Reading the Story of the Poet in Mesnevî-i Şerîf in Terms of Patronage

Yıl 2023, , 196 - 228, 03.01.2024

Derya Kılıçkaya

https://doi.org/10.32739/ustad.2023.4.49

Öz

In this article, a parable in the fourth volume of Mevlânâ Muhammed Celâleddîn Rûmî's (d. 672/1273) Mesnevî-i Şerîf, which consists of approximately twenty-five thousand seven hundred couplets (This parable will be called the Poet's Parable due to its subject), will be discussed in terms of patronage. While reading and evaluating the story in terms of patronage, the work of Ahmed Avni Konuk (1868-1938), who annotated the entire Mesnevî-i Şerîf, will be used. By examining the story, couplet by couplet, the historical equivalent of patronage will be sought and the focus will be on what the story says in terms of Sufism. The poet we encounter in the Story of the Poet is a person who keeps his hopes for the world high. Since hope is kept high, sadness and grief come with it. However, Allah is the one who gives freely. Limiting hopes to worldly goods is not in accordance with Allah's consent. Complying with the desires of the patrimonial ruler and palace life and always being in expectation can harm the poet. It is known that some poets have worldly desires such as obtaining better positions. It is also a known fact that some poets yearn to achieve a worldly desire and make efforts to achieve this goal. When the desired things do not come true, sadness always comes with it. In this article, we will focus on what the story of Hazrat Mevlana, called the Story of the Poet, says, both historically and mystically. The proposition developed during this focus is as follows: “There is always a contradiction between our desires and what will come true. This contradiction returns to our household as sadness. "The poet who cannot control his desires is doomed to blame his boss and be unhappy." When the story is read, it will be seen that the poet who is stuck on and waiting for the blessing of man, not God, eventually becomes sad.

Anahtar Kelimeler

Mesnevî-i Şerîf, Parable, Poet, Patron

Mesnevî-i Şerîf’teki Şairin Kıssası’nın Patronaj Açısından Okunması

Öz

Bu yazıda, Mevlânâ Muhammed Celâleddîn Rûmî’nin (ö. 672/1273) yaklaşık yirmi beş bin yedi yüz beyitten oluşan Mesnevî-i Şerîf’inin dördüncü cildinde yer alan bir kıssa (Bu kıssa konusu itibarıyla Şairin Kıssası olarak adlandırılacaktır), patronaj açısından ele alınacaktır. Kıssanın patronaj bakımından okunup değerlendirilmesi sırasında ise Mesnevî-i Şerîf’in tamamını şerh eden Ahmed Avni Konuk’un (1868-1938) eserinden istifade edilecektir. Kıssa, beyit beyit ele alınarak hem patronajın tarihî karşılığı aranacak hem de kıssanın tasavvufi açıdan ne söylediğine odaklanılacaktır.
Şairin Kıssası’nda karşımıza çıkan şair, dünyaya dair ümidini yüksek tutan bir kimsedir. Ümit, yüksek tutulduğu için de üzüntü ve keder beraberinde gelir. Hâlbuki Allah, karşılıksız ihsan edendir. Ümitleri, dünya metaı ile sınırlandırmak ise Allah’ın rızasına uygun değildir. Patrimonyal hükümdarın ve saray yaşamının arzularına uymak, hep bir beklenti içinde olmak, şaire zarar verebilir. Kimi şairlerin, daha iyi makamları elde etmek gibi dünyevi arzulara sahip oldukları edebiyat tarihimizde bilinmektedir. Şairlerin bazılarının dünyevi bir arzuya ulaşmak için yanıp tutuştuğu ve bu uğurda gayret sarf ettiği edebiyat tarihinin bilinen hakikatlerindendir. Ancak arzulananlar gerçekleşmediğinde beraberinde üzüntü gelir. Bu yazıda, Hazret-i Mevlânâ’nın Şairin Kıssası olarak adlandırılan hikâyesinin hem patronaj hem de tasavvufi açıdan ne söylediğine yoğunlaşılacaktır. Bu odaklanma sırasında geliştirilen önerme ise şu şekildedir: “Arzularımız ile gerçekleşecekler arasında her zaman çelişki olur. Bu çelişki, bizim hanemize üzüntü olarak geri döner. Arzularını gemleyemeyen şair, patronunu suçlamaya ve mutsuz olmaya mahkûmdur”. Kıssa okunduğunda, Hakk’ın değil de insanın ihsanına takılıp kalan ve onu bekleyen şairin, eninde sonunda üzüldüğü görülecektir.

Anahtar Kelimeler

Mesnevî-i Şerîf, Kıssa, Şair, Patron

Teşekkür

Bu makaleyi, 11 Nisan 2020’de 22 yaşında koronadan kaybettiğim İTÜ Uçak Mühendisliği son sınıf öğrencisi kardeşim Emircan Kılıçkaya’ya ithaf ediyorum.

Kaynakça

• Yazıcı, Gülgün. “Mevlânâ’nın Mesnevi’sinde Ehliyet ve Liyakat Kavramları”. Turkish Studies 4, 7 (2009): 928-938. Yılter, Sait. “Mülteci Bir Tip Olarak Divan Şairi”. International Journal of Filologia (IJOF) 6, 9 (2023): 87-98.