Gagavuz Türkçesinde Hayvan Adları ve Fonetik Görünümleri Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 2, 23 - 39, 30.12.2019

Hacı Dağlı

Öz

Bilindiği gibi Türkçe çok zengin bir sözvarlığına
sahiptir ve kendi içinde organ, yemek, renk, hastalık, bitki vb. adlar
açısından çeşitli fonetik görünümleri kullanılan kelimeler bulunmaktadır.
Bunlar içerisinde hayvan adları önemli yer tutmaktadır. Bu açıdan hayvan
adlarını Gagavuz Türkçesinde incelemek ve farklı yönlerini ortaya koymak büyük
önem taşımaktadır. Bu çalışmada, Güney-batı (Oğuz) grubu Türk lehçelerinden
olan Gagavuz Türkçesinde kullanılan hayvan adları tespit edilmeye
çalışılmıştır. Yapılan bu tespitte özellikle N. A. Baskakov’un “Gagauz
Türkçesinin Sözlüğü” adlı kitabında esas alınarak toplam 208 tane hayvan adı
(ağaçkakan, akrep, arı, aslan, ayı, at, atmaca, balık, baykuş, bıldırcın, bit,
boğa, böcek, buzağı, bülbül, çekirge, deve, domuz, eşek, fare, fil, geyik,
güvercin, horoz, inek, kartal, kaplan, karınca, karga, kaz, katır, keçi, kedi,
kene, keklik, kelebek, kerkenez, kertenkele, kirpi, koç, kokarca, koyun, köpek,
köstebek, kuğu, kurbağa, kunduz, kurt, kuş, kuzu, maymun, oğlak, öküz, ördek...
gibi) tespit edilmiştir. Tespit edilen hayvan adları alfabetik sıraya göre
sıralanmıştır ve fonetik (sessel) açıdan ele alınarak tahlil edilmiştir.
Ayrıca, bu çalışmada Gagavuz adı, Türkçesi, Sözvarlığıyla ilgili hakkında genel
bilgiler verilmiştir.

 

Anahtar Kelimeler

Gagavuz Türkçesi, Hayvan adları, Fonetik

A Research on Animal Names and Phonetic Views in Gagauz Turkish

Öz

As it is known, Turkish has a very rich
vocabulary and in itself organ, food, color, disease, plan, etc. In terms of
names are used in various phonetic views. Animal names have an important place
among these. In this respect, it is important to examine the animal names in
Gagauz Turkish and to different aspects. In this study, it is tried to
determine the animal names used in Gagauz Turkish which is one of the
South-Western (Oghuz) group Turkish dialects. Totally 209 animal names
(woodpecker, scorpion, bee, lion, bear, horse, hawk, fish, owl, quail, bit,
bull, insect, calf, nightingale, locust, camel, pig, donkey, mouse, elephant,
deer, pigeon, rooster eagle, tiger, ant, crow, goose, mule, goat, cat, tick,
partridge, butterfly, kestrel, lizard, hedgehog, ram, skunk, sheep, dog, mole,
swan, frog, beaver, wolf, bird, lamb, monkey, capricorn, ox, duck ... etc.) were
found specially, in N. A. Baskavu’s “Gagauz Turkish Dictionary” book. The names
of the animals identified have been arranged in an alphabetical order. In
addition, in this study, general information about Gagauz name, Turkish and
vocabulary is given. 

Anahtar Kelimeler

Gagauz Turkish, Animals names, Phonetic

Kaynakça

• Armağan, Okt. Sebahat (2016). Gagavuz Türkçesinde Kullanılan Aile ve Akrabalık Adlarının Deyim ve Atasözlerine Yansıma. International Journal of Social Science Doi number: http://dx.doi.org/10.9761/JASSS3565 Number: 48, p. 425-431.
• Baskakov, N.A. (1991). Gagauz Türkçesinin Sözlüğü (Çev. Prof. Dr. İsmail KAYNAK, Prof. Dr. A. Mecit DOĞRU), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları/1294, 1991.
• Bozkurt, Fuat (1999). Türklerin Dili. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Bulut, Serdar (2017). Güney-Batı (Oğuz) Grubu Türk Lehçelerinden Gagavuz Türkçesi Üzerine Türkiye’de Yayınlanan Sözlüklerin Söz Varlığı, İçerik Özellİkleri ve Tanıtımı. Sobider Sosyal Bilimler Dergisi, The Journal of Social Science, Yıl: 4, Sayı: 1, Ağustos 2017, s. 336-353.
• Gülensoy, Tuncer (2007), Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Köktürk, Kemal (1986). Türkçe Sözlük. İstanbul: Kipaş Dağıtımcılık.
• Özkan, Nevzat (2016). “Gagavuz Türkçesi”, Türk Tarihi Araştırmaları, C.20, s.250-261.
• Özkan, Nevzat (2014). Türk Dilinin Yurtları. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Özön, Mustafa Nihat (1989). Büyük Osmanlıca – Türkçe Sözlük. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Perçemli, Vlentina (2011). Gagauz Türklerinde Doğum, Evlenme ve Ölüm Adetleri. T.C. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dünyası Araştırmaları Anabilim Dalı Türk Halk Bilimi Bilim Dalı, Yayımlanmış Doktora Tezi, İzmir.
• Püsküllüoğlu, A. (2004). Arkadaş Türkçe Sözlük, 2. Baskı, Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Türkçe Sözlük (2005). 10. Baskı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.