İşâri Tefsirlerde Hz. İsmâil’in Kurban Edilme Meselesi

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 117 - 128, 30.04.2020

Enver Bayram

https://doi.org/10.31121/tader.703240

Cited By: 1

Öz

İleri
yaşına rağmen çocuk sahibi olamayan Hz. İbrahim önce Hz. İsmâil, ardından da
Hz. İshak ile müjdelenmiştir. Onun her iki çocuğu da Kur’an’da peygamberler
arasında zikredilmiştir. Kur’an, Hz. İsmâil’in sabrına, teslimiyetine ve güzel
ahlakına da dikkatleri çekmiştir. Zira Hz. İbrahim rüyasında oğlu Hz. İsmâil’i
boğazladığını görmüştü. Bunun Allah’tan bir vahiy olduğunu bilen Hz. İbrahim bu
durumu oğlu İsmâil’e anlatmıştır. O da hiç tereddüt etmeden büyük bir sabır ve
teslimiyet içinde “emir olunanı yap” demiştir. Böylece Hz. İbrahim onu kurban
etmek üzere yere yatırıp gözlerini bağlamıştır. Ancak İsmâil’in boynuna dayanan
bıçak onu kesmemiştir. Allah, onlara gökten bir hayvan kurbanı göndermiştir. Hz.
İsmâil’in, Hz. İbrahim tarafından kurban edilme hadisesi işâri tefsirlerce de
ele alınıp yorumlanmıştır. Bu hususta onlar, kurban edilme hadisesini
teslimiyet ve imtihan bağlamında ele almışlardır. Onlara göre Hz. İsmâil
dünyaya geldikten sonra Hz. İbrahim’in kalbinde ona karşı fıtrî bir sevgi
oluşmuştur. Bu sevgi birbiri ile dost olan Allah ve Hz. İbrahim’in arasına
girmiştir. Bu nedenle Allah, oğlunu kurban etmesini isteyerek Hz. İbrahim’i
imtihan etmek istemiştir. Bununla Allah Hz. İbrahim’den kalbini Allah’tan başka
şeylerden temizlemesini ve iki dostun arasına hiçbir kimsenin girmemesini
istemiştir. Böylece Hz. İbrahim emre itaat etmiş ve oğlunu kurban etmeye karar
vererek Allah ile kendi arasına hiçbir kimsenin giremeyeceğini göstermiştir.
Sonuçta o ve oğlu İsmâil sabır ve teslimiyetleriyle imtihanı kazananlardan
olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Hz. İbrahim, Hz. İsmâil, İşârî tefsir, Kıssa

The Issue of the Sacrificed of the Prophet Ismâil in Ishari Tafsirs

Öz

The Prophet Abraham, who could not have a child
despite his advanced age, was first heralded with Ismail and then Ishaq. Both of his children are mentioned among the
prophets in the Qur’an. The Qur’an also drew attention to Ismail’s
patience, surrender, and good morals. Because Prophet Abraham had seen in his
dream that he had cut his son Ismail. Knowing
that this is a revelation from Allah, Prophet Abraham explained this to his son
Ismail. He said “do what is ordered” with great
patience and surrender without hesitation.
So Prophet Abraham laid him down to blindfold
him and blindfolded him. However, the knife that rested on Ismail's neck did
not cut it. Allah sent an animal victim from the sky to them. The
incident of Ismail's sacrifice by Prophet Ibrahim was also handled and
interpreted by the Isharî tafsir.
In this regard, they dealt with the incident of
sacrifice in the context of surrender and trial. According to them, after
Ismail was born, an innate love was formed in the heart of Prophet Abraham. This
love has come between Allah and Prophet Abraham, who are friends with each
other. Therefore, Allah wanted to test Prophet Abraham by asking him to sacrifice
his son. With this, Allah asked Prophet Abraham to clean
his heart from things other than Allah and that no one should enter between the
two friends. Thus, Prophet Abraham obeyed the order and
decided to sacrifice his son and showed that no one could enter between Allah
and himself. After all, he and his son Ismail were among those who won the test
with their patience and surrender.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, The Prophet Abraham, The Prophet Ismail, Ishari Tafsir, Parable

Kaynakça

• Ateş, Süleyman. “Kurb”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 26: 432-433. Ankara: TDV Yayınları, 2002. Ateş, Süleyman. İşârî Tefsir Okulu. Ankara: AÜİF Yayınları, 1974.
• Baklî, Ebû Muhammed Sadrüddîn Rûzbihân b. Ebî Nasr. Arâisü’l-Beyân fî Hakâiku’l-Kur’an. Thk. Ahmed Ferid. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübü’l-ilmiyye, 2008.
• Buharî, Muhammed b. İsmâil. Sahih-i Buhârî. 2. Baskı. 3 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Bursevî, İsmâil Hakkı. Rûhu’l-beyân. Beyrut: Dâru’l-fikr, ts.
• Ferâhidî, Ebû Abdirrahmân el-Halîl b. Ahmed b. Amr b. Temîm. “grb”. Kitabü’l ayn. Thk. Mehdi Mahzumî - İbrahim es-Semaraî. 5: 152. 8 Cilt. b.y.: y.y., ts.
• Fîrûzâbâdî, Ebü’t-Tâhir Mecdüddîn Muhammed b. Ya‘kûb b. Muhammed. “İsmaîl”. el-Kâmûsü’l-muhit. 1: 1016. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 2005.
• Hâkim, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh b. Muhammed. el-Müstedrek. nşr. Mustafa Abdulkadir Atâ. Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1990.
• Harman, Ömer Faruk. “İsmaîl”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 23: 76. Ankara: TDV Yayınları, 2000.
• Harman, Ömer Faruk. “Hz. İbrahim, Hz. İsmâil ve Kurban”. Hz. İbrahim sempozyumu bildirileri. ed. Ali Bakkal. 149-158. Şanlıurfa: Şurkav Yayınları, 2007.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmâîl İbn Ömer. Tefsîru’l- Kur’an’il-azîm. 2. Baskı. 8 Cilt. b.y.; Dâru tayyibe, 1999.
• İbn Kesîr, Ebü’l Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer. Kısasu’l-enbiyâ. Thk. Mustafa Abdulvâhid. Kahire: Matbuatü dâru’t-te’lif, 1968.
• İsfehanî, Ragıb. “grb”. Müfredât. Trc. Yusuf Türker. 1193. İstanbul: Pınar Yayınları, 2012.
• Kara, Mustafa. “Fenâ”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 12: 333-335. Ankara: TDV Yayınları, 1995.
• Kâşânî, Abdürrezzâk. Te’vilât-ı Kâşâniyye. Çev. Ali Rıza Doksanyedi. 3 Cilt. Ankara: Kadıoğlu Matbaası, 1988.
• Kuşeyrî, Abdülkerim. Letâifü’l-işârât. Thk. İbrahim el-Besyûnî. 3. Baskı. 3 Cilt. Mısır: el-Hey’eti’l- mısrıyyeti li’l-kitâb, ts.
• Kutsal Kitap. “Eski Antlaşma”. Erişim: 5 Şubat 2020. https://kutsal-kitap.net/bible/tr/index.php?mc=1&sc=4.
• Kuzgun, Şaban. “Hâcer”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 14: 431-433. Ankara: TDV Yayınları, 1996.
• Kübrâ, Ebü’l-Cennâb Necmüddîn. et-Te’vilâtu'n-necmiyye. 1. Baskı. 6 Cilt. Thk. Ahmed Ferid el-Mezîdî. Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2009.
• Mevsılî, Abdullah b. Mahmud. el-İhtiyar. Dımeşk: Daru’r-risaleti’l-âlemiyye, 2009.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. Sahih-i Müslim. 2. Baskı. 3 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Nahcuvânî, Ni‘metullah b. Mahmûd. el-Fevâtiḥu’l-ilâhiyye. Mısır: Dâru rakâbî, 1999.
• Râzî, Ebu Abdillâh Fahrüddîn Muhammed b. Ömer. Tefsîr-i Kebîr. 32 Cilt. Beyrut: Dâru ihyai’t-türasi’l-arabiyyi, 1420h.
• Sülemî, Ebû Abdirrahmân Abdullah b. Habîb b. Rubeyyia. Hakâ’iku’t-tefsîr. Thk. Seyyid İmran. 2 Cilt. Beyrut: Dâru kütübi’l-ilmiyye, 2001. Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî. Câmiu’l-beyân. Thk. Ahmed Muhammed Şakir. 24 Cilt. b.y.: Müeessetü’r-risale, 2000.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî. Târih-i Taberî. 11 Cilt. Beyrut: Dâru’t-türâsi, 1387h.
• Tosun, Necdet. “Sır”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 37: 115. Ankara: TDV Yayınları 2009.
• Tüsterî, Sehl b. Abdillah. Tefsîru’l-Kur’ani’l-azîm. Thk. Taha Sa’d – Sa’d Muhammed Ali. Kahire: Dâru’l-haram li’t-türâs, 2004.
• Ünal, Necdet. “Kur’an’ı Kerim’e Göre Hz. İbrahim’in Kurban Etmek İstediği Oğlu Meselesi”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi = The Journal of International Social Research, 50 (2017): 966-974.
• Wensinck, A. J. “İsmaîl”. İA. 5/2: 1110. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1977.