The Subject of Tajweed Based on the Tajweed Works Written in the Modern Period

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 196 - 213, 30.04.2023

Fatma Çakır , Zeynep Demirtaş Atış

https://doi.org/10.31121/tader.1230277

Öz

Generally, the definitions of sciences provide clues about the subject matter of the sciences. However, in examining works written during the modern period, it is clear that there is no con-sensus on the subject of Tajweed, which is defined as the science that deals with the articulation points (makharij) and characteristics of the letters of the Qur'an. While some works take a very broad approach to the subject of Tajweed, others limit it. This raises questions about what exactly the subject of Tajweed is. Does it only concern the characteristics and articulation points of the letters? Does it also include information about the mistakes made in the training of letters, from the subject of isti’âdha and basmala, which are necessary at the beginning of the Qur'anic recitation? Is the history of the Qur'an part of the subject matter of Tajweed? Are al-waqf and al-ibtidāʾand the various recitations (qirā’ât) discussed under the science of Tajweed? Does the Tajweed encompass all the information about Qur'anic recitation or does it have an independent subject matter? In this article, we seek to answers to these questions based on Arabic, Turkish and English works written and taught in the modern times. We draw attention to the problem of classification and content in Tajweed books. To this end, if the works are mentioned, the purpo-se of writing, the definitions of Tajweed and detailed contents are referred to. When we examine the Tajweed works from the classical period, we see that the topics covered are divided into the science of Tajweed and the science of recitation (al-qirāʾa). However, in the modern period, which is 20th century and beyond, we find that the topics are not delimited so clearly. We conc-lude that, considering the concept of Tajweed as an umbrella concept, theoretical, practical, lin-guistic, exegetical and even juristic information related to the Qur'anic recitation is included. In addition, Tajweed is used specifically for more particular topics, such as al-ikhfāʾ al-idghām and al-iẓhār.

Anahtar Kelimeler

Tajweed, Work, Modern, Arabic, Turkish, English, Subject

Modern Dönemde Yazılan Tecvid Eserlerinden Hareketle Tecvidin Konusu

Öz

Genellikle ilimlerin tanımları, ilimlerin konusuna dair ipuçlarını da içerir. Kur’an harflerinin mahreçlerini ve sıfatlarını ele alan ilim olarak tarif edilen tecvid ilminin konusunda ise modern dönemde yazılan eserlere bakıldığında bir uzlaşma olmadığı görülmüştür. Bir kısmı tecvidin ko-nusunu oldukça geniş ele alırken bir kısmı ise sınırlandırarak ele almıştır. Tecvidin konusu sade-ce harflerin sıfatları ve mahreçleri midir? Kur’an okumaya başlarken gerekli olan istiâze ve besmele konusundan harflerin taliminde yapılan hatalara dair bilgiler tecvid ilmine dâhil midir? Kur’an tarihi tecvid ilminin konusu mudur? Vakf-ibtidâ ve kırâatler tecvid ilmi altında mı ele alınır? Tecvid ilmi Kur’ân-ı Kerîm’in okunuşuna dair bütün bilgileri içermekte midir? Yoksa müstakil bir konusu mu vardır? Modern dönemde yazılan ve okutulan Arapça, Türkçe ve İngi-lizce eserlerin muhtevalarından hareketle mezkûr sorulara cevap aranılan bu makalede tecvid kitaplarındaki tasnif ve muhteva sorununa dikkat çekilmiştir. Bunun için eserlerin zikredilmişse yazılış amacına, tecvid tanımlarına ve detaylı bir şekilde muhtevalarına başvurulmuştur. Klasik dönemde yazılmış tecvid eserlerini ele aldığımızda, işlenilen konu başlıklarının tecvid ilmi ve kırâat ilmi olarak ayrıldığını görmek mümkündür. Modern dönem diye adlandırdığımız 20. yüz-yıl ve sonrasında ise konu başlıklarının bu denli net çizgilerle sınırlandırılmadığını tespit etmek-teyiz. Tecvid kavramının şemsiye bir kavram olduğu düşünülerek altına Kur’an kırâa-ti/okunmasıyla alakalı nazarî, amelî, lügavî, tefsirî hatta fıkhî bilgilerin dahi yer verildiği sonucu-na ulaşılmıştır. Ayrıca tecvidin ihfâ, idğâm, izhar konuları gibi daha hususi konular için de özel olarak kullanıldığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Tecvid, Eser, Modern, Arapça, Türkçe, İngilizce, Konu

Kaynakça

• Czerepinski, Kareema Carol. Tajweed Rules of the Quran. Cidde: Dar Al-Khair, 2003.
• Çeker, Hüsna. Cumhuriyet Dönemi Tecvid Kitaplarının Kaynakları. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Çetin, Abdurrahman. Kur’an Okuma Esasları. Bursa: Emin Yayınları, 51.Baskı, 2020.
• Çiftçi, Ali. “Ebu Amr ed-Dânî’nin et-Tahdîd fi’l-İtkâni ve’t-Tecvid’i Özelinde Tecvid İlminin Müstakilleşmesi”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 17/2 (2017), 287-317.
• Demirbaş, Ali Sait. İlk Manzum Tecvid Eseri Olan el-Kasîdetü’l-Hâkâniyye’nin Tecvid İlmindeki Yeri, Önemi ve Değerlendirilmesi. Çorum: Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler En-stitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Demirtaş, Zeynep. Tecvid Bahisleri Bağlamında İbnü’l-Cezerî’nin et-Temhîd ve en-Neşr İsimli Eserlerinin Mukayeseli Analizi. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
• el-Huzeyfî, Ali b. Abdirrahman vd. et-Tecvîdu’l-müyesser. Medine-i Münevvere: Mecmeu‘l-Melik Fehd, 2020.
• el-Karî, Abdülaziz b. Abdülfettah. Kavâidü’t-tecvîd 'alâ rivâyeti Hafs 'an Âsım b. Ebi’n-Necûd. el-Medinetu’l-Münevvera: Mektebetü'd-Dâr, 1410.
• İbnü’l-Cezerî, Muhammed b. Muhammed. et-Temhîd fî 'ilmi’t-tecvîd. thk. Ferğali Seyyid Arbavi. 1 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2016.
• İbnü’l-Cezerî, Muhammed b. Muhammed. en-Neşr fî Kırâ’ati’l-ʿAşr. thk. Ali Muhammed ed-Dabbâ’. 2 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Karaçam, İsmail. Kur’ân-ı Kerîm’in Faziletleri ve Okuma Kâideleri. İstanbul: Marmara Ün-iversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2019.
• Karakılıç, Celâleddin. Tecvîd İlmi. Ankara: Kalkan Matbaacılık, 7. Baskı, 2012.
• Koyuncu, Recep. “Kur’ân Eğitiminde Manzûm Tecvid Geleneği: Cemzûrî ve Tuhfetü’l-Etfâl Adlı Manzûm Eseri”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 21/3 (2017), 1498-1533.
• Öge, Ali. “Er-Ri’âye Li-Tecvîdi’l-Kirâ’e Ve Tahkîki Lafzi’t-Tilâve”. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 32/1 (2011), 277-286.
• Özcan, Nuri. “SAĞMAN, Ali Rıza”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/489-490. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
• Pakdil, Ramazan. Ta’lim Tecvid ve Kıraat. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 18. Baskı, 2020.
• Saçaklızâde, Muhammed Ebû Bekr el-Mar’aşî. Cühdü’l-Mükill. thk. Sâlim Kaddûri el-Hamed. Ürdün: Dâru Ammâr, 2008.
• Sağman, Hâfız Ali Rıza. İlâveli Yeni Sağman Tecvidi. İstanbul: Ahmed Said Matbaası, 1958.
• Süveyd, Eymen Rüşdi. et-Tecvîdu’l-musavver. Dımaşk: Mektebetu İbnü’l-Cezeri, 2011.
• Şükrî, Ahmed Hâlid vd. el-Münîr fî ahkami’t-tecvîd. Ürdün: Cem’iyyeti Muhafazati 'ale’l-Kur’âni’l-Kerîm, 2013.
• Temel, Nihat. “Kıraat ve Tecvid İlmine Ait Eserlerin Sistematiği” Kur’an ve Tefsir Araştırmaları-IV: Kıraat İlmi ve Problemleri, ed. Bedrettin Çetiner. 247-281. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2002.
• Temel, Nihat. Kırâat ve Tecvid Istılahları. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2020.
• Tetik, İbrahim.Tecvid İlmi: Tarihsel Evveliyatı, Doğuşu ve Gelişim Süreci. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.