Cumhuriyet Dönemi İstanbul Nüfusu Literatürü Üzerine

Yıl 2010, Sayı: 16, 201 - 226, 01.09.2010

Suvat Parin Mehmet Zeydin Yıldız

Öz

Bu çalışma, İstanbul’un demografik yapısını konu edinmiş yazını, 1923-50 arası yeni devletin siyasal ve ekonomik bakımdan birçok problemle uğraştığı dönem, 1950-80 arası kırsal alanlardan başta İstanbul olmak üzere büyük kentlere yoğun göç akımının olduğu ve tarımsal ekonomide problemlerin baş gösterdiği dönem ve 1980’den günümüze kadar süren liberal ekonomik modellerin uygulandığı ve toplumsal-siyasal sorunların giderek yoğunlaştığı evre olmak üzere 1923-1950, 1950-1980 ve 1980 sonrası dönemler üzerinden değerlendiren bir çerçeveye sahiptir. Çalışmada değerlendirilen literatür, spesifik olarak İstanbul nüfusunun farklı boyutlarını merkeze alan çalışmalar olmuştur. 1923-1950 arası dönemde İstanbul’un demografik yapısını etüt eden çalışmalarda, ülkedeki kentsel gelişmelere bağlı olarak İstanbul nüfusunun artışı ve bu büyüme karşısında imar, iskân ve nüfus artışı problemini merkeze alan bir literatürün yoğunluk kazandığı görülmektedir. 1950-1980 arası dönem çalışmalarının bir önceki döneme oranla hem sayısal olarak arttığı hem de coğrafya, sosyoloji, ekonomi, antropoloji, hukuk vb. alanlara yayılarak çeşitlilik kazandığı görülmektedir. Bu dönemde göç ve kente uyum sorunları, gecekondu alanları, göçle şekillenen sanayi bölgeleri, İstanbul ve ilçelerinde demografik kompozisyon ile makro açıdan İstanbul nüfusunun bileşenleri ve yapısı ön plana çıkan ana tartışmalar olmuştur. 1980 sonrası dönemde ise sermaye mekan ilişkisi, hızlı nüfus artışı, göç ve gecekondulaşma sorunu, enformelleşme, kentleşme ve kentlileşme, kentsel yoksulluk, sokakta çalışan çocuklar, çocuk suçluluğu ve göç konuları ağırlıklı bir merkez oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İstanbul nüfusu, Cumhuriyet dönemi, Göç, Kentsel sorunlar, Demografya

Literature on the Population of Istanbul in the Republican Era

Öz

This study focuses on the demographic structure of Istanbul within the framework of three periods. The first is between 1923-50 when the new state dealt with many political and economic problems; the second falls between 1950-80 when there was a heavy migration from rural areas into large cities and an upsurge in problems related to agricultural economy and the final period extends from 1980 until today, when liberal economic models were applied and the social and political problems intensified. The literature in question has been selected from those specifically focusing on different aspects of the population of Istanbul. The literature on the demographic structure of Istanbul between 1923-1950 largely deals with the increase in population in line with urban developments and the problems of construction and settlement. The studies on the period between 1950-80 increased in both quantity and diversity together with the inclusion of fields such as geography, sociology, economics, anthropology and law. The central debates of the period revolved around topics such as problems of migration and adaptation to the city, industrial districts shaped by migration, demographic composition of Istanbul and its districts and the constituents of the population of Istanbul on a macro scale. Since 1980, studies have focused on the relationship between capital and setting, rapid increase in population, migration, urbanization and urbanity, urban poverty, children working in the streets and juvenile crime.

Anahtar Kelimeler

Population of Istanbul, Republican era, Migration, Urban problems, Demography