Öz
Türkiye’de din hiçbir zaman kendi özgün alanında varlık gösteren bir kurum olmadı. Çokça ifade edildiği gibi tayin edilmiş özel ve kamusal sınırları içinde 2000’li yıllara kadar ulus-devletin ilerlemeci toplum modelinin ve aynı zamanda kentli seçkin sınıfın yaşam dinamiklerinin bir aparatı olarak nesneleştirilmiştir. Din yeni yüzyılın ilk 10 yılında daha pasif bir laiklik üzerinden devletle ilişki içindeyken ve görece çoğulcu, demokratik, eşitlikçi bir toplum hedefinde “ifade hürriyeti”nin önemli bir test alanı gibi işlev görürken sonraki yıllarda, inşa edilen bir hukuk anlayışı içinde toplumun sosyoekonomik ve kültürel sorunlarının yönetilmesi olarak işlevselleştirilmiştir. Bu çalışma Adalet ve Kalkınma Partisi örneğinde çağdaş Türkiye’de bir iktidar dili olarak din konusunu odağına almıştır. Son yıllarda iktidarın her bakımdan siyasette yaşadığı sorunlara koşut olarak 2023 seçimleri öncesinde gittikçe artan ve dozu oldukça yüksek bir din dilini anlamaya dönük bir ilgi etrafında ortaya çıkan bu yazı kendisine problemin tarihi ve toplumsal ardalanını anlama yönünde bir hedef belirlemiştir. Çağdaş Türkiye’de din ve siyaset ilişkilerinin oturduğu tarihsel bağlam etüt edilmek istendiğinde dolaylı, sistematik olarak sorunun bugüne bakan yönleri anlaşılmak istendiğinde ise din ve siyaset ilişkisinin kendi gündelik doğasında yazılı ve görsel basına yansıyan görüntülerini esas alarak doğrudan gözleme dayalı elde edilen veriler olgu merkezli tarihsel fenomenolojik bir bakış açısıyla çözümlenmiştir. Süreç, ulus- devlet programı ile yerinden edilen değerlerin yeni tip muhafazakâr bir politik cemaat üzerinden tarihsel anlamda yeniden yerleştirilmesi olarak okunmuştur.
Anahtar Kelimeler
Adalet ve Kalkınma Partisi Çağdaş Türkiye’de Din Din ve Siyaset İktidar ve Din Türkiye’de İslamcılık
Kaynakça
- Barbier, Maurice. Modern Batı Düşüncesinde Din ve Siyaset. Çeviren Özkan Gözel. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 1999.
- Bilgin, Vejdi. “İslam Tarihinde Politik ve Dini Dil Üzerinden Nüfuz Mücadelesi”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 14, sy 1 (2014): 7-22.
- Coşkun, Ali. Mehdilik Fenomeni. İstanbul: İz Yayıncılık, 2004.
- Çınar, Reyhan Ünal. Ecdadın İcadı -AKP İktidarında Bellek Mücadelesi. 2. bs. İstanbul: İletişim Yayınları, 2020.
- Erdiç, Şaban. Ebû Hanife’de Din ve Siyaset. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2019.
- ———. “İslam Siyaset Düşüncesinde Siyasal Baskı Unsuru Olarak Biat -Ebû Hanife Örneği-”. Hitit İlahiyat Dergisi 20, sy 1 (2021): 295-322.
- Erdoğan, Mustafa. “İslâm, Çoğulculuk ve AKP İktidarı”. Liberal Düşünce 18, sy 69-70 (2013): 57-62.
- Eroler, Elif Gençkal. Dindar Nesil Yetiştirmek. 2. bs. İstanbul: İletişim Yayınları, 2019.
- İnalcık, Halil. Devlet-i Aliyye. 14. bs. C. 2. Ankara: İş Bankası Kültür Yayınları, 2022.
- Kantotowicz, Ernst H. Kralın İki Bedeni. Çeviren Ümit Hüsrev Yolsal. Ankara: BilgeSu Yayıncılık, 2018.
- Karatepe, Şükrü. “Osmanlı’da Din-Devlet İlişkisi”. Yeni Türkiye 6, sy 31 (2000): 418-29.
- Lewis, Bernard. İslam’ın Siyasal Söylemi. Çeviren Ünsal Oskay. 2. bs. Ankara: Phoenix Yayınevi, 2011.
- Özdalga, Elisabeth. İslamcılığın Türkiye Seyri. Çeviren Gamze Türkoğlu. 4. bs. İstanbul: İletişim Yayınları, 2015.
- Pamuk, Şevket. “20. Yüzyıl Türkiye’sinde İktisadi Değişim: Bardağın Yarıdan Fazlası Dolu mu?” İçinde Türkiye Tarihi 1839-2010, editör Reşat Kasaba, 2. bs, 4:275-314. İstanbul: Kitap Yayınevi, 2019.
- Watt, W. Montgomery. İslam’da Siyasal Düşüncenin Oluşumu. Çeviren Ulvi Murat Kılavuz. Ankara: Birey Yayıncılık, 2001.
- ———. Müslüman Aydın -Gazâlî Hakkında Bir Araştırma-. Çeviren Hanifi Özcan. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2017.
- Weber, Max. Bürokrasi ve Otorite. Çeviren H. Bahadır Akın. 9. bs. Ankara: Adres Yayınları, 2020.
- White, Jenny B. “Çağdaş Türkiye’de İslam ve Siyaset”. İçinde Türkiye Tarihi 1839-2010, editör Reşat Kasaba, çeviren Zuhal Bilgin, 2. bs, 4:379-406. İstanbul: Kitap Yayınevi, 2019.
- Yavuz, M. Hakan. “Türkiye’de İslami Hareketin Dönüşümünde Yeni Burjuvazinin Rolü”. İçinde AK Parti -Toplumsal Değişimin Yeni Aktörleri-, editör Hakan Yavuz, 7-28. İstanbul: Kitap Yayınevi, 2010.
- https://chp.org.tr/yayin/ortak-politikalar-mutabakat-metni Erişim tarihi: 05.12.2023
- http://darbeler.com/18-mayis-darbe-gunlugu/ Erişim tarihi: 01.07.2023
- https://balyozdavasivegercekler.com/fatih-camii-bombalanacakti-taraf-20-ocak-sayfa-1/ Erişim tarihi: 01.07.2023
- https://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/05/150505_kuran_polemik_rengin_arslan Erişim tarihi: 03.07.2023
- https://www.diyanethaber.com.tr/19-mayis-2023-cuma-hutbesi. Erişim tarihi: 05.12.2023
- https://www.gazetepencere.com/erdogan-iddiasini-devam-ettirdi-bunlar-talimati-kandilden-aliyor-biz-allahtan-aliyoruz/ Erişim tarihi: 05.07.2023
- https://www.haber3.com/foto-galeri/haber/turkiye-sandik-basinda-galeri-4544437 Erişim Tarihi: 02.07.2023
- https://www.karar.com/yazarlar/ahmet-tasgetiren/seferberlik-tuttu-1596446 Erişim tarihi: 12.06.2023
- https://www.ntv.com.tr/turkiye/cumhurbaskani-erdogan-kibleyi-bilmeyenler-seccadeye-ayakkabi-ile-basar,9t6IBTEIIU-MJUNGAYHn6w Erişim tarihi: 04.07.2023
- https://www.sabah.com.tr/gundem/2023/05/04/son-dakika-baskan-erdogandan-giresun-mitinginde-onemli-aciklamalar Erişim tarihi: 04.07.2023
- https://www.sozcu.com.tr/2019/gundem/sozcu-kuruldugu-gunden-beri-fetoyle-mucadele-etti-iste-kanitlari-5533860/ Erişim tarihi: 01.07.2023
- https://www.sozcu.com.tr/2023/gundem/ayakkabisini-yalamak-isteyen-vekil-oldu-en-fantastik-erdogan-ovguleri-7566869/ Erişim tarihi: 03.07.2023
- https://www.yenisafak.com/gundem/taraf-camileri-bu-timler-bombalayacakti-237076 Erişim tarihi: 01.07.2023
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Research Article |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 30 Aralık 2023 |
| Yayımlanma Tarihi | |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Sayı: 41 |
