KUR'AN'DA “FΔ HARF-İ CERRİ VE BAZI MEALLERE YANSIMASI ÜZERİNE

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 2 - EKİM, 214 - 241, 31.10.2017

Mustafa Ünver

https://doi.org/10.31121/tader.328765

Öz

Dil
bir yönüyle insanlık ve peygamberlik tarihidir ve Kur’ân’ın deyişiyle içinde
pekçok ders ve ibret içeren bir mucizedir. Dil, harflerin kelimeleri, kelimelerin
de cümleleri meydana getirmesiyle ortaya çıkar. Kelimeler ise isim, fiil ve
edatlardan oluşur. Bu çalışmanın konusu edat, ilgeç veya isim çekim eki denilen
dil birimlerinden birisi olan “fî” harf-i cerri ve onun Kur’an meallerine
yansıyış şekli üzerine olacaktır. Bu harf-i cerrin temel fonksiyonu “el-viâ’”
yani kaplama, kap olma, içine alma, içinde olma, barındırma ve zarfiyettir. Ne
var ki harf-i cerler bazen birbirleri makamında da kullanılmaktadır. Kur’an’da
yoğun olarak kullanılan 17 harf-i cerden biri olan “fî” harf-i cerri, önemli
anlam katmanlarını temsil etmek üzere değişik sûre ve âyetlerde 1692 defa
geçmektedir. Çalışmanın son bölümünde de “fî” harf-i cerrinin beş Türkçe meal
üzerinden nasıl çevrildiği konusu ele alınıp değerlendirilmesi yapılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dil, Çeviri, Kur’an, Arap Dili, Harf-i Cer, Fî Harf-i Cerri, Meal, Zarf, Edat

The Preposition "Fî" and Its Reflection on Some of the Turkish Translations of the Qur'an

Öz

Not
only the language is history of humanity and prophecy, but also is a miracle
that contains teachings and lessons for the mankind, as the Qur'an says. A
language emerges by the letters making up the words and words building up the
sentences. The words are composed of nouns, verbs and prepositions. The subject
of this study is on "fî",
one of the linguistic units of the so-called particles or nouns, and its impact
on the Qur'anic translations. The basic function of this preposition is
"el-viâ", which
stands for covering up, inclusion and hosting. However, these letters are sometimes
used in their tune interchangeably. There are 17 prepositions used intensively
in the Qur’an. The preposition "fî" among those 17, mentioned
1692 times, is used to represent different depths of the meanings. In the
work's last section, the evaluation of how the "fî" is reflected and used
over 5 different Turkish translations will be made prior to the conclusion.

Anahtar Kelimeler

Translation, Qur'an, Arabic Language, Prepositions, The preposition “fî”, Meal, Translations of the Qur’an

Kaynakça

• Abduh, Muhammed, Tefsîru’l-Fâtiha ve Mukaddimetü’t-Tefsîr, 3. Baskı, Mısır 1330.
• Akdemir, Salih, Cumhuriyet Dönemi Kur’an Tercümeleri (eleştirel bir yaklaşım), Ankara 1989, Akid Yay.
• __________, Son Çağrı Kur’an, 1.Baskı, Ankara 2004, Ankara Okulu Yay.
• __________, “Kur’an-ı Kerim’in Çevirilerinde Dikkate Alınmayan Bir Üslup Özelliği Üzerine”, http://www.flwi.ugent.be/cie/akdemir1.htm (24.10.2016)
• Aksan, Doğan, Her Yönüyle Dil, Ana Çizgileriyle Dilbilim, c. I, 4. Baskı, Ankara 1990, Türk Dil Kurumu Yay.
• ________, Her Yönüyle Dil, Ana Çizgileriyle Dilbilim, c. II, 2. Baskı, Ankara 1989, TDK Yay.
• Altuntaş, Halil, Kur’an’ın Tercümesi ve Tercüme ile Namaz Meselesi, Ankara 1998, Diyanet Vakfı Yay.
• Avvâd, Muhammed Hasen, Tenâvubü Hurûfi’l-Cerri fî Lügati’l-Kur’ân, 1. Baskı, Amman 1982, Dâru’l-Furkân.
• el-Bakrî, Ahmed Mâhir, Dirâsât Nahviyye fi’l-Kur’ân –el-Aded-el-Mecrûrât-, İskenderiyye 1982, Müessesetü Şebâbi’l-Câmiıyye.
• Cary, Edmond, Çeviri Nasıl Yapılmalı?, çev. Mete Çamdereli, İstanbul 1996, İnsan Yay.
• Cündioğlu, Dücane, Kur’an Çevirilerinin Dünyası, 3. Baskı, İstanbul 2011, Kapı Yay.
• Çakır, Mehmet, Kur’an-ı Kerim ve Türkçesi, Ankara 2003.
• ______, “Kur’an Meallerinde Çeviri Sorunları”, Kur’an Mealleri Sempozyumu -Eleştiriler ve Öneriler-, Düzenleyen: Diyanet İşleri Başkanlığı-Dokuz Eylül Üniv. İlahiyat Fakültesi, Ankara 2007, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, c. I, s. 161-174. Doğru, Erdinç-Emrullah İşler, “Kur’an Deyimlerinin Semantik Analizi”, Eskiyeni, 27/Güz, 2013, s. 79-102.
• Durmuş, Zülfikar, “Kur’an-ı Kerim’in Türkçe Mealleri’ne Genel Bir Bakış”, Tefsire Akademik Yaklaşımlar 2, edit. M.A.Koç-İ.Albayrak, 2. Baskı, Ankara 2015, s. 21-61.
• el-Ensârî, Ahmed Mekkî, Nazariyyetu'n-Nahvi'l-Kur'ânî Neş'etühâ ve Tetavvuruhâ ve Mukavvemâtüha'l-Esâsiyye, 1.Baskı, Mekke 1405, Dâru’l-Kıble.
• Eyyûbî, Abdullâh, Şerhu’l-İzhâr, İstanbul 1308, Derseâdet.
• Furat, Ahmet Subhi, Arap Edebiyatı Tarihi I, İstanbul 1996, İstanbul Üniv. Edebiyat Fakültesi Yay.
• Göktürk, Akşit, Çeviri: Dillerin Dili, 12. Baskı, İstanbul 2016, Yapı Kredi Yayınları.
• Hacımüftüoğlu, Halil, Kuran Tercümelerinde Yöntem Sorunu, İstanbul 2008, İz Yayıncılık.
• Hıcâzî, Mahmûd Fehmî, Ilmu’l-Lügati’l-Arabiyye Medhal Târîhî Mukâran fî Dav’i’t-Türâsi ve’l-Lügâti’s-Sâmiyye, Kuveyt, trz., Vikâletu’l-Matbûât
• Işıcık, Yusuf, “Kur’an Tercemesinde Dikkat Edilmesi Gereken Bazı Hususlar ve Muhammed Esed Meali’ne Genel Bir Bakış”, Kur’an Mealleri Sempozyumu -Eleştiriler ve Öneriler-, Düzenleyen: Diyanet İşleri Başkanlığı-Dokuz Eylül Üniv. İlahiyat Fakültesi, Ankara 2007, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, c. I, s. 93-111. İslamoğlu, Mustafa, Nüzul Sırasına Göre Hayat Kitabı Kur’an Gerekçeli Meal-Tefsir, 1.Baskı, İstanbul 2009, Düşün Yay.
• İşler, Emrullah, “Çokanlamlılık, Anlam Daralması ve Kur’an’ın Türkçe Çevirilerinde Yapılan Yanlışlar”, Kur’an ve Dil –Dilbilim ve Hermenötik Sempozyumu, Van 2001, s. 385-397.
• ________, “Arapça ve Türkçede Ortaçlar –Karşıtsal Çözümleme-”, Nüsha: Şarkiyat Araştırmaları Dergisi, Yıl:11, Sayı:7, Güz 2002, s.99-109.
• ________, “Arapça ve Türkçede Zamanlar -Karşıtsal Çözümleme-“, Nüsha: Şarkiyat Araştırmaları Dergisi, 2003, cilt: III, sayı: 8, s. 55-68.
• Karakaya, Mehmet Murat, Kur’an’ın Anlaşılmasında Dil Problemi, İstanbul 2003, Marifet Yay.
• Kur’an Mealleri Sempozyumu -Eleştiriler ve Öneriler-, Düzenleyen: Diyanet İşleri Başkanlığı-Dokuz Eylül Üniv. İlahiyat Fakültesi, Cilt: 1-2, Ankara 2007, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Karaman, Hayrettin ve diğerleri, Kur’an-ı Kerim ve Meali, Diyanet İşleri Başkanlığı, 1.Baskı, Ankara 2015.
• Kurt, Mustafa, Arap Dilinde Cer Harfleri, İFAV, Marmara İlahiyat Vakfı Yay., İstanbul 1999.
• Lado, Robert, Linguistics Across Cultures, 10. Baskı, USA. 1971, The University of Michigan Press.
• Maksudoğlu, Mehmet, Arapça Dilbilgisi, 3. Baskı, İstanbul, trz., Şamil Yayınevi.
• Öztürk, Mustafa, Kur’an-ı Kerim Meali Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri, 2. Baskı, Ankara 2016, Ankara Okulu Yay.
• Râzî, Fahreddîn, Mefâtihu’l-Gayb, Kahire 1992, Dâru’l-Gadi’l-Arabî.
• Suyûtî, Celâleddîn, el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân, 4. Baskı, İstanbul 1978, Kahraman Yay.
• Yücel, Faruk, Çeviribilimin Paradigmaları Çeviri Seçkisi, 1. Baskı, İstanbul 2013, Çanakkale Kitaplığı Akademi.
• Yüksel, Ahmet, Arap Dilinde Harfi Cerler, Samsun 1995, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi)