Tanzimattan Cumhuriyete Gündelik Hayatın Tarihi Açısından İstanbul Hatıratları

Yıl 2010, Sayı: 16, 489 - 522, 01.09.2010

Ali Şükrü Çoruk

Öz

Gündelik hayat yani sıradan insanın hayatı günümüz tarihçiliğinin ilgi alanları arasına giren konulardan birisidir. Batıda ve Türkiye’de, geçmişten bugüne sıradan insanın hayatında yaşanan değişmeleri ve gelişmeleri tespit etmeyi amaçlayan çalışmaların sayısında bir artış gözlemlenmektedir. Bu tarz çalışmalarda hareket noktası olabilecek kaynakların başında ise hatıratlar gelmektedir. Özellikle şehir ve şehir hayatı etrafında yazılan hatıratlar, araştırmacılara bu konuda diğerlerine nazaran daha fazla veri sunma kabiliyetine sahiptirler. İstanbul, Osmanlı döneminde gündelik ha- yatta tarih içinde yaşanan değişimin tespit edilebileceği en önemli şehirdir. Bu yazıda Tanzimat’tan Cumhuriyet’e kadar olan dönemde yazılmış ve kitap haline getirilmiş hatıratlardan ve hatırat benzeri eserlerden hareketle açıklamalı bir bibliyografya denemesi ortaya koyulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, İstanbul, Hatırat, Gündelik hayat, Tanzimat ve Cumhuriyet

Istanbul Memoirs from the Perspective of the History of Daily Life from Tanzimat to the Republic

Öz

Daily life, that is, the life of the ordinary man, is an issue in which contemporary historiography takes an interest. Both in the West and in Turkey there has been an increase in the number of studies that try to ascertain the changes and developments which have occurred in the life of the ordinary man from the past until the present day. Memoirs, which are among the main works in the studies that are being examined here, can be used as a starting point. In comparison with other works, memoirs that include descriptions of the city and city life in particular can provide a great deal of data on the city. Throughout history, it has always been Istanbul which has been the most important city in demonstrating changes in the daily life of the Ottoman Era. A bibliographic examination is provided in this paper, which takes into account memoirs and other similar works that were written and published as books from the Tanzimat to the Republic.

Anahtar Kelimeler

Ottoman, Istanbul, Memoirs, Daily life, Tanzimat and Republican periods

Kaynakça

• Baykara, Arzu, “İki Savaş Arası (1856-1877) İstanbul’ da Gündelik Hayat”, Yüksek Lisans tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2006.
• Bilgi, Selma Güler, “Erken Cumhuriyet Döneminde Bursa’da Gündelik Yaşam (1923-1950)”, Yüksek Lisans tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2006.
• Breisach, Ernst, Tarihyazımı, çev. Hülya Kocaoluk, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2009.
• Emiroğlu, Kudret, Gündelik Hayatımızın Tarihi, Ankara: Dost Kitabevi, 2001.
• Çerezci, Serap, 1919-1922 “Yılları Arasında İzmir’de Gündelik Yaşam”, Yüksek Lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2003.
• Faroqhi, Suraiya, Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam -Ortaçağdan Yirminci Yüzyıla-, trc. Elif Kılıç, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1997.
• Gedikler, Hülya Gölgesiz, “1950-1960 Yılları Arasında İzmir’de Gündelik Yaşam”, Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2006.
• Güneş, Şafak, “Abdülhak Şinasi Hisar’ın Eserlerinde İstanbul’da (Boğaziçi) Gün- delik Hayat”, Yüksek Lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2005.
• Hobsbawm, Eric, Devrim Çağı (1789-1848), çev. Bahadır Sina Şener, Ankara: Dost Kitabevi, 1998.
• Iggers, Georg G., Yirminci Yüzyılda Tarih Yazımı, çev. Gül Çağalı Güven, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2000.
• Işın, Ekrem, İstanbul’da Gündelik Hayat, İstanbul: İletişim Yayınları, 1995.
• Kafadar, Cemal, Kim Var İmiş Biz Bu Âlemde Yoğ İken, İstanbul: Metis Yayınları, 2009.
• Meriç, Nevin, “Adab-ı Muaşeret Kitapları ve Gündelik Hayatın Değişimi (1894- 1927)”, Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Enstitüsü, 1998.
• Tekin, Rahmi, “Osmanlı Devleti’nde Gayrimüslimlerin Gündelik Yaşamları (1520- 1670 İstanbul Örneği)”, Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008.
• Tercüman, Çilem, “Ahmet Rasim’in Eserlerinde İstanbul’un Gündelik Hayatı”, Yüksek Lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2004.
• Tırlı, Neslihan, “Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Eserlerinde İstanbul’un Gündelik Hayatı”, Yüksek Lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensti- tüsü, 2009.
• Ural, Tülin, “1930-1939 Arasında Türkiye’de Adab-ı Muaşeret, Toplumsal De- ğişme ve Gündelik Hayatın Dönüşümü”, Doktora tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008.
• Uymur, Zeynep, “Samiha Ayverdi’nin Eserlerinde İstanbul’da Gündelik Hayat”, Yüksek Lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2005.
• Yıldız, Selda, “XVIII. Yüzyılda Manisa’da Gündelik Hayata İlişkin Bir Değerlen- dirme”, Yüksek Lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2006.