Kur’ân’a Bütüncül Yaklaşım Üzerine Mukayeseli Bir İnceleme

Yıl 2022, , 620 - 632, 30.10.2022

Ersin Kabakcı

https://doi.org/10.31121/tader.1165058

Öz

Kur’an’a bütüncül yaklaşım, tefsir ilminde farklı başlıklar altında kullanılan bir tabirdir. Makalenin varsayımı, kullanım alanlarına dair yapılacak mukayeseli bir incelemenin bu tabirin kapsamına ilişkin daha açık ve anlaşılır veriler sunacağı şeklindedir. Makalenin amacı, Kur’an’a bütüncül yaklaşım, Kur’an metninin bütünlüğü gibi ifadelerin tefsir ilminde hangi kapsamlarda kullanıldığını tespit ederek bunlar arasındaki farklılığı ortaya koymaktır. Bu arka plandan hareketle makale, adı geçen tabirlerin tefsir ilminde kullanıldığı beş farklı başlığı ortaya koymakta ve incelemektedir. Bunlar; Kur’an’ın Kur’an’la tefsiri, ayetler ve sureler arası münasebet, konulu tefsir, sure-merkezli tefsir ve Sami retoriğini esas alan yapısal incelemelerdir. Kur’an’ın Kur’an’la tefsiri, bir ayetin Kur’an’ın diğer ayetleri ile izahını ifade etmekte, böylece metnin kendi iç bütünlüğünde anlaşılmasına gönderme yapmaktadır. Ayetler ve sureler arası münasebet, ayet ve sure birimlerinin ardışık anlam ilişkisine sahip olması gerektiği tezini barındırması itibariyle son tahlilde bu ilişkiden sadır olması beklenen bir bütünlük telakkisine sahiptir. Konulu tefsir, Kur’an’ın belirli bir konusuna ilişkin ayetleri bir bütün olarak ele almayı önermektedir. Sure-temelli tefsir, Kur’an surelerinin belirli ana temalara sahip bütün birimler olduğu iddiasını taşımaktadır. Son dönem Batılı çalışmalarda bazı araştırmacıların savunduğu Sami retoriğini esas alan yapısal incelemelerde ise Kur’an, bazı simetrik metin yapılarına sahip olan, dolayısıyla yapısal bütünlüğü haiz bir metin olarak takdim edilmektedir. Bu başlıkların her birinde karşımıza birbirinden belirli noktalarda ayrılan farklı bütüncül yaklaşımlar çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur’an’ın Kur’an’la Tefsiri, Tenâsübü’l-Kur’ân, Konulu Tefsir, Sure-merkezli Tefsir, Simetri

A Comparative Study on the Holistic Approach to the Qurʾān

Öz

The holistic approach to the Qurʾān is a phrase used under different headings in the field of tafsīr. The article assumes that a comparative analysis of the usage areas will provide more clear and understandable data on the scope of this phrase. The aim of the article is to bring out the scope of the expressions such as the holistic approach to the Qurʾān and the unity of the Qurʾānic text, thus to reveal the difference among these uses. Based on this background, the article presents and analyzes five different topics in which the aforementioned phrases are used in the field of tafsīr. These are the interpretation of the Qurʾān by the Qurʾān (tafsīr al-Qurʾān bi’l-Qurʾān), the relationship between verses and sūras (munāsabāt al-āyāt wa’l-suwar), thematic tafsīr (al-tafsīr al-mawḍūʿī), sūrah-based tafsīr, and structural studies based on Semitic rhetoric. Tafsīr al-Qurʾān bi’l-Qurʾān means the explanation of a verse with other verses of the Qurʾān, thus refering to the understanding of the text in its inner unity. Munāsabāt al-āyāt wa’l-suwar contains the thesis that the verse and sūra units should have a successive relationship, so it has the concept of unity that is expected to emerge from this relationship. Thematic tafsīr proposes to consider the verses related to a particular subject of the Qurʾān as a whole. Sūra-based tafsīr claims that the Qurʾānic sūras are whole units with certain main themes. As for the structural studies based on Semitic rhetoric defended by some scholars in recent Western studies, the Qurʾān is a text that has some symmetrical structures and therefore has structural unity. In each of these headings, we come across holistic approaches that differ from each other at certain points.

Anahtar Kelimeler

Tafsīr, Tafsīr al-Qurʾān bi’l-Qurʾān, Tanāsub al-Qurʾān, Thematic Tafsīr, Sūra-based tafsīr, Symmetry

Kaynakça

• Birışık, Abdülhamit. “Tefsir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Accessed 15 Haziran 2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/tefsir
• Carlyle, Thomas. On Heroes, Hero Worship, and the Heroic in History. New York: Longmans, Green and Co., 1906.
• Cuypers, Michel. The Composition of the Qur'an: Rhetorical Analysis. London: Bloomsbury, 2015.
• Farrin, Raymond. Structure and Qur'anic Interpretation: A Study of Symmetry and Coherence in Islam's Holy Text. Ashland-Oregon: White Cloud Press, 2014.
• Güngör, Mevlüt. “Tefsirde Konulu Tefsir Metodu”. İslami Araştırmalar 2/7 (1988), 49-55.
• Güven, Şahin. “Günümüz Tefsir Çalışmalarında Yeni Bir Yöntem: Konulu Tefsir Metodu”. Tarihten Günümüze Kur’an’a Yaklaşımlar. ed. Bilal Gökkır etc. İstanbul: Özkan Matbaacılık, 2010.
• Güven, Şahin. Konulu Tefsir Metodu. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2014.
• Ibn Taymiyya. Muqaddima fī uṣūl al-tafsīr. Critical ed. ʿAdnān Zarzūr, n.d.
• Kabakcı, Ersin. “Âyetler Arası Münasebet Meselesinin Tefsirlere Yansımasının Tarihî Kökenine Yönelik Bir Sorgulama: Tefsîru Mukâtil Örneği”. Tefsir Araştırmaları Dergisi 4/2 (30 Ekim 2020), 420-442. https://doi.org/10.31121/tader.763761
• Kabakcı, Ersin. Çağdaş Batı Literatüründe Kur’an Metnine Yaklaşımlar: Metin Bütünlüğü Arayışları. Ankara: Fecr Yayınları, 2020.
• Quṭb, Sayyid. fî Zilāl al-Qurʾān. 6 vols. Beirut: Dār al-shurūq, 1972.
• Mir, Mustansir. Coherence in the Qur'an: A Study of Islâhî's Concept of Nazm in Tadabbur-i Qur'an. Indianapolis: American Trust Publications, 1986.
• Mir, Mustansir. “The Sûra as a Unity: A Twentieth Century Development in the Qurʾān Exegesis”. Approaches to the Qurʾān. ed. G.R. Hawting - Abdul-Kader A. Shareef. 211-224. New York: Routledge, 2013.
• Reda, Nevin. “Holistic Approaches to the Qurʾān: A Historical Background”. Religion Compass 4/8 (2010), 495-506.
• Suyūṭī, Jalāluddīn. Tanāsuq al-durar fī tanāsub al-suwar. Critical ed. ʿAbd al-Qādir Aḥmad ʿAṭāʾ. Beirut: Dār al-Kutub al-ʿIlmiyya, 1986.
• Ṭabāṭabāʾī, Sayyid Muḥammad. al-Mīzān fī Tafsīr al-Qurʾān. 20 vols. Beirut: Muassasa al-Aʿlemī li’l-maṭbūʿa, 1997.
• Weil, Gustav. “An Introduction to the Qurʾān III”. The Biblical World 5/5 (1895).
• Ẕahabī, Muḥammad Ḥusayn. al-Tafsīr wa'l-mufassirūn. 3 vols. Cairo: Maktaba Wahba, 2000.