Research Bibliography on Georgian, Armenian, Syrian, Assyrian and Yezidi Art

Yıl 2009, Sayı: 14, 171 - 208, 01.09.2009

Birgül Açıkyıldız

Öz

This article is about academic works carried out in Turkey on Georgian, Armenian, Syrian and Yezidi arts, but it also discusses why the works in these fields are few and why they appeared relatively later They comprise of M.A and Ph.D theses prepared in Turkish or European universities or articles and books which derive from the theses. It should be noted that a very similar method was employed by all mentioned studies. Since they aim to document works of art, they have utilized methods of creating monument catalogues. Most writers analyze the ground plan, architectural form and decorative particularities of the monuments and they describe them with the help of visual material such as drawings and photographs. Working on the characteristic features resulting from the descriptions, they evaluate them on a comparative basis both among themselves and with works from the same, earlier and later time periods.

Anahtar Kelimeler

Armenian Art, Georgian Art, Syrian/Assyrian Art, Yezidi Art, Architecture, Turkey

Gürcü, Ermeni, Süryani ve Yezidi Sanatları İncelemeleri Bibliyografyası

Öz

Bu makale Gürcü, Ermeni, Süryani ve Yezidi sanatları hakkında Türkiye’de yapılmış akademik çalışmaların genel bir değerlendirmesi olmakla birlikte, bu alanlardaki çalışmaların neden az ve gecikmeli olarak gerçekleştirdiğini de tartışmaktadır. Yapılan çalışmalar genellikle Türkiye ve Avrupa’da bir üniversite bünyesinde hazırlanmış olan yüksek lisans ve doktora tezleri veya bu tezler sonucu yazılmış makale ve kitaplardır. Söz konusu çalışmalarda yaklaşık ortak yöntemin kullanıldığı görülür. Bu çalışmalar sanat yapıtlarını belgelemeyi amaçladıklarından yapı kataloglarının oluşturulmasına yönelik yöntemler kullanmışlardır. Söz konusu çalışmaların çoğunluğunda yazarlar eserlerin plan, mimari biçim ve süsleme özelliklerini inceler; çizim ve fotoğraf gibi görsel malzemelerin yardımı ile tasvir ederler. Tasvir sonunda ortaya çıkan karakteristik özelliklerden yola çıkarak da hem kendi içlerinde hem de aynı veya daha erken ve daha geç tarihli diğer yapılarla karşılaştırma yoluyla bir değerlendirmeye giderler.

Anahtar Kelimeler

Ermeni Sanatı, Gürcü Sanatı, Süryani Sanatı, Yezidi Sanatı, Mimari, Türkiye

Kaynakça

• Agababyan, E., The Composition of the Domed Structures of Georgia and Armenia, Erevan, 1950 [Rusça].
• Alpago-Novello, Adriano, Architecture géorgienne, Louvain-la-Neuve: Université catholique de Louvain, 1978.
• Alpago-Novello, Adriano & Hybsch, Enzo, Architecture géorgienne, Louvain la Neuve: Universite Catholique de Louvain, 1978.
• Alpago-Novello, A. & Beridze, V. & Lafontaine-Dosogne, J., Art and Architecture in Medieval Georgia, Louvain la Neuve, 1980.
• Amiranashvili, Shalva I., Georgian Art, Tbilisi: Tbilisi University Press, 1968.
• Baltrušaitis, Jurgis, Etudes sur l’art médiéval en Géorgie et en Arménie, Paris: Libr. E. Leroux, 1929.
• Baumgartner, B., “Mittelalterliche Baudenkmäler im Tal des Çoruh bei İspir”, Jahrbuch des österreichischen Byzantinistik, 1990, sy. 40, s. 365-381.
• Baumgartner, B., “Drei vergessene georgische Klöster in der Nordosttürkei: C’q’arostavi, Nuka Kilise, Miznazori”, Revue des Etudes Géorgiennes et Caucasiennes, 1992-1993, sy. VIII-IX, s. 193-221.
• Baumgartner, B., “Eine bisher unbekannte georgische Kirche aus dem Jahr 984 im Tal von Dörtkilise (Otxta-ek’lesia)/Nordosttürkei”, Revue des Etudes Géorgiennes et Caucasiennes, 1992-1993, sy. VIII-IX, s. 222-232.
• Bayram, Fahriye, “Rahip Grigol Handzta’nın Yaşamı Adlı Elyazması”, V. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazı ve Araştırmaları Sempozyumu, Hacettepe Üniversitesi Sanat Tarihi Yayınları, Ankara, 2001, s. 87-98.
• Bayram, Fahriye, Artvin’deki Gürcü Manastırlarının Mimarisi (Rahip Grigol Handzta Dönemi): Bir 10. Yüzyıl Elyazmasına Göre Rahip Grigol Handzta’nın Gezi Güzergahındaki Manastırların Mimarisi, İstanbul: Ege Yayınları, 2005.
• Béridzé, W., “L’Architecture géorgienne”, Bedi Kartlisa, 1968, sy. XXV, s. 129-143. Béridzé, W., “Georgian art”, Bedi Kartlisa, 1972, sy. XXX, s. 73-86.
• Béridzé, W., “L’Architecture géorgienne à la coupole de la seconde moitié de Xe siècle à la fin du XIIIe ”, Bedi Kartlisa, 1975, sy. XXXI-II, s. 237-260.
• Béridzé, W., “Les Monuments de l’architecture de Tao-Klardjetie”, Revue des Etudes Georgiennes et Caucasiennes, 1989, sy. 5, s. 169-202.
• Béridzé, W., Quelques aspects de l’architecture géorgienné à coupole, Tiflis, 1976. Çubinaşvili, G., Gürcü Sanatı Tarihi, Tiflis, 1934 [Rusça].
• Çubinaşvili, G., “Art of Georgia”, Encyclopaedia of the World Art, 1971, c. 6, s. 138- 152.
• Djobadze, W., “The Georgian Churches of Tao-Klarjet’i: Construction Methods and Materials (IX to XI Century)”, Oriens Christianus, 1978, sy. 62, s. 114-134.
• Djobadze, W., “Observations on the Architectural Sculpture of Tao-Klardjet’i Churches Around One Thousand A.D.”, Studien zur spätantiken und byzantinischen Kunst Friedrich Deichmann gewidment, 1986, sy. 2, s. 81-100.
• Djobadze, W., “Four Deesis Themes in the Church of Oşki”, Oriens Christianus, 1988, sy. 72, s. 168-182.
• Djobadze, W., Early Medieval Georgien Monasteries in Historic Tao, Klarjet’i and Şavşet’i, Stuttgart, 1992.
• Goralevich, Olga, Lado Grigolia– Gürcü Sanatı, Tiflis, 1989.
• Gutschow, N. D., Kirchen im Türkischen Armenien und Georgien, Darmstadt, 1967.
• Gutschow, N. D., “Kirchen in Tao-Klardjethien in der nordöstlichen Türkei”, Archaeologische Mitteilungen aus Iran, 1971, sy. 4, s. 238-247.
• Javaxishvili, I., Georgian Numismatics and Metrology (Aims, Sources, and Methods of History, Formerly and at Present), Tiflis, 1925 [Gürcüce].
• Kadiroğlu, Mine, The Architecture of the Georgian Church at İşhan, Frankfurt: Peter Lang Verlag, 1991.
• Kadiroğlu, Mine, “Ortaçağ Gürcü Mimarisi 1996 Yılı Yüzey Araştırması”, XV. Araştırma Sonuçları Toplantısı I, Ankara, 1998, s. 97-126.
• Kadiroğlu, Mine, “The Georgian Heritage in the Çoruh Valley”, Heritage/Multicultural Attractions and Tourism, Conference Proceedings, Boğaziçi University Printhouse, İstanbul, 1998, s. 239–249.
• Kadiroğlu, Mine, “Untersuchungen an mittelalterlichen georgischen Baudenkmälern in Nordost-Anatolien”, Georgica, 1999, sy. 22, s. 8-19.
• Kadiroğlu, Mine, “Kuzeydoğu Anadolu Ortaçağ Gürcü Araştırmalarının İlk Beş Yılı”, IV. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, Kültür Değerlerini Araştırma ve Uygulama Merkezi, Van, 2000, s. 167–172.
• Kadiroğlu, Mine, “Çoruh Havzası Ortaçağ Gürcü Mimarisi Araştırmaları”, Türk Arkeoloji ve Etnografya Dergisi, 2000, sy. 1, s. 81-86.
• Kadiroğlu, Mine, “1995–2000 Yüzey Araştırmalarında Belgelendirilen Ortaçağ Gürcü Kiliselerinin Plan Tiplerı”, V. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazı ve Araştırmaları Sempozyumu, Ankara, 2001, s. 281–294.
• Kadiroğlu, Mine, “Haho Manastır Kilisesi ve Triptychon”, Ebru Parman‘a Armağan, Arkeoloji ve Sanat Tarihi Yazıları (ed. A. O. Alp), Ankara, 2009, s. 243-257.
• Kadiroğlu, M. & Karaca, Z. & Yazar, T. & Bayram, F. & İşler, B., “Çoruh Vadisi Ortaçağ Gürcü Mimarisi 2001 Yılı Yüzey Araştırması”, 21. Araştırma Sonuçları Toplantısı 2, Ankara, 2004, s. 93-106.
• Kadiroğlu, Mine - Bülent İşler, Gürcü Sanatının Ortaçağı, Ankara: Bilgin Kültür Sanat, 2010.
• Kapanaje, D., Georgian Numismatics, Moscow, 1955 [Gürcüce].
• Koch, K., Wanderungen im Oriente während der Jahre 1843 und 1844-Reise im pontischen Gebirge und Turkischen Armenien, Weimar, 1846.
• Kluge, T., Versuch einer systematischen Darstellung der altgeorgischen (grusinischen) Kirchenbauten, Berlin, 1918.
• Lang, D. M., Studies in the Numismatic History of Georgia in Transcaucasia, New York, 1955.
• Martin-Hisard, B., “Moines et monastères géorgiens du 9e siècle: la vie de Saint Grigol de Xancta”, Revue des Etudes Byzantines, 2001, sy. 59, s. 5-94.
• Mepisaschvili, R. & Zinzadse, W., L’Art de la Géorgie ancienne, Leipzig, 1978.
• Mepisaschvili, R. & Zinzadse, W., Georgien Kirchen und Wehrbauten, Leipzig, 1987.
• Neubauer, E., Altgeorgische Baukunst, Wien & München, 1976.
• Nickel, H. N., Kirchen-Burgen-Miniaturen, Armenien und Georgien während des Mittelalters, Berlin, 1974.
• Özkan, Haldun, “Planlı Kiliselere Doğu Anadolu’dan bir Örnek Öşkvank (Oschki) Kilisesi”, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 1996, sy. 3, s. 97-119.
• Peeters, P., “Histoires monastiques géorgiennes. Vie de S. Gregoire de Khandzta”, Analecta Bollandiana, 1917-19, sy. 36-37, s. 207-309 [Latince].
• Ramsay, W. M. & Bell, G. L., The Thousand and One Churches, London, 1909.
• Salia, K., “La Tao-Klardjethie et ses Monastères”, Bedi Kartlisa, 1961, sy. XI-XII, s. 41-62.
• Sinclair, T.A., Eastern Turkey: An Architectural and Archaelogical Survey, I-II, London, 1989.
• Severov, N., Monuments of Georgian Architecture, Moscow, 1947 [Rusça]. T’aqaishvili, E., Album d’architecture géorgienne, Tiflis, 1924.
• Thierry, Jean-Michel, “Topographie et etat actuel des monuments géorgiens en Turquie orientale”, Revue des Etudes Géorgiennes et Caucasiennes, 1989, sy. 5, s. 129-167.
• Thierry, Nicole, “La Peinture médievale géorgienne”, Corsi Ravenna, 1973, sy. 20, s. 409-421.
• Thierry, Nicole, “Peintures de Xe siècle en Géorgie méridionale et leurs rapports avec la peinture byzantine d’Asie Mineure”, Cahiers Archaeologiques, 1975, sy. 24, s. 73-113.
• Thierry, Nicole, Peinture d’Asie mineure et de Transcaucasie aux Xe et XIe siècle, London, 1977.
• Thierry, Nicole, “Peinture géorgiennes en Turquie”, Bedi Kartlisa, 1984, sy. 42, s. 131- 167.
• Thierry, Nicole, “A Propos des monuments de Tao”, Revue des Etudes Géorgiennes et Caucasiennes, 1992-1993, sy. 8-9, s. 241-259.
• Thierry, J.M. & Thierry, N., “L’Eglise géorgienne de Pekreşin (Turquie)”, Bedi Kartlisa, 1969, sy. XXVI, s. 51-65.
• Tokorskii, N.M., Tao ve Klardjetie’de Ortaçağ Kiliseleri Mimarisinin Tarihi, Erevan, 1988 [Rusça].
• Tolmachevskaja, N., Frescoes of Ancient Georgia, Tiflis, 1931 [Rusça].
• Tolmachevskaja, N., The Decorative Heritage of the Georgian Frescoes, Tiflis, 1939 [Rusça].