Fıkhî Tefsir Geleneğinde Korku Namazı

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 1 - 19, 30.04.2023

Şükrü Şirin

https://doi.org/10.31121/tader.1244865

Öz

İslâm dininin esaslarından biri olan namaz, en zor şartlar altında dahi yerine getirilmesi gereken bir ibadettir. Bu nedenle insan hayatının tehdit altında olduğu savaş halinde bile namazın eda edilmesi istenmiş ancak bazı kolaylıklar da sağlanmıştır. Kur’ân’da tarif edilen korku namazı, yeni bir namaz türü olmayıp farz namazların kılınmasındaki farklı bir uygulamadır. Fıkhî tefsir geleneğinde korku namazı ile ilgili farklı yorumlar yer almış olup hükmü, geçerliliği, korkunun mahiyeti, kasrın anlamı ve seferîlikle ilişkisi gibi hususlar üzerinde farklı görüşler ortaya konmuştur. Fıkıh eserlerinden farklı bir tasnif ile ele alınan konu, genelde rivayetlere bağlı kalınarak tefsir edilmiştir. Ancak korku namazı ile ilgili çok sayıda rivayetin olması tercih ve tefsiri de zorlaştırmıştır. Bu çalışmada fıkhî tefsirlerdeki korku namazı ile ilgili görüşler değerlendirilmiştir. Üç farklı âyet çerçevesinde şekillenen görüşlerin ortak yönleri ve farklılıkları tespit edilmiş, tercih sebepleri üzerinde durulmuştur. Korku namazının Rasûlullah’a (s.a.v.) has olduğuna dair bir görüş olsa da halen geçerli olduğunu kabul edenler çoğunluktadır. Bununla birlikte illet olarak sadece korkunun yeterli olup olmadığı tartışılmış, seferîlik hali ve korkunun aynı anda olması gerektiğini söyleyenler olmuştur. Korku namazı konusu, ahkâm tefsirlerinin doğal yapısına bağlı olarak bu eserlerde namazın diğer hükümlerinden bağımsız olarak ele alınmıştır. Korku namazının özel bir namaz olması, bu yaklaşımın diğer bir sebebi olarak düşünülebilir.

Anahtar Kelimeler

İslâm hukuku, Tefsir, Fıkhî tefsir, Korku namazı, Namazın kısaltılması

Prayer of Fear In The Tradition Al-Tafsīr Al-Fiqhī

Öz

Prayer (ṣalāt)), which is one of the fundamentals of Islam, is an act of worship that must be performed even under the most difficult conditions. For this reason, even in times a war, when human life is threaetened, prayers are required to be performed, but some facilities are also provided.. The prayer of fear, described in the Qur ’ā n, is not a new type of prayer, but a different practice in performing obligatory prayers. In the tradition of al-tafsīr al-fiqhī exegesis, there have been different interpretations of the prayer of fear, and different views have been put forward on its ruling, valditiy, the nature of fear, the meaning of (qasr)shortening it, and its relationship with travel.. The subject, which is dealt with a different classification from the works of fiqh, is generally interpreted based onthe narrations. However, the large number of narrations about the prayer of fear has made the choice and interpretation difficult.. In this study, the views on prayers of fear in al-tafsīrs al-fiqhī are evaluated.. The commonalities and differences of the views shaped within the framework of three different verses have been identified and the reasons for their preference have been emphasized.. Although there is an opinion that the prayer of fear is unique to the Messenger of Allah (pbuh), those who accept that it is still valid today are in the majority. However, it has been debated whether fear alone is sufficient as a cause, and some have said that the state of travel and fear must be present at the same time. The issue of prayer of fear is dealt with independently from other provisions of the prayer in these works, due to natural structure of al-tafsīr al-aḥkām.. The fact that the prayer of fear is a special prayer can be considered as another reason for this approach.

Anahtar Kelimeler

Islamic Law, Tafsir, al-tafsīr al-fiqhī, Prayer of Fear, Shortening the Prayer

Kaynakça

• Atar, Fahrettin. “Sefer”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 36/294-298. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyin b. Ali el-. Ahkâmu’l-Kur’ân li’ş-Şâfiî. 2 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Hâncî, 1994.
• Cessâs, Ebû Bekr Ahmed b. Ali er-Râzî. Ahkâmu’l-Kur’ân. thk. Abdüsselam Muhammed Ali Şahin. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
• Çelik, Taha. “Korku Namazı İle İlgili Rivayetlerin Değerlendirilmesi”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 38 (2021), 209-234.
• Dervîş, Muhyiddîn b. Ahmed Mustafa. İ’râbu’l-Kur’ân ve Beyânuhu. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Yemâme, 4. Basım, 1994. Erdem, Mehmet. “Salâtü’l-Havf”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 36/21-23. İs-tanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Erdoğan, Mehmet. Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Ensar, 4. Basım, 2013.
• Hâzin, Ebu’l-Hasen Ali b. Muhammed el-. Lubâbu’t-Te’vîl fî Me’ânî’t-Tenzîl. thk. Muhammed Ali Şâhîn. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• İbn Kesîr, Ebû’l-Fidâ İsmâîl b. Ömer b. Kesîr ed-Dimeşkî. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. thk. Sâmî b. Muhammed Selâme. 8 Cilt. b.y.: Dâru Taybe, 1999.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî er-Rüveyfiî. Lisânü’l-Arab. 15 Cilt. Beyrut: Dâr Sâdır, 1994.
• İbnü’l-Alâ, Ebu’l-Fadl Bekr b. Muhammed el-Kuşeyrî. Ahkâmu’l-Kur’ân. thk. Selmân es-Samedî. 2 Cilt. Dubâi: Câizetü Dubâi ed-devliyye li’l-Kur’âni’l-Kerîm, 2016.
• İbnü’l-Arabî, Ebû Bekr Muhammed b. Abdillâh b. Muhammed el-Meâfirî. Ahkâmu’l-Kurʾân. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2003.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Ali b. Muhammed el-Bağdâdî. Nevâsihu’l-Kur’ân. thk. Muhammed Eşref Ali el-Melbârî. Medine: el-Câmiatü’l-İslâmiyye, 1984.
• İbnü’l-Feres, Abdülmün‘im b. Muhammed el-Gırnâtî. Ahkâmu’l-Kurân. thk. Tâhâ b. Ali Bu Serih vd. 3 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 2006.
• Kiyâ el-Herrâsî, Ebü’l-Hasen Şemsülislâm İmâdüddîn Alî b. Muhammed b. Alî. Ahkâmu’l-Kurʾân. thk. Mûsâ Muhammed Ali - İzzet Abdu Atiyye. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1984.
• Kurtubî, Ebû Abdullâh Muhammed b. Ahmed el-Hazrecî el-. el-Câmi’ li-ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Ahmed el-Berdûnî-İbrahim İtfeyyiş. 20 Cilt. Kahire: Dâru’l-Kutubi’l-Mısriyye, 1964.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Habîb el-Basrî el-. el-Hâvi’l-kebîr fî fıkhi me-zhebi’l-İmâmi’ş-Şâfiî. thk. Ali Muhammed Muavvaz - Âdil Ahmed Abdülmevcûd. 19 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1999.
• Mukâtil b. Süleymân, Ebü’l-Hasen Mukātil b. Süleymân b. Beşîr el-Ezdî el-Belhî. Tefsîru Mukâtil b. Süleymân. thk. Abdullâh Mahmûd Şehhâte. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyai’t-Türâs, 2002.
• Muzenî, Ebû İbrâhîm İsmâil b. Yahyâ el-Muzenî el-. Muhtasaru’l-Muzenî (el-Umm içinde). 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1990.
• Nehhâs, Ebû Ca’fer Ahmed b. Muhammed el-Murâdî en-. en-Nâsih ve’l-Mensûh. thk. Mu-hammed Abdu’s-Selâm Muhammed. Kuveyt: Mektebetü’l-Fellâh, 1987.
• Şirin, Şükrü. Ahkâm Âyetleri Bağlamında Fıkıh-Nahiv İlişkisi -İbnü’l-Arabî’nin Ahkâmü’l-Kur’ân Örneği-. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
• Şuhûd, Ali b. Nâyif eş-. el-Hulâsatu fî Ahkâmi Salâti’l-Havf. y.y.: y.y., 2012.
• Taberî, Ebû Caʿfer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmilî et-. Câmi’u’l-Beyân fî Teʾvîli Âyi’l-Kur’ân. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. 24 Cilt. b.y.: Müessesetu’r-Risâle, 2000.
• Tahâvî, Ebû Caʿfer Ahmed b. Muhammed el-Mısrî et-. Ahkâmu’l-Kurʾân. thk. Sadettin Ünal. 2 Cilt. İstanbul: İSAM, 1995-1998.
• Tarîfî, Abdulazîz b. Merzûk et-. et-Tefsîru ve’l-beyân li ahkâmi’l-Kur’ân. 5 Cilt. Riyad: Mektebetu Dâri’l-Minhâc, 2016.
• Vâhidî, Ebu’l-Hasen Ali b. Ahmed b. Muhammed b. Ali en-Nîsâbûrî el-. Esbâbu’n-Nuzûl. thk. İsâm b. Abdilmuhsin el-Humeydân. Dammam: Dâru’l-ıslâh, 1992.
• Zeccâc, Ebû İshâk İbrâhîm b. es-Serî ez-. Me’âni’l-Kur’ân ve İrâbuhu. thk. Abdulcelîl Abduh Şelebî. 5 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1988.