İstanbul Kütüphaneleri Tarihine Dair Araştırmalar

Yıl 2010, Sayı: 16, 333 - 344, 01.09.2010

Bilgin Aydın

Öz

İstanbul kütüphaneleri tarihi araştırmaları XIX. yüzyılın sonlarında başlamış ve XX. yüzyılın başlarından itibaren gelişerek bilimsel bir disiplin alanı olma yolunda ilerlemiştir. Özellikle de bu alanın akademik bir disiplin içerisinde araştırılmasında Süheyl Ünver, Müjgan Cunbur ve İsmail Erünsal öncülük etmişlerdir. Dolayısıyla bu üç akademisyenin Osmanlı vakıf kütüphaneleri üzerindeki çalışmaları etraflıca tanıtılmış ve diğer araştırmalar da bibliyografyada gösterilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İstanbul kütüphaneleri tarihi araştırmaları, Osmanlı vakıf kütüphaneleri

Studies on the History of Istanbul Libraries

Öz

Research on the history of the libraries of Istanbul began towards the end of the 19th century and by the beginning of the 20th century, it had grown into an academic discipline. Süheyl Ünver, Müjgan Cunbur and İsmail Erünsal pioneered the academic research in this field. Thus in this article, the work of these three academics on Ottoman endownment trust libraries is discussed in detail, with other relevant works cited in the bibliography.

Anahtar Kelimeler

Studies on the history of Istanbul libraries, Ottoman foundation (waqf) libraries

Kaynakça

• Baykal, İsmail, “Topkapı Sarayı Müzesi Kitaplıkları”, Güzel Sanatlar, VI, İstanbul, 1949, s. 75-84.
• Baykal, İsmail, “Fatih Sultan Mehmed’in Hususi Kütüphanesi ve Kitapları”, Vakıflar Dergisi, IV, 1958, s. 77-79.
• Bayraktar, Nimet, “İstanbul’daki Vakıf Kütüphaneler ve Süleymaniye Kütüphanesi”, Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, c. XV/3, 1966, s. 134- 138.
• Bayraktar, Nimet, “İstanbul’da Kadınlar Tarafından Kurulmuş Kütüphaneler”, Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, c. XII, no. 3-4, 1963, s. 85-94.
• Bayraktar, S. Nail, “Amcazade Hüseyin Paşa Kütüphanesi”, İstanbul Ansiklopedisi, II, s. 799
• Behçet Ünsal, “Türk-Vakfı İstanbul Kütüphanelerinin Mimari Yöntemi”, Vakıflar Dergisi, XVIII, 1984, s. 95-124.
• Cunbur, Müjgan, “Fatih Devri Kütüphaneleri ve Kütüphaneciliği”, Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, VI, 1957, s. 1-16.
• Cunbur, Müjgan, “I. Abdülhamid’in Vakfiyesi ve Hamidiye Kütüphanesi”, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, XXII, Ankara, 1964, s. 17-69.
• Cunbur, Müjgan, “Kanuni Devrinde Kitap Sanatı, Kütüphaneleri ve Süleymaniye Kütüphanesi”, Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, c. XVII/3, 1968, s. 134-142.
• Cunbur, Müjgan, “Lâle Devrinde İstanbul Kütüphaneleri”, Türk Kültürü, c. IX, Ankara, 1971, s. 363-368.
• Cunbur, Müjgan, “Şeyhülislam Veliyüddin Efendi Vakıfları ve Kütüphanesi”, Necati Lügal Armağanı, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1969, s. 165-189.
• Çavdar Karatepe, Tuba R., “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Kadar Osmanlı Kütüphanelerinin Gelişimi”, Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, 1995.
• Çavdar Karatepe, Tuba R., “Kütüphaneler”, Geçmişten Günümüze Beyoğlu, II, İstanbul: TAÇ Vakfı-İBB, 2004, s. 657-660.
• Çavdar Karatepe, Tuba R., “Ali Emîri’nin Kütüphanesi”, Millet Yazma Eser Kütüphanesi’nden bir seçme: Ali Emîrî ve dünyası, fermanlar, hatlar, kitaplar, Pera Müzesi, İstanbul, 2007, s. 35-43.
• Çavdar Karatepe, Tuba R., “Osmanlı Döneminde Üsküdar’da Kurulmuş Kütüphaneler”, Üsküdar Sempozyumu V (1-5 Kasım 2007), İstanbul, 2008.
• Çetinalp, Özden, “Atıf Efendi Library in Vefa”, Rölöve, c. I, Ankara, 1968.
• Dener, Halit, Süleymaniye Umumi Kütüphanesi, İstanbul, 1957.
• Erdem Yücel, “Ayasofya kitaplığı” Türkiyemiz, c. XIV, no. 42, İstanbul, 1984, s. 12-17.
• Emsen, Şemim, “Osmanlı İmparatorluğu Devrinde Türkiye Kütüphanelerinin Tarihçesi”, Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, IX/1-2, Ankara, 1960, s. 14-35.
• Eyice, Semavi, “İstanbul, İstanbul’un Tarihî Eserleri”, İA, V/2, s. 1214/111-114.
• Eyice, Semavi, “Eski Kütüphane Binaları Hakkında”, Türk Yurdu, 1957, sy. 267, s. 728-732.
• Gökman, Muzaffer, Murat Molla. Hayatı, Kütüphanesi ve Eserleri, İstanbul, 1943.
• Gökman, M., Kütüphanelerimizden Notlar, İstanbul, 1952.
• Gökman, M., İstanbul Kütüphaneleri Rehberi, İstanbul, 1954.
• Kut, Günay- Nimet Bayraktar, Yazma Eserlerde Vakıf Mühürleri, Ankara, 1984.
• Küçükkalfa, Ahmet, “Ayasofya Kütüphanesi”, İlgi, c. 17, no. 37, 1983, s. 13-17.
• Küçükkalfa, Ahmet, “İstanbul Vakıf Kütüphaneleri”, Vakıflar, İstanbul, s. 51-70.
• Küçükkalfa, Ahmet, “Şehid Ali Paşa Kütüphanesi”, Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, c. XXXIII, Ankara, 1984, s. 132-148.
• Mahmud Cevad İbnü’ş-Şeyh Nâfi, Maarif-i Umumiye Nezareti, Tarihçe-i Teşkilatı ve İcraatı, İstanbul, 1338.
• Maróth, Miklós, “The Library of Sultan Bayezid II”, in Irano-Turkic Cultural Contacts, Eva M. Jeremiàs (ed.), Piliscsaba, 2003, s. 111-132.
• Sefercioğlu, Necmettin, “Union Catalogs in Turkey in the Nineteenth Century”, Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Kütüphanecilik Bölümü XXV. Yıl Anı Kitabı (1954-55/1979-1980), Ankara, 1981, s. 91-101.
• Sezgin, Fuad, “Atıf Efendi Vakfiyesi”, İ. Ü. Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, c. VI, 1955, s. 132-144.
• Soysal, Özer, Cumhuriyet Öncesi Dönemi Türk Kütüphaneciliği, Doçentlik tezi, Ankara Üniversitesi Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi, 1973.
• Soysal, Özer, Türk Kütüphaneciliği, Geleneksel Yapıdan Yeniden Yapılanışa, c. I-V, Ankara, 1988-1999.
• Şahin, Alime, “İstanbul’daki Osmanlı Dönemi Kütüphane Yapıları Üzerine Bir Araştırma ve Hacı Beşir Ağa Kütüphanesi, Yüksek Lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul, 1997.
• Tanındı, Zeren, “Bibliophile Aghas (Eunuchs) at Topkapı Sarayı”, Mukarnas, c. 21, Leiden, 2004, s. 333-343.
• Toderini, G., De la litterature des Turcs, traduit de l’Italien en Français par l’Abbe De Cournand, c. II, Paris, 1789.
• Türek, Ahmed İhsan, “Ragıp Paşa Kütüphanesi Vakfiyesi”, Edebiyat Fakültesi Araştırma Dergisi, I/1, Erzurum, 1970, s. 65-78.
• Türkay, Cevdet, “İstanbul Kütüphaneleri”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, c. XIII/74-76, İstanbul, 1974, s. 69-74.
• Türkay, Cevdet, “İstanbul Kütüphaneleri”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, XII/69, 1973, s. 30-35.
• Ünsal, B., “Türk-Vakfı İstanbul Kütüphanelerinin Mimari Yöntemi”, Vakıflar Dergisi, XVIII, 1984, s. 95-124.
• Ünver, S., Fatih Külliyesi ve Zamanı İlim Hayatı, İstanbul, 1946.
• Ünver, Süheyl, “Fatih’in Tuğrasıyla Bir Kitap Vakfı Hakkında”, Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, c. IX, no. 1-2, Ankara, 1960, s. 7-9.
• Ünver, Süheyl, “İkinci Selim’e Kadar Osmanlı Hükümdarlarının Hususi Kütüphaneleri Hakkında”, IV. Türk Tarih Kongresi, Ankara, 1952, s. 294-312.
• Ünver, Süheyl, “Sadrazam Karamanlı Mehmed Paşa’nın Eyüp Sultan Medresesi Kütüphanesine Vakfettiği İki Kitaba Dair”, Konya, no. 74-77, Konya, 1945, s. 3-4.
• Yenal, Şükrü “Topkapı Sarayı Müzesi Enderun Kitaplığı”, Güzel Sanatlar, VI, 1949, s. 85-90.