Takeover and Undertaking of Urban Rail Transportation Systems and Metro Projects by the Central Administration

Yıl 2024, Sayı: 60, 139 - 176, 25.10.2024

Muhammed Göçgün

https://doi.org/10.54049/taad.1572879

Öz

The legislature has assigned the fulfilment of urban public transport and transportation services to local administrations. Rail transportation systems and metro projects, which are included in the scope of these services, are difficult to implement by local administrations due to their high cost investment and expertise requirements. The central government, which has administrative tutelage authority over local governments, can take over projects that have been started but cannot be sustained or undertake the construction of projects that have never been started, especially in metropolitan areas. The will in this respect is ultimately expressed by the President of the Republic in the form of a Presidential decree, based on a broad discretionary power. The central administration’s taking over or undertaking a service assigned to local administrations by law is a manifestation of substitution power, which is rarely exercised under administrative tutelage. However, as the administrative tutelage power of the central administration over the local administrations is an authority that can only be granted by law, the limits and scope of the substitution method, which is rarely used within the scope of the administrative tutelage relationship, must be clearly and precisely determined by law. Otherwise, first of all, the principle of legality of the administration would be contradicted, since an administrative act without a legal basis would be established. Furthermore, it would be contrary to the autonomy of local administrations, which are required to fulfil the function of meeting local common needs in accordance with the Constitution. This is in contravention of the principle of decentralisation mentioned in Article 123 of the Constitution.

Anahtar Kelimeler

Decentralization, central administration, administrative tutelage, takeover and undertake, substitution

Etik Beyan

This article is not subject to Ethics Committee permission

ŞEHİR İÇİ RAYLI ULAŞIM SİSTEMLERİ VE METRO PROJELERİNİN MERKEZÎ İDARE TARAFINDAN DEVRALINMASI VE ÜSTLENİLMESİ

Öz

Şehir içi toplu taşıma ve ulaşım hizmetlerinin yerine getirilmesi, kanun koyucu tarafından mahallî idarelere görev olarak verilmiştir. Bu hizmetler kapsamında yer alan raylı ulaşım sistemleri ve metro projelerinin çok yüksek maliyetli yatırım ve uzmanlık gerektirmesi nedeniyle mahallî idareler tarafından hayata geçirilmesinde zorluklar yaşanmaktadır. Mahallî idareler üzerinde idari vesayet yetkisine sahip olan merkezî idare, özellikle büyükşehirlerde yapımına başlandığı halde devam ettirilemeyen projeleri devralmakta ya da hiç başlanılmamış projelerinin yapımını üstlenebilmektedir. Bu husustaki irade, nihai olarak Cumhurbaşkanı tarafından geniş bir takdir yetkisine dayalı olarak Cumhurbaşkanı kararı şeklinde ortaya konulmaktadır. Merkezî idarenin kanunla mahallî idarelere görev olarak verilen bir hizmeti devralması ya da üstlenmesi, idari vesayet kapsamında nadiren uygulanan ikame yetkisinin bir görünümü olarak değerlendirilebilir. Ne var ki merkezî idarenin mahallî idareler üzerindeki idari vesayet yetkisi ancak kanunla tanınabilecek bir yetki olduğu gibi idari vesayet ilişkisi kapsamında nadiren kullanılan ikame yönteminin sınırları ve kapsamı da kanunla açık ve net bir şekilde belirlenmelidir. Aksi halde öncelikle yasal dayanağı olmayan bir idari işlemin tesisi söz konusu olduğundan idarenin kanuniliği ilkesine aykırılık gündeme gelir. Ayrıca Anayasa uyarınca mahallî müşterek ihtiyaçların karşılanması fonksiyonunu ifa etmesi gereken mahallî idarelerin özerkliği ilkesine ve dolayısıyla da Anayasa’nın 123. maddesinde zikredilen yerinden yönetim esasının gereklerine aykırı hareket edilmiş olur.

Anahtar Kelimeler

Yerinden yönetim, merkezî idare, idari vesayet, devralma ve üstlenme, ikame

Etik Beyan

Bu makale Etik Kurul iznine tabi değildir

Kaynakça

• Akbulut E, Türk İdare Hukukunda Kanuni İdare İlkesi (Beta Yayıncılık 2022).
• Akyılmaz B, İdari Usul İlkeleri Işığında İdari İşlemin Yapılış Usulü (Yetkin Yayınları Ankara 2000).
• Akyılmaz B, Sezginer M ve Kaya C, Türk İdare Hukuku (Seçkin Yayıncılık Ankara 2024).
• Arat N, Türk İdare Hukuku’nda İdarenin Hukuk Sınırları İçinde Hareket Serbestisi “Takdir Yetkisi” ve Bunun Sınırları Üzerine Bir İnceleme (Beta Yayınları İstanbul 2015).
• Azrak A Ü, “İdari Yargıda Anayasaya Uygunluk Sorunu” (1992), 9(1) Anayasa Yargısı Dergisi, 323-340.
• Bayındır M S, İdari Denetim Olarak İdari Vesayet (Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ankara 2007)
• Canatan B, Yerellik İlkesi (Galeri Kültür Yayınevi Ankara 2001).
• Coşkun S, İdarenin İdari Denetiminde İdari (Yönetsel) Vesayet (1976).
• Demir K A, Yerellik İlkesi Kapsamında İl Yönetiminin Mevcut Durumu, Sorunları Ve Geleceği (Yayımlanmamış doktora tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çanakkale 2016).
• Duran L, İdare Hukuku Ders Notları (Fakülteler Matbaası 1982).
• Duran L, “İdare Alanının Düzenlenmesinde Teşrii Ve Tanzimi Tasarrufların Sınırları” (1964) 30(3-4). İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 466-492.
• Göreli İ H, İdari Vesayet (Yeni Cezaevi Matbaası 1944).
• Gözler K, Mahalli İdareler Hukuku (Ekin Yayınları 2022).
• Günday M, İdare Hukuku (İmaj Yayınevi 2013).
• Günday M, “Kamu Yönetimi Reformunun İdari Yapılanmaya İlişkin Anayasal İlkeler Yönünden Değerlendirilmesi” (2005) Danıştay ve İdari Yargı Günü: 137. Yıl Danıştay Başkanlığı.
• Gündüz F E, “Anayasa Mahkemesi Kararlarına Göre İdari Vesayet” (2015) 20(33), Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 63-89.
• Güneş T, Türk Pozitif Hukukunda Yürütme Organının Düzenleyici İşlemleri (Sevinç Matbaası 1965).
• Kaman N, “Mahalli İdarelerin Yetkilerinin ve Sınırlarının Kaynağı Olarak Mahalli Müşterek İhtiyaç” (2020) 7(1) İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 73-87.
• Karahanoğulları O, İdarenin Hukukla Kavranması: Yasallık ve İdari İşlemler (Güncelleştirilmiş 3. Baskı Turhan Kitabevi 2015).
• Karahanoğulları O, “Yerel Özerklik: Mahalli Müşterek İhtiyaçların Yerinden Yönetimi” (2013) Beşinci Ulusal Yerel Yönetimler Sempozyumu, 65-97.
• Kaya C, İdarenin Takdir Yetkisi ve Yargısal Denetimi, (On İki Levha Yayıncılık İstanbul 2011).
• Keleş R, “Hizmette Halka Yakınlık (Subsidiarity) İlkesi ve Yerel Yönetimler” (1995) 4(1) Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 3-14.
• Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü, Hizmette Yerellik (Subsidiyarite) İlkesinin Tanımı ve Sınırları (Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü Yayını 1995).
• Onar S S, İdare Hukukunun Umumi Esasları C. 2 (3. Bası İsmail Akgün Matbaası 1966).
• Özay İ H, Günışığında Yönetim (Filiz Kitabevi 2004).
• Öztürk K B, Fransız ve Türk Hukukunda İdarenin Düzenleme Yetkisinin Kapsamı (Yetkin Yayınları 2009).
• Sever D Ç, Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında İdare Hukukunda Kanuna Dayanma İlkesi (Turhan Kitabevi 2021).
• Sevgili Gençay F D, “Yerel Yönetimlerin Yetkilerinin Belirlenmesinde Mahalli Müşterek İhtiyaç Kavramının Yeri Ve İşlevi” (2015) 10(24) Memleket Siyaset Yönetim, 43-61.
• Şaylan M C, Mahalli Müşterek İhtiyaç Kavramı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2018).
• Yaşar H N, İdare Hukuku (Der Yayıncılık 2016).
• Yayla Y, İdare Hukuku (Beta Yayıncılık 2009).
• Yayla Y, Anayasalarımızda Yönetim İlkeleri Tevsi-i Mezuniyet ve Tefrik-i Vezaif (İÜSBF Yayınları 1982).
• Yıldırım T ve Çakır H M, “Türkiye’nin İdari Teşkilatı”. İçinde: Turan Yıldırım (ed.), İdare Hukuku (Güncelleştirilmiş 8. Bası On İki Levha Yayıncılık 2021).
• Yılmaz Z, Yerel Yönetimlerin Özerklik Hakkı (On İki Levha Yayıncılık 2019).
• AYM, E. 1976/57, K. 1977/71, 10/05/1977.
• AYM, E. 1987/18, K. 1988/23, 22.06.1988.
• AYM, E. 1990/38, K. 1991/32, 26/09/1991.
• AYM, E. 2005/95, K. 2007/5, 24/01/2007.
• AYM, E. 2006/131, K. 2007/4, 24/01/2007.
• AYM, E. 2008/28, K. 2010/30, 04/02/2010.
• AYM, E. 2008/87, K. 2011/95, 09/06/2011.
• AYM, E. 2011/11, K. 2011/151, 03/11/2011.
• AYM, E. 2011/100, K. 2012/191, 29/11/2012.
• AYM, E. 2011/126, K. 2012/110, 18/07/2012.
• AYM, E. 2011/149, K. 2012/187, 22/11/2012.
• AYM, E. 2013/19, K. 2013/100, 12/09/2013.
• AYM, E. 2014/72, K. 2014/141, 11/09/2014.
• AYM, E. 2012/87, K. 2014/41, 27/02/2014.
• AYM, E. 2016/181, K. 2018/111, 20/12/2018.
• AYM, E. 2018/15, K. 2018/78, 05/07/2018.
• AYM, E. 2018/90, K. 2019/85, 14/11/2019.
• AYM, E. 2019/112 K. 2020/35, 25/06/2020.
• AYM, E. 2019/32, K. 2021/54, 14/07/2021.
• AYM, E. 2020/103, K. 2023/68, 05/04/2023.
• AYM, E. 2020/11, K. 2023/98, 18/05/2023.
• AYM, E. 2020/42, K. 2023/99, 18/05/2023.
• AYM, E. 2022/47, K. 2023/124, 13/07/2023.
• AYM, E. 2021/14, K. 2023/173, 11/10/2023.
• AYM, E. 2022/96, K. 2023/174, 11/10/2023.
• AYM, E. 2018/118, K. 2023/180, 26/10/2023.
• AYM, E. 2022/129, K. 2023/189, 08/11/2023.
• AYM, E. 2020/52, K. 2023/223, 27/12/2023.
• Danıştay İDDK, 2013/4465, 2015/2083, 27/05/2015.
• Danıştay İDDK, 2016/3550, 2018/3956, 08/10/2018.
• Danıştay 6. D. 2012/420, 2013/3382, 15/05/2013.
• Danıştay 6. D. 2014/3758, 2014/6245, 23/10/2014.
• Danıştay 6. D. 2015/8722, 2019/11727, 20/11/2019.
• Danıştay 6. D. 2019/9598, 2020/8932, 07/10/2020.
• Danıştay 6. D. 2021/8927, 2022/10213, 24/11/2022.
• Danıştay 6. D. 2023/2573, 2023/4719, 17/05/2023.
• Danıştay 8. D. 2008/1180, 2008/5500, 26/09/2008.
• Danıştay 8. D. 2014/1578, 2019/8969, 18/10/2019.
• Danıştay 10. D. 1996/5391, 1998/6116, 25/11/1998.
• Danıştay 10. D. 2019/8857, 2023/2695, 23/05/2023.
• Danıştay 13. D. 2008/10378, 2009/1133, 26/01/2009.
• Danıştay 13. D. 2016/2339, 2018/3171, 13/11/2018.
• https://inhak.adalet.gov.tr/Resimler/Dokuman/2712020143139122_tur.pdf, (Erişim tarihi 01/08/2024).
• https://sozluk.gov.tr.
• www.kazanci.com.tr.
• www.lexpera.com.tr.
• www.resmigazete.com.tr.
• www.tbmm.gov.tr.