Kırsal Mitten Kentsel Ritüele Geçiş : Beden-Mekan İlişkisinin 1990 Sonrası Türk Oyun Yazarlığı’na Yansıması

Yıl 2009, , 137 - 160, 01.07.2009

Müşerref ÖZTÜRK Çetindoğan

https://doi.org/10.1501/TAD_0000000221

Öz

Anahtar Kelimeler

-

KIRSAL MİTTEN KENTSEL RİTÜELE GEÇİŞ VE BEDEN-MEKAN İLİŞKİSİNİN 1990 SONRASI TÜRK OYUN YAZARLIĞI’NA YANSIMASI

Öz

Kent, insanın bedensel ve zihinsel faaliyetlerinin bir ürünüdür; fakat kentsel
yapı, bizzat insan tarafından oluşturulan mekanlar aracılığıyla bedeni
kendine bağımlı kılmayı başarmıştır. Modern kent, insan bedenlerinin çeşitliliğine saygı göstermek bir yana, yok etme yolunu seçmiştir. Kentli kişiyi
saran “can sıkıntısı”, bedensel duyumu ve fiziksel özgürlükleri giderek
azaltmaktadır. Kentsel mekanların insanla kurduğu bire-bir ilişki –kırsal
mekanların insanla kurduğu ilişkiyle kıyaslandığında- hızla kaybolurken,
kentli kişinin bir diğer kentli kişiyle kurduğu iletişime de zarar vermiştir.
Dolayısıyla kentsel mekan, sadece bedenin hareket etmesi için varolan bir
araca dönüşmektedir. Richard Sennett’a göre bu durum, kentsel insanın
“pasif beden” olarak anılmasına sebep olur. Türkiye’de 80’lerden sonra
görülen ekonomik, siyasal ve sosyolojik değişimler 90’lara gelindiğinde
kent odaklı bir yaşamı gündeme taşır ve bu durum kentte yaşayan ama
kentli olmayan insanlar ile kendini kentli olarak nitelendirenler arasında
bir gerginliğe yol açar. Kentsel bedenin kentsel mekanlar aracılığıyla ifade
etmeye çalıştığı sorunları da 1990 sonrası yazılan oyunların ana izleği olur.
Kısacası bu çalışmanın konusu, kentsel bedenin mekanla kurduğu ilişkinin
Türk oyun yazarlığında nasıl ele alındığını incelemektir.

Kaynakça

• Bachelard, Gaston. Mekanın Poetikası. Çev:Aykut Derman. İstanbul: Ke- sit Yayınları, 1996.
• Baudrillard, Jean. Sessiz Yığınların Gölgesinde, Toplumsalın Sonu. Çev:Oğuz Adanır. Ankara: Doğu-Batı Yayınları, 2003.
• Baudrillard, Jean. Tüketim Toplumu. Çev: Hazal Deliçaylı-Ferda Keskin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2004.
• Baudrillard, Jean. Üretimin Aynası. Çev: Oğuz Adanır. İzmir: D.E.Ü.Yayınları,1998.
• Bookchin, Murray. Kentsiz Kentleşme. Çev: Burak Özyalçın. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1999.
• Braudel, Fernand. Maddi Uygarlık, Gündelik Hayatın Yapıları, Çev: Mehmet Ali Kılıçbay, Ankara: İmge Kitabevi, 2004.
• Canetti, Elias. Kitle ve İktidar. Çev: Gülşat Aygen. İstanbul: Ayrıntı Ya- yınları, 2003.
• Foucault, Michel. Hapishanenin Doğuşu. Çev:Mehmet Ali Kılıçbay. An- kara: İmge Kitabevi Yayınları, 2002.
• Geçtan, Engin. İnsan Olmak. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1999.
• Harvey, David. Sosyal Adalet ve Şehir. Çev: Mehmet Moralı. İstanbul: Metis Yayınları, 2006.
• Marcuse, Herbert. Tek Boyutlu İnsan, Aktaran Berman Marshall, Katı Olan Herşey Buharlaşıyor. Çev:Ümit Altuğ-Bülent Peker. İstanbul: İle- tişim Yayınları, 2003.
• Oraliş, Meral, “Yalnızlığın Mekansal Topografyası”, Bellek, Mekan, İmge, Prof.Dr. Nilüfer Kuruyazıcı’ya Armağan, Haz:Mahmut Karakuş- Meral Ora- liş. İst.anbul: Multilingual Yayınları, 2006.
• Robins, Kevin. İmaj, Görmenin Kültür ve Politikası. Çev: Nurçay Tür- koğlu. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1999.
• Schick, Irvin Cemil. Batının Cinsel Kıyısı Başkalıkçı Söylemde Cinsel- lik ve Mekansallık. Çev: Savaş Kılıç, Gamze Sarı. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2000.
• Sennett, Richard. Gözün Vicdanı, Kentin Tasarımı ve Toplumsal Ya- şam. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1999.
• Sennett, Richard, Kamusal İnsanın Çöküşü, Çev:Serpil Durak-Abdullah Yılmaz, Ayrıntı Yay., İst., 2002.
• Sennett. Richard, Ten ve Taş, Batı Uygarlığında Beden ve Şehir, Çev:Tuncay Birkan, Metis Yay., İst., 2002.
• Thomson, George, Aiskhylos ve Atina, Çev:Mehmet H. Doğan, Payel Yay., İst., 1990.
• Tuna, Erhan. Şamanlık ve Oyunculuk. İstanbul: Okyanus Yayınları, 2000.
• Tümertekin, Prof.Dr.Erol-Özgüç, Prof.Dr.Nazmiye. Beşeri Coğrafya, İn- san, Kültür, Mekan. İstanbul: Çantay Yayınları, 2004.
• Urry, John. Mekanları Tüketmek, Çev: Rahmi G.Öğdül. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1999.
• Yırtıcı, Hakkı. Çağdaş Kapitalizmin Mekansal Örgütlenmesi.İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi. Yayınları, 2005. •