçsuzluk Karinesiyle İlgisi” (2016) 11(145-146) BAÜHFD 149-209
• Kayıhan Ş, “Zorunlu Deprem Sigortası” (2004) VIII(1-2) AÜEHFD 497-516
• Klett B, “Unsichere Bauten – wann müssen sie saniert werden?” (2023) Schweizerische Baurechtstagung 199-217
• Kılıçoğlu A. M, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (22 th, Ankara: Turhan Kitabevi 2018)
• Koller A, “Solidarität im Schadenersatzrecht” (2022) Aktuelle Juristische Praxis 831-847
• Koşar Günhan G, “Haksız Fiil Hukukunun Amacı” (2020) 69 (3) Ankara Üni. Hukuk Fak. Dergisi 1437-1473
• Kurtulan G, “Haksız Fiilde Hukuka Aykırılık Unsuru” (2017) 23(1) MUHF – HAD 465-504
• Nar A, “Yapı Denetim Kuruluşlarının Depremde Meydana Gelen Zararlardan Dolayı Yapı Sahibine Karşı Sözleşmeden Doğan Sorumluluğu” (2023) 27(1) EBYÜ-HFD 77-115
• Oğuz H, “Sorumluluk Hukukunda Kusur” (2016) 7(28) TAAD 273- 286
• Özkan G, “Türkiye’de Yapı Denetim Sistemi ile İlgili Yaklaşımlar” (Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Anabilim Dalı Yapı Programı Yüksek Lisans Tezi, Dan.: Prof. Hakkı Önel, İstanbul 2005)
• Savaş T ve Mendev B, Yapı Denetim Hukuku (Legal Yayıncılık 2018)
• Siegenthaler T, “Die Haftung für mangelnde Erdbebensicherheit: Der Bauunternehmer und der Eigentümer” (2008) D 0227 SIA-Dokumentation 1-4
• Uyumaz A, “Sorumluluk Hukukunda Kusur Kavramı ve Kusurun Tespitine İlişkin Bir Öneri” (2023) XIII(1) Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 503-546
• William D. F ve Wesley R. K, “When the Earth Moves and Buildings Tumble, Who Will Pay - Tort Liability and Defenses for Earthquake Damage within the New Madrid Fault Zone” (1991) 22(1) Memphis State University Law Review 1-42 (Heınonline, 22 Temmuz 2023)
• Yavuz E, “Yapı Denetim Sözleşmeleri” (İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı Doktora Tezi, Dan.: Prof. Dr. Hüseyin Hatemi, İstanbul 2015)
• Yıldırım T, “Danıştay Kararlarında Mücbir Sebep Kavramı” (2019) 25(2) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Prof. Dr. Ferit Hakan Baykal Armağanı 1520-1538
• Yılmaz H, Yapı Denetim Şirketlerinin Hukuki ya da Cezai Sorumluluğu (Adalet Yayınevi 2022)
• Yılmaz G, “Zorunlu Deprem Sigortasında Doğal Afet Sigortaları Kurumu’nun Sözleşme Öncesi Hasar Tespiti Yapma Sorumluluğuna İlişkin Yargıtay Kararlarının Değerlendirilmesi” (2021) Ulusal ve Uluslararası Yargı Kararları Işığında Deprem Hukuku Uluslararası Sempozyumu Bildiriler Kitabı 197-224
• Ünlütepe M, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (Seçkin Yayıncılık 2021).
• Zeyrek İ, “İdare Hukuku Açısından Yapı Denetimi” (Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı Kamu Hukuku Programı Yüksek Lisans Tezi, Dan: Prof. Dr. Meltem Kutlu Gürsel, İzmir 2019)