Translations of the Quran from the Second Constitutional Era to the Present

Yıl 2011, Sayı: 18, 140 - 191, 01.09.2011

Mustafa Öztürk

Öz

Since the Second Constitutional Era, which was the last period before the end of
the Ottoman Empire, about two-hundred translations of the Qur’an were
produced, the quality of which did not correspond to their quantity. Taking
scholarly precision and semantic correlation as criteria, one can even say that the
translations by Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır (d. 1942) and Hasan Basri
Çantay (d. 1964) are still unsurpassed. Although there have been other good
translations in the recent past, these were orientated towards the earlier ones,
mainly those by Elmalılı and Çantay by copying them directly or being inspired by
them.

Anahtar Kelimeler

Ottoman empire, the second costitutional era, Turkey, republic, The Turkish Presidency of Religious Affairs, Turkish translation of the Qur’an.

II. Meşrutiyet’ten Günümüze Kur’an Mealleri

Öz

Osmanlı’nın son döneminde anayasal saltanat rejimi olarak tarihe geçen II. Meşrutiyet
tecrübesinden günümüze iki yüz kadar meal hazırlanmıştır. Bir asırlık
zaman aralığında bu kadar fazla sayıda mealin okuyucuyla buluşmasının çok
boyutlu ve dramatik bir hikâyesi vardır. Dahası, meal Kur’an’ın Türkçe çevirilerini
ifade eden teknik bir terim olmanın ötesinde dinî, fikrî, siyasî anlamlar ve imalar
içeren bir kavramdır. Daha açık ifade etmek gerekirse, bu kavram Türkiye
Cumhuriyeti’nin erken dönemlerine damgasını vuran Garpçı, seküler modernleşme
projesinin dinî boyutuyla ilgili kısmında olup bitenlerin garip hikâyesini bünyesinde
barındırır. Bilhassa II. Meşrutiyet döneminde fikrî zemini oluşan ve
Cumhuriyet’in ilk yıllarında Hıristiyan Batı dünyasındaki Protestanlık tecrübesine
benzer şekilde uygulamaya konulan Türkçe Kur’an ve ana dilde ibadet projesine
muhafazakâr ulemanın karşı çıkışıyla kavramlaşan meal kelimesi ne gariptir ki
yakın geçmişte ve günümüzde Protestanlığın “Sola Scriptura” (Sadece kutsal
kitap) prensibini hatırlatan “Kur’an İslam’ı” söylemini tanımlamak üzere Mealcilik
şeklinde bir kullanıma medar olmuştur. Böylece kelimenin ıstılâhî manadaki ilk
kullanımında (mevrid) gözetilen maksat ile Mealcilik şeklindeki kullanımında
(madrib) kastedilen mana arasında çok garip bir mübayenet oluşmuştur.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı İmparatorluğu, İkinci Meşrutiyet dönemi, Türkiye, Cumhuriyet, Diyanet İşleri Başkanlığı, Kur’an’ın Türkçe tercümesi.