The Ermenians In The Newspaper Takvim-i Vekayi (1919-1921)

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 2, 118 - 135, 31.12.2024

Arzu Boy

Öz

The Ottoman Empire fought in many campaigns during World War II. While the battle in Caucasus Campaign was going on, the Ottoman Empire enacted a deportation law so as to eliminate impetuosity of the Armenians in the area close to the campaign. As per to this law,the Armenian people creating disorders were sent and placed to other regions such as Egypt and Syria. At the end of the war, the Ottoman Empire was defeated and had to sign Armistice of Mudros. Following the armistice, the disorder caused by the Armenian people due to weak authority in the country reached its peak.
The Armenian atrocity towards Turkish people, particularly in the eastern region, was reversely represented in the world. This study seeks to reveal how events regarding the Armenian people were reflected in Takvim-i Vekayi, which was the official newspaper of the Ottoman Empire. It is important how the Ottoman media reflected the events while a worldwide public opinion on behalf of the Armenian people was tried to be created. For example; there were news reports alleging that the Armenian people as well as other non-Muslim communities living in Konya province and its surrounding region were slaughtered and raped. However, the investigations conducted in the relevant province and the telegram by the governor in Konya refuted the claims as unreal. Moreover, other governors from Erzincan, Kütahya, Eskişehir, Kal’a, Sultaniye, and Çatalca provinces sent telegrams stating that there was no misconduct regarding neither the Armenian people nor the other non-Muslim communities. All these telegrams show that there was no misconduct by Turkish people to the Armenians. The newspaper dated as 31 July 1336 includes a news story that those who were accused of killing the Armenian people and plundering their goods in Erzincan province during deportation were convicted. This news story indicates that the Ottoman Empire had a punishment mechanism for those harming both the Armenian people and their goods.
This study aims to reveal all the relevant details. To this end, the issues of Takvim-i Vekayi between the years 1919 and 1921 were reviewed and the relevant sections were translated.

Anahtar Kelimeler

Takvim-i Vekâyi, the Armenians, Newspaper, Media, the Ottoman Empire

Takvim-i Vekayi Gazetesinde Ermeniler (1919-1921)

Öz

I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti birçok cephede savaştı. Kafkas Cephesi’nde savaş devam ederken cephe gerisindeki Ermeni taşkınlıklarına bir son vermek maksadıyla Osmanlı Devleti tarafından tehcir kanunu çıkarıldı ve bu kanunla huzursuzluk çıkaran Ermeniler, Mısır ve Suriye gibi yerlere yerleştirildi. Savaşın sonunda Osmanlı Devleti, I.Dünya Savaşı’nda yenilerek, Mondros Mütarekesini imzaladı. Akabinde ülkede meydana gelen otoritesizlikten kaynaklı Ermeni olayları ileri safhaya ulaştı.
Özellikle doğu bölgesi olmak üzere Anadolu’da Türk halkına Ermeniler tarafından yapılan mezalim tüm dünyaya tam tersi şeklinde yansıtılmaktaydı. Çalışmada, o dönemde devletin resmi gazetesi Takvim-i Vekayi’ye Ermenilerle ilgili olayların nasıl yansıdığı ortaya çıkarılmaya çalışıldı. Çünkü Ermenilerle ilgili olarak dünyada lehte bir kamuoyu yaratılmaya çalışılırken Osmanlı basınının olayları nasıl aktardığı önem arz etmektedir. Örneğin gazetede Konya ve çevresinde Ermeniler ve diğer gayr-i müslim unsurların katl ve tecavüze maruz kaldığı yolundaki haberlerin vilayette yapılan incelemelere ve alınan telgrafa göre asılsız olduğuna dair Konya Valisi’nin telgrafı yayımlandı. Ayrıca yine Ermeniler ve diğer gayr-i müslim ahalinin herhangi bir muameleye maruz kalmadığına dair Erzincan, Kütahya, Eskişehir, Kal’a Sultaniye ve Çatalca mutasarrıflarının telgrafları da yer almaktadır. Bütün bu telgraflar Türkler tarafından Ermenilere yönelik herhangi bir kötü icraatın olmadığını göstermektedir. Gazetenin 31 Temmuz 1336 tarihli sayısında Tehcir esnasında Erzincan Ermenilerini katl ve imha mallarına yağma iddiasında bulunulan kimselere mahkûmiyet kararı verildiğine dair haberler bulunmaktadır. Bu haber Osmanlı’nın kendi içinde Ermenilere ve mallarına karşı zarar verenlere dair bir ceza mekanizması geliştirdiğini ortaya koymaktadır. Çalışmada bütün bu ayrıntıları gün yüzüne çıkarma çabası verilmiştir. Bu çaba verilirken, Takvim-i Vekayi’nin 1919-1921 arasındaki sayıları tarandı ve ilgili kısımlarının çevirisi yapıldı.

Anahtar Kelimeler

Takvim-i Vekayi, Ermeniler, Gazete, Basın, Osmanlı Devleti

Kaynakça

• BOA.HR.HMŞ.İŞO.108/2 (Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi) Hariciye Nezareti İstişare Odası
• BOA.DH.UMVM.131/87-1(Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi) Dahiliye Umur-ı Mahalliye ve Vilayet Müdürlüğü( DH.UMVM.131/87-1).
• Akandere, O. (2003). 11 Nisan 1920 (1336) Tarihli Takvim-i Vekayi’de Kuvay-ı Milliye Aleyhinde Yayınlanan Kararlar. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı:24, Kasım1999, ss.417-467.
• Akyüz, Y. (1988). Türk Kurtuluş Savaşı ve Fransız Kamuoyu. Ankara: TTK.
• Artuç, N. (2008). 1915 Ermeni Olaylarına Farklı Bir Bakış, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:7, ss.54-65.
• Aydoğan, E. (200). Samsun’dan Erzurum’a Mustafa Kemal. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 2000.
• Budak, Ö (2002).Sevr Paylaşımı. Türkler.(Edt. Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), C.15, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Çiçek, H. (2004). Dr. Bahattin Şakir İttihat ve Terakki’den Teşkilat-ı Mahsusa’ya Bir Türk Jakobeni. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Demirel, M. (1996). Birinci Dünya Harbinde Erzurum ve Çevresinde Ermeni Hareketleri (1914-1918). Ankara: Genelkurmay Basımevi.
• Ertan, T.F.(2016). Sevr ve Lozan antlaşmaları Hakkında Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı:58, ss.21-37.
• Erim, N. (1953). Devletlerarası Hukuk ve Siyasi tarih Metinleri. C.1, Ankara:TTK.
• Ertuğ, H. R.(1976). Resmî Gazete ve Düsturların Tarihi. Hayat Tarih Mecmuası, Cilt: 1, Sayı: 12, İstanbul, s. 73.
• Gökbilgin, T. (2011). Milli Mücadele Başlarken, İstanbul: Kültür Yayınları.
• Halaçoğlu, Y. (2007). Ermeni Tehciri, İstanbul: Babıali Kültür Yayıncılığı.
• Karabekir, K. (2000). Ermeni Dosyası. İstanbul: Emre Yayınları.
• Keskin, M. D.(1995). Türk İnkılabı ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi. Kayseri: Ufuk Kitabevi.
• Oran, Baskın, Türk Dış Politikası, Cilt:1, İstanbul: İletişim Yayınları, 2002.
• Üçüncü, U. (2014). İstikbâl Gazetesi’ne Göre Doğu Cephesi’nde Türk Ermeni Savaşı. Karadeniz İncelemeleri Dergisi, Sayı:16, ss.87-113.
• Sorgun, T.(1998). Mütareke Bölüğü ve Bekir ağa Bölüğü. İstanbul: Kamer Yayınları.
• Süer, A. (1990). 1915 Ermeni Ayaklanmalarında Çarlık Rusyası’nın Rolü, DTCF Dergisi, S.10, ss.459-466.
• Tosun, R.(2003). Ermeni Meselesinin Ortaya Çıkışı ve Mahiyeti. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, ss.143-163.
• Takvim-i Vekayi, 24 Şubat 1336, No:3784
• Takvim-i Vekayi,10 Mayıs 1336, No:3849
• Takvim-i Vekayi,31 Temmuz 1336, No:3917
• Takvim-i Vekayi,14 Mart 1336, No:3800
• Takvim-i Vekayi, 6 Mart 1336, No:3784
• Takvim-i Vekayi,13 Mart 1336, No:3799.
• Takvim-i Vekayi,14 Mart 1336, No:3799.
• Takvim-i Vekayi, 21 Temmuz 1920, No:3909.
• Takvim-i Vekayi, 4 Ağustos 1336, No:3921.
• Takvim-i Vekayi, 21 Temmuz 1336, No:3909.
• Takvim-i Vekayi, 20 Temmuz 1336, No:3908.
• Takvim-i Vekayi, 12 Ağustos 1336, No. 3928.
• Takvim-i Vekayi, 17 Temmuz 1920, No:3905.
• Takvim-i Vekayi, 18 Temmuz 1920, No: 3906.