CEZA MUHAKEMESİNDE YARGILAMANIN YENİLENMESİNDE YETKİLİ MERCİ

Yıl 2025, Sayı: 61, 145 - 160, 20.01.2025

Yaprak Öntan

Öz

Ceza muhakemesinde yargılamanın yenilenmesi isteminde bulunulacak ve istemin kabulü halinde yargılamayı yenileyecek mahkeme yürürlükteki Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre “hükmü veren mahkeme”dir. Ne var ki özellikle bölge adliye mahkemeleri faaliyete geçtikten sonra, bazı durumlarda, hükmü veren mahkemeden ne anlaşılması gerektiği tartışmalı hale gelmiştir. Yargı kararlarında da birbirinden farklı uygulamalarla karşılaşılmaktadır. Bu nedenlerle, yargılamanın yenilenmesinde yetkili merciin hangi merci olduğu tartışılmaya değer bir konu olarak ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada, hem mülga 1412 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu dönemindeki düzenleme ve doktrindeki görüşler, hem de 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nu yürürlüğe girdikten sonraki durum değerlendirilecektir. Ayrıca bölge adliye mahkemeleri faaliyete geçmeden önce ve geçtikten sonraki durum farklı başlıklar altında incelenecektir. Bu yapılırken, istinaf ve temyizde verilebilecek karar çeşitleri göz önünde bulundurularak farklı ihtimaller açısından yargılamanın yenilenmesinde yetkili merciin hangi merci olduğu tartışılacaktır. Sonuç olarak, ceza muhakemesi hukukunda kanunilik ilkesi ve istisnai normlar açısından söz konusu olan kıyas yasağına işaret edilerek özellikle hükmü veren mahkemeye ve mahkemece verilen karar çeşidine ilişkin bazı ihtimaller açısından düzenleme ihtiyacı olduğuna vurgu yapılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

yargılamanın yenilenmesi, kesin hüküm, hükmü veren mahkeme, istinaf, temyiz

Competent Authority for Retrial in Criminal Procedure

Öz

According to the Code of Criminal Procedure in force, the court to request retrial and the court that will renew the trial if the request is accepted is the “court that rendered the judgment”. However, in some cases, especially after the regional courts of justice became operational, it has become controversial what should be understood by the court that rendered the judgment. Judicial precedents also show different practices. For these reasons, which authority is the competent authority for retrial emerges as a subject worthy of discussion. In this study, both the regulation and the opinions in the doctrine during the period of the abrogated Code of Criminal Procedure (no. 1412) and the situation after the entry into force of the Code of Criminal Procedure (no. 5271) will be evaluated. In addition, the situation before and after the regional courts of justice become operational will be examined under different headings. While doing this, it will be discussed which authority is the competent authority for retrial in terms of different possibilities, considering the types of decisions that can be rendered in appeal and cassation. In conclusion, the principle of legality in criminal procedure law and the prohibition of analogy in terms of exceptional norms will be pointed out and the need for a regulation will be emphasized, especially in terms of some possibilities regarding the court that renders the judgment and type of decision to be ruled to by different courts.

Anahtar Kelimeler

Retrial, final judgment, court that rendered the judgment, appeal, cassation

Kaynakça

• Akyürek, G, Yargılamanın Yenilenmesi (3. bs Seçkin Yayıncılık 2018)
• Arslan R, Medeni Usul Hukukunda Yargılamanın Yenilenmesi (Ayyıldız Matbaası 1977)
• Bakım S, ‘Ceza Muhakemesi Hukukunda Yargılamanın Yenilenmesi’ (2013) 19 [2] Marmara Üniversitesi Hukuk Araştırmaları Dergisi Prof. Dr. Nur Centel’e Armağan 919-951
• Centel N ve Zafer H, Ceza Muhakemesi Hukuku (20. bs Beta Yayınları 2021)
• Dülger MV ve Taşkın ŞC, Ceza Muhakemesi Hukuk (Seçkin Yayıncılık 2023)
• Erem F, ‘Muhakemenin Yenilenmesi Hakkında Genel Bilgiler’ (1962) 19 [1] Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 3-48
• Gökcen A, Balcı M, Alşahin ME ve Çakır K, Ceza Muhakemesi Hukuku (7. bs Adalet Yayınevi 2023)
• Güngör D ve Albayrak A, İstinaf (Ankara Barosu Yayınları 2016)
• Karakehya H, Ceza Muhakemesi Hukuku (4. bs Nisan Kitabevi 2022)
• Karakurt A, Ceza Muhakemesi Hukukunda Muhakemenin Yenilenmesi (Seçkin Yayıncılık 2009)
• Kaymaz S, Ceza Muhakemesinde İstinaf (3. bs Seçkin Yayıncılık 2023)
• Kunter N, Ceza Muhakemesi Hukuku (9. bs Yaylacık Matbaası 1989)
• Kuru B, Hukuk Muhakemeleri Usulü Cilt: 5 (6. bs Demir Demir Yayıncılık 2001)
• Nişancı D, Ceza Muhakemesinde Yargılamanın Yenilenmesi (3. bs Seçkin Yayıncılık 2023)
• Önder A, ‘Muhakemenin İadesinde Reform’ (1973) 38 [1-4] İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 59-114
• Önder A, ‘Muhakemenin İadesinin Caiz Olmadığı Hal’ (1965) 31 [1-4] İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 297-420
• Özbek VÖ, Doğan K ve Bacaksız P, Ceza Muhakemesi Hukuku (16. bs Seçkin Yayıncılık 2023)
• Özgen E, Ceza Muhakemesinin Yenilenmesi (Başnur Matbaası 1968)
• Öztürk B, Tezcan D, Erdem MR, Sırma Gezer Ö, Saygılar YF, Alan E, Özaydın Ö, Erden Tütüncü E ve Tok MC, Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku (17. bs Seçkin Yayıncılık 2023)
• Taner FG, ‘5271 Sayılı CMK’nın Temyiz Kanun Yoluna İlişkin Hükümlerinin Yürürlüğe Girmesiyle Ortaya Çıkan Farklılıklar’ (2017) [4] Ankara Barosu Dergisi 47-78.
• Toroslu N ve Feyzioğlu M, Ceza Muhakemesi Hukuku (22. bs Savaş Yayınevi 2023)
• Tosun Ö, Türk Suç Muhakemesi Hukuku Dersleri Cilt: II, (2. bs Sulhi Garan Matbaası 1976)
• Uyma Bulut B, ‘Bölge Adliye Mahkemesi ve Yargıtay Kararlarına Karşı Yargılamanın Yenilenmesi’ (2018) [3] İzmir Barosu Dergisi 111-165.
• Ünver Y ve Hakeri H, Ceza Muhakemesi Hukuku (18. bs Adalet Yayınevi 2022)
• Şahin C ve Göktürk N, Ceza Muhakemesi Hukuku (19. bs Seçkin Yayıncılık 2023)
• Yenisey F ve Nuhoğlu A, Ceza Muhakemesi Hukuku (11. bs Seçkin Yayıncılık 2023)
• Yurtcan E, Ceza Yargılaması Hukuku (16. bs Seçkin Yayıncılık 2019)