Ranking of Divine Names in Ibn al-Arabī and Muhyī-yi Gulshenī’s Two Treatises on the Subject

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 2, 229 - 250, 03.01.2024

Özkan Öztürk

https://doi.org/10.32739/ustad.2023.4.49

Öz

Ibn al-‘Arabī discusses the relationship between divine names among themselves and the one with the universe by describing them as “the dialogue of divine names” in his works such as “Inshā’ al-Dawā’ir, ‘Anqā’ Mughrib and al-Futūḥāt.” According to that, the contingent beings convey their requests for existence to the divine names in the dialogue that took place in eternity. The divine names come into the presence of the name of Allah in accordance with these requests. The name of Allah, in turn, enters into Divine Essence’s (musammā) presence and initiates the process of creation with His permission. Ibn al-‘Arabī attempts to establish the structure of the relationship between the essence (dhāt), divinity (‘ulūhiyyah), lordship (rubūbiyyah), divine names, and contingent beings under this heading. Accordingly, the hierarchy among the divine names is also the criterion of order in existence. Muhyī-yi Gulshenī’s treatises of the same nature called Risāla fi asmā’illāhi’l-husnā’ and Ittiḥād al-asmā’ ba-huwiyyah al-musammā also focus on these issues. In these short treatises, Muhyī follows Ibn al-‘Arabī‘s theme of “conversations of divine names taking place in eternity”. Muhyī describes the emergence of the leaders of the divine names and the process of manifestation of names into the universe with a descriptive language that makes it easier to explain ontological issues. It can be seen that Muhyī continued the Akbarī interpretation of existence in his treatises that focuses on the divine names and their relationships with each other, which serve as a means between Allah and the universe. This article deals with Muhyī-yi Gulshenī’s evaluations, based on the issue of the leaders of the divine names in the thought of Ibn al-‘Arabī.

Anahtar Kelimeler

Muhyî-yi Gülşenî, Ibn al-Arabi, divine names, leaders of the divine names, wahdat al-wujud

İbnü’l-Arabî’de İlahî İsimlerin Derecelenmesi ve Muhyî-yi Gülşenî’nin Konuya Dair İki Risâlesi

Öz

İbnü’l-Arabî, İnşā’u’d-Devā’ir, Ankā’u Muğrib ve el-Fütūhāt gibi eserlerinde ilahî isimlerin birbirleri ve âlemle ilişkilerini “ilahî isimlerin diyaloğu” betimlemesi ile ele alır. Mümkünler, ezelde gerçekleşen diyalogda ilahî isimlere var olma taleplerini iletirler. İlâhî isimler bu talepler doğrultusunda Allah isminin huzuruna iltica ederler. Allah ismi de Zât’ın huzuruna girip onun izni ile âlemin zuhurunu gerçekleştirecek süreci başlatır. İbnü’l-Arabî bu başlık altında Zât, ulûhiyet, rubûbiyet, ilahî isimler ve mümkün varlıklar arası ilişkinin yapısını temellendirmeye çalışır. Buna göre ilahî isimler arası derecelenme, varlıktaki düzenin de kriteridir. Muhyî-yi Gülşenî’nin Risâle fi esmâ’illâhi’l-hüsnâ’ ve İttihâd-ı esmâ’ be-hüvviyet-i müsemmâ adlı aynı mahiyetteki risâleleri de bu meselelere odaklanmaktadır. Muhyî, bu küçük risalelerinde İbnü’l-Arabî’nin “ilahî isimlerin ezelde gerçekleşen konuşmaları” temasını takip eder. Risalelerde ilahî isimlerin önderlerinin ortaya çıkmasını ve isimlerin âleme tezahür süreçlerini, ontolojik meseleleri izahı kolaylaştıran bir betimleme dili ile aktarır. Muhyî’nin Allah ve âlem ilişkisine vasıta olan ilahî isimleri ve birbirleriyle ilişkilerini konu edinen risalelerinde Ekberî varlık yorumunu sürdürdüğü görülür. Bu makale İbnü’l-Arabî düşüncesindeki ilahî isimlerin önderleri meselesinden hareketle Muhyî-yi Gülşenî’nin değerlendirmelerine
işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Muhyî-yi Gülşenî, İbnü’l-Arabî, ilahî isimler, ilahî isimlerin önderleri, vahdet-i vücûd

Kaynakça

• Alkış, Abdurrahim. “Vahdet-i Vücûd Arif lerine Göre Eimme-i Sebâ (Ümmehât-ı Esmâ) İmmü’l-Eimme ve Cenâb-ı Hakk’ın Sayısız İsimleri”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 9, 31 (2010): 233-259; Çakmaklıoğlu, M. Mustafa. “İbnü’l-Arabî’ye Göre İlâhî İsimlerin Âlemde Tecellisi: Allah-Âlem Münasebeti Etrafında Ortaya Çıkan Bazı Problemler”. Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi 31, 1 (2013): 1-32; Elmore, Gerald. Islamic Sainthood in the Fullness of Time: Ibn al-‘Arabî’s Book of the Fabulous Gryphon. Leiden: E. J. Brill, 1999; Bakri, Aladdin. “Ibn al-’Arabî: the Sun Never Sets=İbn Arabî... Şems lâ Tagîbu”. Uluslararası İbnü’l Arabi Sempozyumu: İnsanlığın Hakikat Arayışı ve İbnü’l Arabi, haz. Fikret Karaman, 31-43. Malatya: İnönü Üniversitesi Yayınları, 2018.