Noam Chomsky’nin Dilbilim Kuramı Bağlamında Dil ve Zihin İlişkisi

Yıl 2022, Sayı: 38, 48 - 61, 30.06.2022

Sevgi Özcan

Öz

Noam Chomsky, “evrensel dil” düşüncesini içeren önemli dil kuramıyla zihin felsefesi ve bilişsel bilim alanında yeni bir yaklaşımın doğmasını sağlamıştır. Chomsky, Kartezyen felsefeyi temel alan dilbilim kuramı çerçevesinde, dil yetisini insana özgü olan zihinsel bir başarı olarak görmektedir. Bu bakımdan Chomsky, dil-zihin ilişkisi konusunda kendisinden önceki filozoflardan oldukça farklı bir yaklaşıma sahiptir. Dolayısıyla bu çalışma, Chomsky’nin dilbilim kuramı çerçevesinde dil ile zihin arasında nasıl bir bağ kurduğunu ve bu bağın yeryüzünde farklı diller konuşan farklı kültürden insanların bir arada yaşamalarını mümkün kılması bakımından önemini sorgulamayı konu edinmektedir. Bu bağlamda çalışmada Chomsky’nin düşüncelerinden hareketle, dilin insanın zihinsel süreçlerine ne türden katkılar sağladığını açıklığa kavuşturmak amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda felsefe tarihinde tartışılagelmiş dil-zihin sorunlarına ilişkin Chomsky’nin düşünceleri deneyci görüşler ve düalist yaklaşımlarla karşılaştırılarak irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Dil, Zihin, Edim, Edinç, Derin Yapı, Yüzey Yapı

The Relationship Between Language and Mind in the Context of Noam Chomsky’s Linguistic Theory

Öz

Through his influential theory of language, including the thought of “universal grammer” Noam Chomsky helped to initiate an new, structuralist approach in the field of cognitive science and philosophy of mind. Chomsky accepts language faculty as a distinctive mental achievement of human-being, in the context of his own linguistic theory based on Cartesian philosophy. In this respect, Chomsky has a very different approach to the language-mind relationship than previous philosophers before him. Therefore, this study deals with examining how Chomsky establishes a link between language and mind within the framework of linguistics theory, and emphasizing how important it is for people from different cultures and languages but wish to live together in the world. In this context, it is aimed to clarify the degree of contributions of language making to human mental processes, based on Chomsky’s thoughts in this study. For purpose, Chomsky’s thoughts on language-mind problems discussed in the history of philosophy will be examined by comparing them with empiricist views and dualist approaches.

Anahtar Kelimeler

Language, Mind, Performance, Competence, Deep Structure, Surface Structure

Kaynakça

• Referans1 Altınörs, Atakan (2014). 50 Soruda Dil Felsefesi. İstanbul: Bilim ve Gelecek Kitaplığı.
• Referans2 Arnauld, Antoine & Nicole, Pierre (1996). Logic or the Art of Thinking. Cambridge: Cambridge University Press.
• Referans3 Chomsky, Noam. (1965). Aspects of the Theory of Syntax. Cambridge: MIT Press.
• Referans4 Chomsky, Noam (2002). Dil ve Zihin. Ahmet Kocaman (Çev.). Ankara: Ayraç Yayınevi.
• Referans5 Chomsky, Noam (2009). Bilgi Sorunları ve Dil Managua Dersleri. Veysel Kılıç (Çev.). İstanbul: bgst Yayınları.
• Referans6 Chomsky, Noam (2014). Dilin Mimarisi. İsa Kerem Bayırlı (Çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Referans7 Çotuksöken, Betül (2013). Felsefe: Özne-Söylem. İstanbul: Notos Kitap Yayınevi.
• Referans8 Descartes, René (2013). Söylem Kurallar Meditasyonlar. Aziz Yardımlı (Çev.). İstanbul: İdea Yayınevi.
• Referans9 Denkel, Arda (1996). Anlam ve Nedensellik. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Referans10 Kerimoğlu, Caner (2014). Genel Dilbilimine Giriş. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Referans11 Kuçuradi, İoanna (2011). Etik. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• Referans12 Kutlusoy, Zekiye (2004). “Bilişsel Bilim” maddesi. Ahmet Cevizci (Ed.). Felsefe Ansiklopedisi. 2. Cilt. Ss. 596-612. İstanbul: Etik Yayınları.
• Referans13 Külebi, Oya (1997). “Dilbilim ve Dil Felsefesinde Bir Dönüm Noktası: Noam Chomsky”. Mustafa Aksan, Ceyhun Aksoy, Gürkan Doğan (Ed.). Dilbilim Araştırmaları Dergisi. 8. Cilt. Ss. 76-81. İstanbul: Kebikeç Yayınları.
• Referans14 Locke, John (1992). İnsan Anlığı Üzerine Bir Deneme. Vehbi Hacıkadiroğlu (Çev.). İstanbul: Ara Yayıncılık.
• Referans15 Mengüşoğlu, Takiyettin (1997). Felsefeye Giriş. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Referans16 Müldür, Fatih (2016). Noam Chomsky’de Üretici Dilbilgisi: Derin Yapı ve Yüzey Yapı Ayrımı. Metin Becermen, Mehmet Fatih Elmas (Ed.). Kaygı Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi. Sayı 27 (Güz 2016). ss. 59-74. Bursa: Uludağ Üniversitesi Yayınları.
• Referans17 Platon (1996). “Kratylos”. Diyaloglar 1. Teoman Aktürel (Çev.). İstanbul: Remzi Kitabevi.