AB ONARIM HAKKI DİREKTİFİ VE TÜRK HUKUKUNDA ONARIM HAKKI

Yıl 2025, Sayı: 61, 245 - 266, 20.01.2025

Bilgehan Çetiner

https://doi.org/10.54049/taad.1622007

Öz

13 Haziran 2024’te Avrupa Birliği, ayıptan doğan sorumluluğa dair hükümlerde önemli değişiklikler yapan ve üreticilerin belirli koşullar altında mallarını onarım etmekle yükümlü kılan Malların Onarımını Teşvik Eden Ortak Kurallara İlişkin (AB) 2024/1799 sayılı Direktifi’ni (kısaca Onarım Hakkı Direktifi) çıkarmıştır. Bu Direktif, Avrupa’da ürünlerin sürdürülebilir olmalarını sağlamaya yönelik daha geniş kapsamlı bir projenin sadece bir bileşenidir. Avrupa Komisyonu, 11.12.2019 tarihinde açıkladığı Avrupa Yeşil Mutabakatında “sürdürülebilir bir gelecek için AB ekonomisinin dönüşümü” politikasının bir parçası olarak “temiz ve döngüsel bir ekonomi için sanayinin harekete geçirilmesi” hedefiyle alınması gereken bir dizi tedbirin ana hatlarını çizmiştir. Bu tedbirler kapsamında ayıplı malların mümkün olduğunca daha fazla onarılması ve yeniden kullanılmasını teşvik etmek ve böylelikle daha az atık ve sera gazı üretilmesi ile yeni malların üretiminde değerli kaynaklara olan talep azaltılmasını sağlamaya yönelik tedbirler de önemli bir yer tutmaktadır. İşte bu amacı gerçekleştirmeye yönelik adımlardan birisi de Onarım Hakkı Direktifidir. Bu çalışma söz konusu Direktifin getirdiği yenilikleri ve Türk Hukukunda mevcut karşılıklarını ve yeni düzenleme ihtiyacını ele almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilirlik, sürdürülebilir ürün, onarım hakkı, onarım hakkı direktifi

Right to Repair According to EU Right to Repair Directive and Turkish Law

Öz

On 13 June 2024, the European Union adopted Directive (EU) 2024/1799 on Common Rules Promoting the Repair of Goods (the Right to Repair Directive), which makes important changes to the provisions on liability for defects and obliges manufacturers to repair their goods under certain conditions. This Directive is just one component of a wider project to ensure that products in Europe are sustainable. In the European Green Deal announced on 11.12.2019, the European Commission outlined a series of measures to be taken to ‘mobilise industry for a clean and circular economy’ as part of its ‘transforming the EU economy for a sustainable future’ policy. These include measures to encourage the repair and reuse of defective goods as much as possible, thereby producing less waste and greenhouse gases and reducing the demand for valuable resources in the production of new goods. One of the steps to realise this objective is the Right to Repair Directive. This study analyses the innovations brought by the Directive, its current provisions in Turkish Law and the need for new regulations.

Anahtar Kelimeler

Sustainability, sustainable product, right to repair, right to repair directive

Destekleyen Kurum

Bu makale TÜBİTAK 2219 programı çerçevesinde yürütülen araştırma kapsamında hazırlanmıştır.

Kaynakça

• Andri Hess-Blumer, SHK zum Patentgesetz, Herausg. von:Mark Schweizer/Herbert Zech 2019, Art. 8
• Arnold Stefan, Recht auf Reparatur, Nomos V., Baden-Baden 2024.
• Atamer Yeşim M., Nachhaltigkeit und die Rolle des Kaufrechts: Eine rechtsvergleichende Übersicht zu denRegulierungsmöglichkeiten, ZSR/RDS Band 141 (2022) I Heft 3, s. 285 vd.
• Atamer Yeşim M./ Augenhofer Susanne / Küter Rebecca / Południak-Gierz Katarzyna, Feedback of the European Law Institute on the European Commission’s Proposal for a Directive on Common Rules Promoting the Repair of Goods (COM[2023] 155 final), https://www.europeanlawinstitute.eu/fileadmin/user_upload/p_eli/Publications/ELI_Feedback_Right_to_Repair.pdf.
• Atamer Yeşim M./Küng Jan, Recht auf Reparatur, Die neue EU-Reparaturrichtlinie: Ausstrahlung auf Schweizer Hersteller und Anpassungsbedarf des schweizerischen Rechts, Jusletter, 18. November 2024.
• Augenhofer Susanne, Küter Rebecca, Recht auf oder Pflicht zur Reparatur?, VuR 2023, s. 243 vd.
• Baş Kadir, Sınai Mülkiyet Hukuku ve Rekabet Hukuku Boyutlarıyla Yedek Parça Rekabeti, Uygulamalı Rekabet Hukuku Seminerleri 2020, On İki Levha Yay. 2021.
• Bujalski Maciej, On Producers’ Obligation to Repair Defective Goods: Direct Producers’ Liability vs.
• Self-Standing Obligation under R2R Directive, EuCML 2024, s. 178 vd.
• Croon-Gestefeld Johanna, Die nachhaltige Beschaffenheit der Kaufsache, NJW 2022, s. 497 vd.
• Croon-Gestefeld Johanna, Das Recht auf Reparatur – Vorschläge aus Brüssel, ZEuP 2024, s. 379 vd.
• Dalhammar/Maitre-Ekern/Richter/Cociña/Milios, What is Right to Repair (R2r) and How Can it be Realised through Legal Interventions? in: Stefan Grundmann/Yeşim M. Atamer (Hrsg.), European Sales Law: Challenges in the 21st Century, 2023, 165-196.
• Ebert-Weidenfeller, A. (Hasselblatt (ed.)): Community Trade Mark Regulation- A Commentary, Art. 12, München 2015
• Figge/ Kalberg, Die Ersatzteilklausel im Designrecht – zur aktuellen politischen Lage, GRUR 2020, s. 248 vd.
• Götting/Hetmank, The Scope of Patent Protection for Spare Parts and Its Extension through Other Tools of Intellectual Property, in Takenaka, T. (ed.), Research Handbook on Patent Law and Theory, Cheltenham 2008
• Herr Jochen / Engert Philipp, Erschöpfung bei Ersatzteilen, GRUR 2019, s. 468 vd.
• Kretschmar, BeckOK Markenrecht, Kur/v. Bomhard/Albrecht, 39. Bası 2024, § 23 MarkenG.
• Lorenz Stephan, Die Umsetzung der EU-Warenkaufrichtlinie in deutsches Recht, NJW 2021, s. 2065 vd.
• Mehnert, Victor, Reparaturen für alle? – Rechtliche Perspektiven des „Right to repair“, ZRP 2023, s. 9 vd.
• Micklitz Hans Wolfgang, ‘Right to repair’ (September 2022) Sachverständigenrat für Verbraucherfragen, Berlin 2022.
• Perzanoswki Aaron, The Right to Repair, Reclaiming the Things We Own, Cambridge University Press, 2022.
• Stieger Werner, in: Bertschinger/Münch/Geiser [Hrsg.], Schweizerisches und europäisches Patentrecht, 2002
• Terryn Evelyne, A right to repair? Towards sustainable remedies in consumer law, ERPL 2019, s. 851 vd.