ÖLÜMDEN SONRA GEÇERLİ VEKÂLETNAMELER (TRANSMORTAL VOLLMACHT): ALMAN VE TÜRK HUKUKU BAĞLAMINDA KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME

Yıl 2025, Sayı: 64, 345 - 376, 31.10.2025

Doç. Dr. Mehmet Altunkaya

Öz

Bu çalışma, vekâlet ilişkisinin ölüm sonrasındaki geçerliliğini konu alan transmortal vekâletname kurumunu, Alman hukuku örneğinden hareketle Türk hukuku bakımından incelemektedir. Alman hukukunda, açıkça transmortal olarak düzenlenen vekâletname sayesinde vekil, vekâlet verenin ölümünden sonra da yetkilerini kullanmaya devam edebilir. Bu durum, özellikle mirasçılık belgesi alınmadan taşınmaz işlemleri gibi uygulamalarda büyük kolaylık sağlamaktadır. Türk hukukunda ise Türk Borçlar Kanunu’nda vekâletin ölümle sona ereceği temel kural olmakla birlikte, bazı istisnalar ve noterlik uygulamaları transmortal vekâletin geçerliliğine sınırlı da olsa imkân tanımaktadır. Ancak uygulamada tapu müdürlükleri ve bazı idari birimler bu tür vekâletnameleri çoğu zaman kabul etmemekte, bu da hak kayıplarına ve işlem güvensizliğine yol açmaktadır. Çalışmada, Alman hukukundaki sistematik düzenleme örnek alınarak, Türk hukukunda transmortal vekâletin yasal zemine kavuşturulması için mevzuatta açıklık getirilmesi, noterlik ve tapu sicili işlemlerine özel düzenlemeler yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Transmortal vekâlet , ölüm sonrası temsil , miras hukuku , taşınmaz işlemleri , vekâlet sözleşmesi

Etik Beyan

Bu makale Etik Kurul iznine tabi değildir.

Post-Mortem Powers of Attorney (Transmortale Vollmacht): A Comparative Analysis of German and Turkish Law

Öz

Abstract
This study examines the concept of transmortal power of attorney, which concerns the continuation of a mandate relationship after the principal’s death, by analysing its theoretical and practical foundations in German law and its applicability under Turkish law. In German practice, if expressly drafted as a transmortal power of attorney, the agent retains authority even after the principal’s death. This facilitates transactions, particularly those involving immovable properties, without the need for heirs to obtain a certificate of inheritance. In Turkish law, although the general rule under the Code of Obligations stipulates that a power of attorney terminates upon the principal’s death, certain exceptions and notarial practices allow for limited post-mortem validity. However, in practice, land registry offices and various administrative bodies frequently reject such powers of attorney, which leads to legal uncertainty and potential loss of rights. This paper argues that, taking the systematic regulation in German law as an example, Turkish legislation should explicitly address the validity of transmortal powers of attorney, and specific provisions should be introduced for notarial and land registry procedures to ensure legal certainty.

Anahtar Kelimeler

Transmortal power of attorney , post-mortem representation , inheritance law , immovable property transactions , mandate contract

Etik Beyan

This article is not subject to Ethics Committee permission.

Kaynakça

• Akıncı Ş, Vekalet Sözleşmesinin Sona Ermesi (Sayram Yayınları 2004)
• Akyol Ş, Türk Medeni Hukukunda Temsil, (Vedat Kitapçılık 2009)
• Antalya G, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt V (2. Bs Seçkin Yayınları 2019)
• Antalya OG, Miras Hukuku Cilt III (5. Baskı Seçkin Yayınları 2021)
• Aral F ve Ayrancı H, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, (11. Bs, Yetkin Yayınları 2018)
• Ayan M ve Ayan N, Miras Hukuku, (11. Bs, Adalet Yayınevi 2023)
• Cihan H, Temsil Yetkisinin Verilmesi ve Kapsamının Belirlenmesi, (Beta Yayınevi 2011)
• Dural M ve Öz T, Türk Özel Hukuku C. IV, Miras Hukuku, (2. Bs, Filiz Kitabevi 2003)
• Eren F, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, (7. Bs, Yetkin Yayınları 2019)
• — —, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (23. Bs, Yetkin Yayınları 2018)
• — — ve Dönmez Ü, Eren Borçlar Hukuku Şerhi Cilt I m. 1-48 (Yetkin Yayınları 2022)
• Esener T, Mukayeseli Hukuk ve Hususiyle Türk-İsviçre Borçlar Hukuku Bakımından Salahiyete Müstenit Temsil, (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını 1961)
• Gürsoy KT, ‘Vekalet Akdinin Ölüm Nedeniyle Sona Ermesi ve Sonuçları’ (14/16 Haziran 1977) Temsil ve Vekalete İlişkin Sorunlar Sempozyumu 1
• İmre Z ve Erman H, Miras Hukuku, (17. Bs, Der Yayınları 2024)
• İnan AN ve Ertaş Ş ve Albaş H, Miras Hukuku (12 Bs Seçkin Yayınları Ankara 2024)
• İnceoğlu M M, Borçlar Hukukunda Doğrudan Temsil, (XII Levha Yayıncılık 2009)
• Karagöz H, ‘Roma Hukukunda Mandatum Post Mortem (Ölümden Sonra Vekalet)’ (1999) Prof. Dr. Nihal Uluocak’a Armağan, Eğtim Öğretim ve Yardımlaşma Vakfı Yayını 165
• Kayıhan Ş ve Ünlütepe M, ‘Vekalet Sözleşmesinin Kendine Özgü Sona Erme Sebepleri’ (2014) S. 3 FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi 171
• Kocaağa K, Vasiyeti Yerine Getirme Görevlisi, (Yetkin Yayınları 2006)
• Kocayusufpaşaoğlu N ve Hatemi H ve Serozan R ve Arpacı A, Borçlar Hukuku, Genel Bölüm, C.1, (4. Bs, Filiz Kitabevi 2008)
• Kocayusufpaşaoğlu N, Miras Hukuku, (3. Bası Filiz Kitabevi İstanbul 1987)
• Lieder J, ‘Transmortale Vollmacht und Konfusion’, (2022) 3 Zeitschrift für Privat – und Wirtschaftsrecht, 345
• Öğüz T, ‘Ölüme Bağlı Bağışlama ve Bu Bağışlamalara Uygulanacak Hükümler’, (1996) Prof. Dr. Halit Kemal Elbir’e Armağan, (İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Eğtim Öğretim ve Yardımlaşma Vakfı Yayını 386
• Özkaya E, Vekalet Sözleşmesi ve Kötüye Kullanılması, (Seçkin Yayınevi 1997)
• Seçer Ö, ‘Vekalet Sözleşmesinin Vekalete Özgü Sebeplerle Sona Ermesi’ (2015) C. 2 İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Özel Sayı, 877
• Serozan R, Miras Hukuku, (Seçkin Yayınları 2012)
• — —, Sağlararası İşlem Yoluyla Ölüme Bağlı Kazandırma, (İstanbul Üniversitesi Yayınları 1979)
• — — ve Engin Bİ, Miras Hukuku (8. Bs, Seçkin Yayınevi 2022)
• Soergel B ve Leptien U, Bürgerliches Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebensetzen, Bd. 2/2: §§ 158–240, (14. Aufl. Verlag W. Kohlhammer 2022)
• Staudinger J. von ve Schilken E, Staudingers Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen, §§ 158–240 (13. Aufl. Otto Schmidt – De Gruyter 2024)
• Şener OH, ‘Postmortal Temsil Yetkileri ve Ticari Mümessillik’ (2009) 11 [1] Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 113
• Tandoğan H, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri Cilt II (4. Tıpkı basımdan 5. Tıpkı basım, Vedat Yayınevi 2010)
• Tekinay SS ve Akman S ve Burcuoğlu H ve Altop A, Tekinay Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, (7. Bs, Filiz Kitabevi 1993)
• Thelen MK ve Bühler J, ‘Aktuelle Fragen zum Einsatz der transmortalen Vollmacht’ (2024) 41 NJW 2950
• Ülgen H, Türk Ticaret Hukukunda Hukuki Görünüş Nazariyesi, Ticari İşletme Bakımından Uygulama, (Vedat Yayınevi, 2005)
• Von Tuhr A ve Peter H, Allgemeiner Teil des Schweizerischen Obligationanenrechts, Band I, (3. Aufl, Schulthess 1979)
• Watter R, Basler Kommentar (Hrsg. Honsell/Vogt/Wiegand), Obligationenrecht, Art. 1-529 OR, (6. Aufl, Helbing Lichtenhahn Verlag 2015)
• Yılmaz S, Medeni Hukuk Cilt IV Miras Hukuku, (Yetkin Yayınları 2022)
• Zäch R ve Künzler A, Berner Kommentar, Kommentar zum schweizerischen Privatrecht, Band VI: Obligationen-recht, 1. Abteilung : Allgemeine Bestimmungen, 2. Teil-band, 2. Unterteilband: Stellvertretung, Art. 32-40 OR, (2. Aufl, Stämpfli Verlag 2014)
• Zevkliler A ve Gökyayla E, Borçlar Hukuku, Özel Borç İlişkileri, (18. Bs, Seçkin Yayınları 2018)
• Zimmer M, ‘Die postmortale (Vorsorge-) Vollmacht als Ersatz für den Ebschein im Grundbuchrecht’(2016) 46 NJW 3341