TEFSİR İLMİNİN MAHİYETİ

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1 - NİSAN, 21 - 46, 29.04.2017

Mehmet Demirci

Öz

Tefsir ilminin mahiyeti üzerinde düşünmek,
tefsir ilmi ile uğraşan ilim adamları için varoluşsal bir öneme sahiptir.
Tefsir nedir, bir ilim midir, nasıl bir ilimdir, ilimler içinde nerede
durmaktadır, ilimler sistematiğinde neye ve hangi amaca hizmet etmektedir? Gibi
sorular tefsir ilminin mahiyetinin belirgin bir şekilde ortaya koyması
bakımından önem arz etmektedir.

Tefsir ilminin Kelamullah’ın manasını ve
maksatlarını açıklığa kavuşturmayı amaçlaması bakımından diğer dinî ilimler
içinde bir sadaret hakkı bulunduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Bu durum onun
dinî ilimlerin temelini teşkil etmesinden, yani varoluşsal bir nitelik arz
etmesinden ileri gelmektedir. Çünkü tefsir ilmi, murâd-ı ilahîyi anlamak üzere
doğrudan Kur’an ile irtibat kurmanın yolunu ve usulünü kendisine konu
edinmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Tefsir İlmi

Kaynakça

• Abdulhamid el-Ferâhî, et-Tekmil fi Usuli’t-Tevil, yy., h. 1411. Âmidî, Ali b. Muhammed, el-İhkâm fi Usuli’l-Ahkam, Riyad, 2003. Beydâvî, Ebu Said Nasıruddin Abdullah b. Ömer b. Muhammed, Envaru’t-Tenzil ve Esraru’t-Tevil, Beyrut, ty. Bilmen, Ömer Nasûhî, Büyük Tefsir Tarihi, Ankara, 1955. Demirci, Mehmet, “Mana ile Hüküm Ayrımında Tefsir İlminin Yeri”, İslami İlimler Dergisi, s. 199-214. Çorum, 2010. Duman, M. Zeki, “İmam Gazali’nin Tefsir Anlayışı, Metodu ve Tefsiri”, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 6, s.183-205, Kayseri, 1989. Duman, M. Zeki, Beyanu’l-Hak: Kur’an-ı Kerimin müzul Sırasına Göre Tefsiri, Ankara, 2008. Ebu Hayyan, el-Bahru’l-Muhit, Kahire, 1983. ez-Zürkânî, Muhammed Abdulazim, Menâhilu’l-İrfan, Beyrut, 1995. Gazali, Ebu Hamid Muhammed b. Muhammed, İhyau Ulumi’d-Din, Beyrut, ty. Gazalî, el-Mustasfa: İslam Hukukunda Deliller ve Yorum Metodolojisi, çev. H. Yunus Apaydın, Kayseri, 1994. Görgün, Tahsin, “İnşâ”, DİA, İstanbul, 2000. Hazin, Alaeddin Ali b. Muhammed b. İbrahim, Lübabü’t-Te’vil fi Maânî’t-Tenzil, yy., h. 1317. İbn Arafe el-Maliki, Tefsiru İbn Arafe, Beyrut, 2008. İbn Âşûr, Muhammed Tahir, et-Tahrir ve’t-Tenvir, Tunus, 1984. İbn Atiyye, Ebu Muhammed Abdulhak b. Ğalib, el-Muharrarul’l-Veciz, Tah. Abdüsselam Abdüşşafi Muhammed,Beyrut, 1993. İbn Kesir, Ebu’l-Fidâ İsmail b. Amr, Tefsiru’l-Kur'ani’l-Azim, Beyrut, 1966. İbnü’l-Cevzi,Ebu’l-Ferec Cemaleddin Abdurrahman b. Ali, Zadü’l-Mesir fi İlmi’t-Tefsir, Beyrut, 1987. İltaş, Davut, Fıkıh Usulünde Mütekellimîn Yönteminin Delalet Anlayışı, (Basılmamış Doktora Tezi), Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri, 2006. Kadir Gürler, “Kur’an’ın Rey ile Tefsirini Yasaklayan Rivayetlere Eleştirel Bir Yaklaşım”, Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2004/1, c.III, sayı: 5. s. 17-46. Kafiyeci, Süleyman, et-Teysîr fi Kavai’di İlmi’t-Tefsir, Dimeşk, 1990. Karagöz, Mustafa, Dilbilimsel Tefsir ve Kur’an’ı Anlamaya Katkısı (Hicri İlk Üç Asır), (Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri 2009. Konevi, İsamüddin İsmail b. Muhammed b. Mustafa, Haşiye ala Envari’t-Tenzil ve Esrari’t-Tevil, İstanbul, h. 1285. Molla Fenârî, Şemseddin Muhammed b. Hamza b. Muhammed, Aynü’l-A’yan, İstanbul, h. 1325. Muhammed Hatib eş-Şirbini, es-Siracu’l-Münir, Beyrut, 2004, I/2; Saâlibi, el-Cevahiru’l-Hisan, Beyrut, 1997. Okumuş, Mesut, Gazali’nin Kur'an Anlayışı ve Yorum Yöntemi (Doktora tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2000. Râgıb, el-Isfahânî, Mukaddimetü Camii’t-Tefasir, Tah: Ahmed Hasan Ferhat, Kuveyt, 1984. Razi, el-Mahsul fi İlmi’l-Usul, Müessesetü’r-Risale, ty. Sadruşşeri’a, Ubeydullah b. el-Mesud el-Mahbubî el-Hanefî, et-Tavzih fi Halli Gavamizi’t-Tenkih, İstanbul, ty. Sekkaki, Ebu Yakub Yusuf b. Ebi Bekr Muhammed b. Ali, Miftahu’l-Ulum, Beyrut, 1987. Süyûtî, Celaleddin Abdurrahman b. Ebi Bekr, el-İtkan fi Ulumi’l-Kuran, Kahire, ty. Taberi, Ebu Cafer İbn Cerir Muhammed b. Cerir b. Yezid, Camiu’l-Beyan An Te’vili Âyi’l-Kur'an, Beyrut, 1984. Tabressi, Ebu Ali Fadl b. Hasan, Mecmau’l-Beyan fi Tefsiri’l-Kur'an, Tah. Haşim Mahallati, Fadlullah Tabatabai, Beyrut, 1986. Taşköprülüzade, Ebü'l-Hayr İsamüddin Ahmed Efendi, Miftahu’s-Saade ve Misbahu’s-Siyade fi Mevzuatü’l-Ulum, Kahire, 1968. Tûfî, Süleyman Abdulkavi et- el-İksir fi Kavaidi’t-Tefsir, Tah, Abdulkadir Hüseyn, Kahire, 1977. Zehebi, Muhammed Hüseyn, et-Tefsir ve’l-Müfessirun, Kahire, 1976. Zemahşerî, Ebu’l-Kasım Carullah Mahmud b. Ömer, el-Keşşaf an Hakâiki Gavâmizi’t-Tenzil ve Uyuni’l-Ekâvîl fî Vücûhi’t-Te’vil, Beyrut, ty. Muhammed Abdulazim ez-Zürkânî, Menâhilu’l-İrfan, Beyrut, 1995. Zerkeşî, Bedreddin Muhammed b. Abdullah, el-Burhan fi Ulumi’l-Kur'an, Kahire, 1984.