EBEVEYNLERİN SOSYAL MEDYADA ÇOCUKLARI ÜZERİNDEN ELDE ETTİKLERİ KAZANCIN ÇOCUK MALLARI KAPSAMINDA İNCELENMESİ

Yıl 2025, Sayı: 61, 531 - 562, 20.01.2025

Nesli Beril Özen Çolak

https://doi.org/10.54049/taad.1622188

Öz

Günümüzde sosyal medya, birçok ebeveyn için kazanç sağlama yeri haline gelmiştir. Bunu da çoğu zaman çocuklarına dair paylaşımlar yaparak sağlamaktadırlar. Hatta bu sebeple sharenting kavramı ortaya çıkmış ve ülkemizde bu kavram yaygınlaşmaya başlamıştır. Bu şekilde paylaşım yapan ebeveynler de takipçilerini arttırarak influencer haline gelmekte ve birçok reklam şirketinin ve markanın ilgisini çekmektedirler. Zira ebeveynlerin çocuklarına dair yaptıkları paylaşımlar, sosyal medyada etkileşimi de artırmaktadır. Reklam şirketleri de, ebeveynler ile ürünlerinin reklamlarını yapma hususunda anlaşmaktadırlar. Ebeveynlerin yapmış olduğu bu paylaşımlar, hukuken birçok sorunu beraberinde getirmektedir. Özellikle ebeveynlerin, çocuklarını kullanarak yaptıkları reklamlar üzerinden elde ettikleri kazancın, hukuken çocuğun malı olup olmadığının değerlendirilmesi gerekmektedir. Böyle bir tespitin yapılması, basit de değildir. Bu bağlamda Türk hukukunda mevcut düzenlemeler ve özellikle başka ülkelerdeki gelişmeler göz önünde bulundurularak bir tespit yapılmaya çalışılacaktır. Ardından çocuk malı niteliğinde olan mallar için ebeveynlerin hak ve yükümlülükleri ve bu malların korunması, yeri geldikçe mukayeseli hukuka ve Yargıtay kararlarına da bakılarak incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk kavramı, çocuk malları, velayet hakkı, velayetin sınırları, çocuk mallarının korunması

An Examination of the Profits that Parents Earn Through their Children on Social Media within the Scope of Minors Properties

Öz

Nowadays, social media has become a place for many parents to earn income, often by sharing posts related to their children. The concept of “sharenting” has emerged due to this practice, and it has started to become widespread in our country as well. Parents who share content in this manner increase their followers and attract the interest of many advertising companies, thus becoming influencers. Indeed, the posts made by parents about their children also increase interaction on social media platforms. Advertising companies enter agreements with parents to advertise their products. The sharing done by parents in this way brings along many legal issues. Especially, it is necessary to evaluate whether the income obtained by parents through advertisements featuring their children is legally considered the minors property or not. Making such an assessment is not simple. In this context, regulations introduced in Turkish Law and developments in other countries will be taken into consideration to make an evaluation. Subsequently, the rights and obligations of parents regarding goods considered as miners property and the protection of these goods will be examined, sometimes with reference to comparative law and decisions of the Court of Cassation.

Anahtar Kelimeler

The term of minor, property of minor, custody right, limits of the custody, protection of minor’s property

Kaynakça

• Aebi-Müller RE, ‘Elterliche Sorge: Betreuungsrecht – Betreuungspflicht – Aufenthaltsbestimmungsrecht / I. - III.’ in Elterliche Sorge, Betreuungsunterhalt, Vorsorgeausgleich und weitere Herausforderungen Symposium zum Familienrecht (eds. Alexandra Jungo, Christiana Fountoulakis), (Schulthess Juristische Medien AG 2018).
• Affolter-Fringeli K ve Vogel U, ‘Art 296’ in Die elterliche Sorge / der Kindesschutz, Art. 296-317 ZGB - Das Kindesvermögen, Art. 318-327 ZGB - Minderjährige unter Vormundschaft, Art. 327a-327c ZGB Berner Kommentar (eds. Heinz Hausheer, Hans Peter Walter), (Stämpfli Verlag AG 2016).
• Akıntürk T ve Ateş D, Medeni Hukuk (Beta 2023).
• Akıntürk T ve Ateş D, Aile Hukuku (Beta 2016).
• Aktaş Avcı P, ‘Çocuk Influencer’ların Haklarının Korunması’ iç Bülent Kent, Münire Kevser Baş ve Mahmut Samar (edr) İnternet Hukukunda Çocuğun Korunması ve Mahremiyeti (Adalet Yayınevi 2023), 69-93.
• Akyüz E, Çocuk Hukuku, Çocukların Hakları ve Korunması (Pegem Akademi 2021).
• Albayrak S, ‘Çocuğun Serbest Malları’ Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (2018) 26 (2) 443-471.
• Antalya G ve Topuz M, Medeni Hukuk, C. 1 (Seçkin Yayıncılık 2024).
• Ayan M ve Ayan N, Kişiler Hukuku (Seçkin Yayıncılık 2016).
• Baygın C ve Doğan M ‘Çocuk Mallarının Yönetimi, Kullanılması, Sarfı’ Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (2005) 9 (1-2), 379-427.
• Baygın C, Soybağı Hukuku (On İki Levha Yayıncılık 2010).
• Baytan Akkovan S, ‘İnfluencer Sözleşmeleri’ iç Tuğçe Tuzcuoğlu ve A. Hulki Cihan (edr.), Yargıtay Kararları Işığında Güncel Medeni Hukuk Problemleri Sempozyumu Bildirileri (On İki Levha Yayıncılık 2019) 78-149.
• Biderbost Y, ‘Art 318’ in Handkommentar zum Schweizer Privatrecht (eds. Ruth Arnet, Peter Breitschmid, Alexandra Jungo), 4. Auflage, (Schulthess Juristische Medien AG 2023).
• Breitschmid P, ‘Art 14’ in Handkommentar zum Schweizer Privatrecht (eds. Ruth Arnet, Peter Breitschmid, Alexandra Jungo), 4. Auflage, (Schulthess Juristische Medien AG 2023).
• Ceylan E, ‘Türk Medeni Kanunu’nda Çocuğun Korunmasıyla İlgili Güncel Yargıtay Kararlarının Değerlendirilmesi’ Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (2017) 19 (Özel Sayı), Prof. Dr. Şeref Ertaş’a Armağan, 349-375.
• Coşkun NH, Velayete Hâkim Olan İlkelerin Ortak Velayete Uyarlanması, (Aristo Yayınevi 2023).
• Çakır N, Boşanma Sonrası Ortak Velayet, (Yetkin Yayınları 2020).
• Çelik C, Cemil Çelik, ‘Velayetin Kaldırılması’ Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (2004) C. 54 S. 1, 44-108.
• Dural M ve Sarı S, Türk Özel Hukuku, C. I (Filiz Kitabevi 2023).
• Dural M, Öğüz T ve Gümüş MA, Türk Özel Hukuku, Cilt III, Aile Hukuku ( Filiz Kitabevi 2023).
• Elçin EG, ‘Çocuğun Menfaati Gereği Çocukla İlgili Uyuşmazlıklarda Görüşünün Alınmaması Gereken Durumlar’ iç Evgen Gülçin Elçin ve Arzu Genç Arıdemir (edr) Çocuk Hakları Çalışmaları – I – (On İki Levha Yayıncılık 2017) 1-25.
• Ertaş Ş, ‘Yeni Medeni Kanunumuzda Velinin Çocuk Malları Üzerindeki Tasarruf Yetkisi’ Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi (2007) 9(Özel Sayı), 391-398.
• Fineman MN, ‘Commercial Sharenting and Protecting the Rights of Consumers and the Internet’s Child Stars’ (2023) 111 Geo LJ 847, <https://heinonline.org/HOL/P?h=hein.journals/glj111&i=855> accessed 27 December 2023, 847-890.
• Genç Arıdemir A, ‘Evlilik Birliğinin Boşanma ile Sona Ermesi Halinde Çocuğun Hukuki Durumu’ iç Evgen Gülçin Elçin ve Arzu Genç Arıdemir (edr) Çocuk Hakları Çalışmaları -I- (On İki Levha Yayıncılık 2017).
• Güvenç Ö, ‘Çocuk Mallarının Yönetimi’ iç Ersin Erdoğan, Belkıs Vural Çelenk ve Özgün Özyüksel (edr) Türk Hukukunda Çocuk (Yetkin Yayınları 2022), 457-505.
• Gökkaya V, ‘Ana ve Babanın Çocuğun Malların Üzerindeki Kullanma Hakkı’ TBB (2017) 133, 325-348.
• Haley K, ‘Sharenting and the (Potential) Right to Be Forgotten’ (2020) 95 Ind LJ, <https://heinonline.org/HOL/P?h=hein.journals/indana95&i=1029> accessed 27 December 2023, 1005-1020.
• Hatemi H, Medeni Hukuk’a Giriş (On İki Levha Yayıncılık 2021).
• Hatemi H ve Kalkan Oğuztürk B, Aile Hukuku (Vedat Kitapçılık 2013).
• Helvacı S, Gerçek Kişiler (Legal Yayıncılık 2021).
• İnan AN, Çocuk Hukuku (Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları 1968).
• İyilikli AC ve Ersöz O, ‘Ergin Kısıtlıya Ana veya Babanın Veli Atanmasının Hukuki Sonuçları’ (2018) 11 Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi.
• Kayıhan Ş, Kişiler Hukuku (Seçkin Yayıncılık 2022).
• Keskin AD, ‘İnfluencer Sözleşmesi’ (2022) 13 (1) İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 129-147.
• Kılıçoğlu A, Aile Hukuku (Turhan Kitabevi 2022).
• Kırkbeşoğlu N, ‘Genel Olarak Yasak İşlemler’ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (2023) 2(1).
• Oğuzman MK ve Barlas N, Medeni Hukuk Giriş Kaynaklar Temel Kavramlar (On İki Levha Yayıncılık 2023).
• Oğuzman MK, Seliçi Ö ve Oktay Özdemir S, Kişiler Hukuku (Filiz Kitabevi, 2021).
• Öcal Apaydın B ve Hışım S ‘Türk Aile Hukukunda Çocuğun Katılım Hakkı’ iç Aslı Makaracı Başak, Seda Öktem Çevik ve Gülen Sinem Tek (edr) Türk Medeni Kanunu Hükümlerinin Çocuk Hakları ile Uyumlaştırılması (Seçkin Yayıncılık 2021).
• Özdemir H ve Ruhi AC, Çocuk Hukuku ve Çocuk Hakları (On İki Levha Yayıncılık 2016).
• Öztan B, Medeni Hukuk’un Temel Kavramları (Yetkin Yayınları 2021).
• Öztan B, Aile Hukuku (Turhan Kitabevi 2015).
• Reyhani Yüksel S, Velayet Hakkının Anayasal Sınırları (Legal Yayıncılık 2016).
• Saragoza A, ‘The Kids Are Alright? The Need for Kidfluencer Protections’ (2020) 28 Am U J Gender Soc Pol’y & L 575, <https://heinonline.org/HOL/P?h=hein.journals/ajgsp28&i=487> accessed 8 January 2024, 575-602.
• Savage C ‘Starting next year, child influencers can sue if earnings aren’t set aside, says new Illinois law’ (Apnews, 12 Ağustos 2023) <https://apnews.com/article/tiktok-child-influencer-illinois-social-media-f784b4bc52cb75ad1e0d28785993b1c5 > accessed 5 Ocak 2024.
• Serozan R, Medeni Hukuk (Vedat Kitapçılık 2008).
• Serozan R, Çocuk Hukuku (Vedat Kitapçılık 2017).
• Stefan K, ‘Art 105’ in Handkommentar zum Schweizer Privatrecht (eds. Ruth Arnet, Peter Breitschmid, Alexandra Jungo), 4. Auflage, (Schulthess Juristische Medien AG 2023).
• Suata İZ, Çocuk Hukuku (Yetkin Yayınları 2021).
• Şenol AN, ‘Sünnet ve Çocuğun Menfaati’ (2019) 25(2) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Prof. Dr. Ferit Hakan Baykal Armağanı 1337-1357.
• Usta S, Velayet Hukuku (On İki Levha Yayıncılık 2016).
• Velidedeoğlu HV, Türk Medeni Hukuku, C. II, Aile Hukuku (Nurgök Matbaası 1965).
• Winckler CB, ‘Kidfluencers: How the Law’s Failure to Keep up Leaves Children across the Country at Risk of Labor Abuse and Financial Exploitation’ (2022) 16 Charleston L Rev 111, <https://heinonline.org/HOL/P?h=hein.journals/charlwrev16&i=125> accessed 8 January 2024, 111-132.
• Yates C, “: Protecting Children by Limiting the Right to Profit from “Sharenting”’ (2023) 25 Vand J Ent & Tech L 845 <https://heinonline.org/HOL/P?h=hein.journals/vanep25&i=885> accessed 27 December 2023, 845-870.
• Yılmaz C, Velayet Hukuku (Seçkin Yayıncılık 2023).
• Yüce HA, ‘Mesleki Amaç ve Ticari Amaç Kavramlarının Yargıtay Kararları Işığında Değerlendirilmesi’ KHAS Hukuk Bülteni (İstanbul, 2 Nisan 2021) <https://hukukbulteni.khas.edu.tr/bulten/41> Erişim Tarihi 23 Ocak 2024.
• Yücel Ö, Çocuğun Kayyım Tarafından Temsili (Turhan Kitabevi 2011).
• Zorluoğlu Yılmaz A ‘Sharenting ve Velayet Hakkının Sınırları’ (2021) 29(4) Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 3383-3417.