Osmanlı Kentinde Ticari Mekânlar: Bedesten-Han-Arasta-Çarşı Mekanları Literatür Değerlendirmesi

Yıl 2009, Sayı: 13, 267 - 292, 01.05.2009

Tuba Akar

Öz

Osmanlı kentinde çarşı veya daha genel bir anlamda kentin ticari merkezi, bedesten, han ve arastalardan oluşmakta idi. Çarşı bölgesinde çarşının büyüklüğüne göre değişen sayıda cami ve hamam yapısı da bulunuyordu. Ayrıca, yapılı çevrenin yanısıra, kentin ticaret merkezinin yakınında, genellikle yiyecek maddelerinin veya hayvanların satıldığı haftanın belirli günü kurulan pazar alanları mevcuttu. Kentin ekonomik ve sosyal yapısının şekillendiği veya şekillendirdiği bu mekanlar, 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren şehircilik, mimarlık, sanat tarihi, tarih gibi çeşitli disiplinler tarafından farklı yaklaşımlarla çalışılmaktadır. Bu makale, Osmanlı döneminde, kentte yapılı çevre olarak gelişen ticari mekanları konu alan bu zengin literatürün değerlendirilmesini amaçlamaktadır. Doğrudan ve dolaylı olarak ticari mekanları ele alan literatür, özellikle literatürün izlediği farklı metodolojiler, kaynak kullanımları, ve eğilimlere odaklanarak değerlendirilmektedir. Aynı zamanda, kronolojik bir çerçeve¬den incelendiğinde, zaman içinde Osmanlıda ticari mekanlar konulu araştırmalarda ne derece farklılıklar, gelişimler, ve yenilikler olduğu da irdelenmektedir. Makalenin sonunda ise konuyla ilgili daha geniş bir bibliyografya verilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ticari Mekanlar, Han, Bedesten, Arasta, Çarşı

Commercial Buildings in the Ottoman City: An Evaluation of the Literature on Bedesten- Han-Arasta-Çarşı

Öz

Bazaar in the Ottoman city or the commercial center of the city in general developed and took its shape with bedesten, han and arasta buildings. Depending on the size of the bazaar, there were also one or more mosques and a bath building in the commer¬cial center. Besides the built environment, marketplaces and open-air bazaars for food or animals to be sold were founded near the commercial center on certain days of the week. These spaces which shaped or were shaped by the social and economic struc¬ture of the city have started to be studied in various disciplines like city planning, architecture, art history or history with various approaches since the second half of the 20th century. This paper aims to evaluate this rich literature related to the commercial space as built environment in the Ottoman period. The literature which is directly or indirectly related to the commercial spaces is evaluated with particular emphasis on the variety in their methodologies, use of sources, and approaches. Also, they are stud¬ied through a chronological framework to observe varying approaches, developments, and progress over time in research on the commercial space of the Ottomans. Finally, at the end of the paper, a broad bibliography related to the subject is provided.

Anahtar Kelimeler

Commercial Buildings, Han, Bedesten, Arasta, Çarşı

Kaynakça

• A. Kentiçi Ticari Mekalanlara İlişkin Kaynaklar (Kitap, Makale ve Tezler)
• Acun, Hakkı, “Sivas-Kangal Alacahan Menzilhanı”, X. Türk Tarih Kongresi Ankara,
• 26 Eylül 1986 Kongreye Sunulan Bildiriler, Ankara: Türk Tarih Kurumu
• Yayını, 1994, c.V, s. 2369-2389. Akar, Tuba, “The Historical Formation of the Traditional/Commercial Center of Adana
• and A Financial and Institutional Model for Preservation”, Yayınlanmamış
• Yüksek Lisans tezi, ODTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara 2002. Akıntürk, Halise Esen, “Kurşunlu Han in Alaşehir Study Recording and Proposals for
• Restoration”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, DEÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir 1996. Akok, M., “Kütahya Büyük Bedesteni”, Vakıflar Dergisi, 1956, sy. 3, s. 81-84. Akozan, Feridun, “Türk Han ve Kervansarayları”, Türk Sanatı Tarihi Araştırma ve
• İncelemeleri I, İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi Türk Sanat Tarihi Enstitüsü
• Yayını, İstanbul, 1963, s. 133-167. Aktepe, Münir, “İzmir Çarşıları ve Hanlar Hakkında Önbilgi”, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi
• Tarih Dergisi, İstanbul, 1971, sy. 25, s. 105-154. Aktüre Sevgi, 19. Yüzyıl Sonunda Anadolu Kenti Mekansal Yapı Çözümlemesi, II.
• baskı, Ankara: ODTÜ Mimarlık Fak.Yay., 1981. Alioğlu, Hakan Selçuk, “Saksı Han’ın Restorasyon Projesi”, Yayınlanmamış Yüksek
• Lisans tezi, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 1992. Alpdoğan, Tevfik, “The Bedesten of Tokat”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, ODTÜ
• Mimarlık Bölümü, Ankara, 1975. Amicis, E. De, İstanbul, çev. B. Akyavaş, Ankara: Kültür Bakanlığı, 1981 (orj. 1874). Anay, Hakan, “Restoration Project of Mısırlızade Han in Lefkoşa Cyprus”, Yayınlan
• mamış Yüksek Lisans tezi, ODTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2001. Atay, Çınar, “Kapanan Kapılar” İzmir Hanları, İzmir: İzmir Büyükşehir Belediyesi Yayını, 2003. Aygün, N., “XVIII. Yüzyılda Trabzon’un Ticari Yapıları”, Trabzon ve Çevresi
• Uluslararası Tarih-Dil-Edebiyat Sempozyumu Bildirileri, Trabzon, 2002, c. 1, s. 249-272. Ayverdi, E. Hakkı, Osmanlı Mimarisinin İlk Devri, İstanbul, 1966. Ayverdi, E. Hakkı, Osmanlı Mimarisinde Çelebi ve II. Sultan Murad Devri, İstanbul, Bakırer, Ömür ve Emre Madran, “Ankara Kent Merkezinde Özellikle Hanlar ve
• Bedestenin Ortaya Çıkışı ve Gelişimi”, Tarih İçinde Ankara (Eylül 1981
• Seminer Bildirileri), der. A. T. Yavuz, II. Baskı, Ankara, 2000, s. 105-127. Bağbancı, Özlem Köprülü, “Bursa Hanlar Bölgesi Değişim ve Dönüşüm Sürecinin
• İncelenmesi ve Bölgenin Korunması Üzerine Bir Araştırma”, Yayınlanmamış
• Doktora tezi, YTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2007. Baldağ, İlkay, “Milas İlçe Merkezinde Yer Alan Çöllüoğlu Hanı’nın İncelenmesi ve
• Restorasyon Projesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, DEÜ Fen Bilimleri
• Enstitüsü, İzmir, 2000. Baş, Ali, “Beylikler Dönemi Hanları”, Yayınlanmamış Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi
• Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Konya, 1989. Baş, Ali, Kayseri Ticaret Yapıları Üzerine Bir Araştırma, Kayseri, 1996. Baş, Ali, “Konya ve Çevresinde Geç Dönem Osmanlı Kervansarayları”, Uluslararası
• Sanat Tarihi Sempozyumu Prof. Dr. Gönül Öney’e Armağan 10-13 Ekim 2001
• Bildiriler, İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü,
• , s. 83-95. Battal, Zehra, “The Restoration Project of the Bedesten of Gedik Ahmet Paşa in
• Kütahya”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, ODTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 1988. Benli, Gülhan, “İstanbul Tarihi Yarımadada Bulunan Han Yapıları ve Avlulu Hanların
• Koruma Sorunları”, Yayınlanmamış Doktora tezi, YTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü,
• İstanbul, 2007. Bilar, Ender ve Oral Onur, Edirne Çarşıları ve Yitirilen Tarihi Eserler, İstanbul, 1989. Boran, Ali, “Siirt’teki Kervan Yolları ve Hanlar”, Uluslararası Sanat Tarihi Sempozyumu
• Prof. Dr. Gönül Öney’e Armağan 10-13 Ekim 2001 Bildiriler, İzmir: Ege
• Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü, 2002, s. 155-161. Cerasi, M. Maurice, Osmanlı Kenti, İstanbul: YKY Yay., 2001 (2. baskı), s. 115-127. Ceylan, Oğuz, “Geleneksel Türk Osmanlı Çarşı Yapılarının Oluşumu, Gelişimi ve
• Yakın Doğu Kültürleri ile Olan Etkileşimleri”, Doktora tezi, Mimar Sinan
• Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 1989. Cezar, Mustafa, “Türk Tarihinde Kervansaray”, VIII. Türk Tarih Kongresi (11-13 Ekim
• ), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay., 1981, c.II, s. 931-940. Cezar, Mustafa, “XIV-XVI. Yüzyıllar Türk Şehrinde Çarşının Konumu ve Çarşıların En
• Tipik Yapısı”, Akademi, 1981, sy. 10, s. 12-25. Cezar, Mustafa, Typical Commercial Buildings of the Ottoman Classical Period and
• the Ottoman Construction System, İstanbul: İş Bankası Yay., 1983. Cezar, Mustafa, Tipik Yapılarıyla Osmanlı Şehirciliğinde Çarşı ve Klasik Dönem İmar
• Sistemi, İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi, 1985. Çakıcı, Sermin, “A Proposal for Preservation and Rehabilitation of Yeni Galle Pazarı
• Hanı (former Ali Paşa Kervansarayı) and Its Immediate Surrounding in Bursa”,
• Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, ODTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2008. Çakırlar, Ertan, “Edirne Rüstempaşa Kervansarayı”, Rölöve ve Restorasyon Dergisi,
• Ankara, 1974, sy. 1, s. 129-143. Çam, Nusret, Türk Kültür Varlıkları Envanteri Gaziantep 27, Ankara: Türk Tarih
• Kurumu Yay., 2006. Çam, Nusret, “Arasta” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1991, c. 3, s. 335-336. Çelik, Uğur, “Amasya Kapu Ağası Hüseyin Ağa Bedesteni Restorasyon Önerisi”,
• Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2008. Çetin, Erol, “Sultanahmet Arastası”, Rölöve ve Restorasyon Dergisi, Ankara, 1987, sy. 6, s. 69-119. Dara, Ramis (haz.), Tarihi Bursa Hanları ve Kapalıçarşı, Bursa TED Koleji Kültür Yay., 2003. Daş, E., “Afyon Taşhan”, Uluslararası Sanat Tarihi Sempozyumu Prof. Dr. Gönül
• Öney’e Armağan 10-13 Ekim 2001 Bildiriler, İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat
• Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü, 2002, s. 205-211. Destici, Necla, “Kastamonu Yanık Han Koruma ve Sağlıklaştırma Çalışması”,
• Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 1997. Engin, E., “Tarihi Trabzon Kentiçi Hanlarının Analizi ve Yeni İşlev Önerileri”,
• Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, 2002. Erdenen, Orhan, İstanbul Çarşıları ve Kapalı Çarşı, İstanbul, Yenilik Yay., 1965. Ergenç, Özer, “Osmanlı Şehrinde Esnaf Örgütlerinin Fizik Yapıya Etkileri”, I.
• Uluslararası Türkiye’nin Sosyal ve Ekonomik Tarihi Kongresi Tebliğleri,
• Ankara, 1980, s. 103-109. Ergenç, Özer, XVI. Yüzyılın Sonlarında Bursa, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay., 2006. Ergin, Osman, “Çarşı”, İslam Ansiklopedisi, İstanbul: MEB Yay., 1945, c. 3, s. 360-362. Ergin, Osman, “Bedestan”, İslam Ansiklopedisi, İstanbul: MEB Yay., 1961, c. 2, s. 440- 442. Eriş, Cem, “İstanbul’da Merkezi Ticaret Bölgesi Ticaret Yapılarının Gelişimi ve
• Tahtakale Halil Ağa Hanı”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, YTÜ Fen
• Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 1992. Ergin, Osman Nuri, Mecelle-i Umûr-ı Belediyye, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yay., 1995. Ersoy, Bozkurt, İzmir Hanları, Atatürk Kültür , Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Ankara:
• AKM Yayını no.49, 1991. Ersoy, Bozkurt, “Ankara Çengel Han”, Kültür ve Sanat, sy.Eylül 1991, s. 56-59. Ersoy, Bozkurt, “Osmanlı Şehir-içi Hanları, Plan Tasarımı ile Cephe ve Malzeme
• Özellikleri”, Sanat Tarihi Dergisi, İzmir, 1994, sy.VII, s. 75-97. Ersoy, Bozkurt, “Osmanlı Şehir-içi Hanlarından Önemli Bir Örnek: Amasya Taş Han”,
• Milletlerarası Türk Sanatları Kongresi, Ankara, 1995, c.II, s. 81-92. Ersoy, Bozkurt, “İşlevleri Yönünden Osmanlı Şehir-İçi Hanları”, Kültür ve Sanat, sy.
• Haziran 1995, s. 17-20. Ersoy, Bozkurt, “Diyarbakır Deliller Hanı”, Kültür ve Sanat, Ankara, 1995, sy. 28, s. 21-23. Ersoy, Bozkurt, “Kırım Karasu-Bazar’daki Taşhan”, Uluslararası Sanat Tarihi
• Sempozyumu Prof. Dr. Gönül Öney’e Armağan 10-13 Ekim 2001 Bildiriler,
• İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü, 2002, s. 275- 280. Ertürk, Nihal, “Bergama Taşhan”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, ODTÜ Fen
• Bilimleri Enstitüsü, Ankara 1993. Esen, Sibel Yıldırım, “Revitalization of Historic Commercial Areas Through the Main
• Street Program in U.S.A.: A Case Study From The Boston Main Streets
• Program”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, ODTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2006. Eyice, Semavi, “Elçi Hanı”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi,
• İstanbul, 1970, sy. 24, Mart 1970, s. 93-130. Eyice, Semavi, “Bedesten”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1992,
• c. 5, s. 302-311. Eyice, Semavi, “Büyük Çarşı”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul,
• , c. 6, s. 507-513. Eyüpgiller, Kutgün ve M. Topçubaşı, I. Polat, “Kastamonu’da 19. Yüzyıl Ticaret
• Yapıları”, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, 2008, c. 25, sy. 2, s. 1-20. Galland, A., Schefer’in Şerhleriyle, İstanbul’a Ait Günlük Hatıralar, çev. N. S. Örik,
• Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay., 1949. Genca, S. Özgür, “Design Guidelines For Shop Buildings in Beypazarı Historic
• Commercial Center”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, ODTÜ Fen Bilimleri
• Enstitüsü, Ankara, 2005. Gökalp, Semra Ener, “Restoration Project of Deveci Han in Tokat”, Yayınlanmamış
• Yüksek Lisans tezi, ODTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 1987. Göyünç, Nejat, “Eski Malatya’da Silahdar Mustafa Paşa Hanı”, Tarih Enstitüsü
• Dergisi, İstanbul, 1970, sy. 1, s. 63-92. Göyünç, Nejat, “Silahdar Mustafa Paşa Hanı’na Ait Bir Vesika”, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi
• Tarih Dergisi, İstanbul, 1971, sy. 1, s. 73-79. Gülersoy, Çelik, Kapalı Çarşının Romanı, İstanbul: İstanbul Kitaplığı, 1979. Gündüz, S., “Hanlar”, Birecik, Halfeti, Suruç, Bozova İlçeleri ile Rumkale’deki
• Taşınmaz Kültür Varlıkları, ed. Aynur Durukan, Ankara, 1999, s. 127-129. Güran, Ceyhan, Türk Hanlarının Gelişimi ve İstanbul Hanları Mimarisi, Vakıflar
• Genel Müdürlüğü Yayını, İstanbul, 1978. Işıközlü, Fazıl, “İstanbul’un Eski Vakıf Hanları”, Vakıflar Dergisi, 1973, sy.X, s. 421- 424. İlter, İsmet, Tarihi Türk Hanları, Ankara: Karayoları Genel Müdürlüğü Yayını, 1969. İnalcık, Halil, “The Hub of The City: Bedestan of Istanbul”, International Journal of
• Turkish Studies, 1980, v. 1, s. 1-17. İnan, K., “Bedestenlerin Türk Ticari Mimarisindeki Yeri ve Trabzon Bedesteni”,
• OTAM, Ankara, 1996, sy. 7, s. 119-132. Kaplanoğlu, Raif, Okçular Çarşısı, Bursa: Orhangazi Belediyesi ve Bursa Araştırmaları
• Vakfı ortak yayını, 2007. Kapubağlı, Sonay, “İstanbul Tarihi Yarımadası’nda Uzun Çarşı ve Kilit Han”,
• Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, MSÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2002. Kepecioğlu, Kâmil, Bursa Hanları, Bursa: Halkevi Neşriyatı 4, 1935. Kılıçöte, Cansel, “Restoration Project of Deveci Han in Edirne”, Yayınlanmamış
• Yüksek Lisans tezi, ODTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 1990. Kırzıoğlu, M. Fahrettin, “1753 ve 1846 yıllarında Erzurum Çarşıları ile Esnafını
• Tanıtan Kağızmanlızadeler’in İki Vakfiyesi”, Atatürk Üniversitesi Edebiyat
• Fakültesi Araştırma Dergisi, Ankara, 1976, sy. 7, s. 25-67. Kızılkaya, Eda, “Tarihsel Süreç İçinde Kayseri Ticaret Yapıları ve Kayseri Kale
• Çarşısı’nın Değerlendirilmesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, Gazi
• Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2005. Koçu, R. Ekrem, “İstanbul’un En Eski Tarihi Eserlerinden Bedesten ve Kapalıçarşı”,
• Hayat Tarih Mecmuası, Şubat 1973, sy. 1, s. 49-58. Köprülü, İdris, “Diyarbakır Deliller Hanı’nın Otel Olarak Kullanılması”, V. Vakıf
• Haftası, Restorasyon ve Vakıfların Ekonomik ve Sosyal Etkinlikleri Semineri
• (7-13 Aralık 1987), Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yay., s. 71-83. Kreiser, Klaus, “Bedesten-Bauten im Osmanischen Reich”, Istanbuler Mitteilungen,
• Tübingen 1979, c. 29, s. 367-400. Kuban, Doğan, “Anadolu-Türk Şehri Tarihi Gelişmesi, Sosyal ve Fiziki Özellikleri
• Üzerinde Bazı Gelişmeler”, Vakıflar Dergisi, 1968, sy.VII, s. 53-73. Kuban, Doğan, Osmanlı Mimarisi, İstanbul: YEM Yay., 2007. Küçükerman, Ö. ve K. Mortan, Kapalıçarşı, İstanbul: Kütür ve Turizm Bakanlığı
• Yayınları, 2007. Madran, Emre, “Kuzey-Doğu Anadolu’da İki Bedesten”, Önasya, 1970, sy. 6/63, s. 10-11. Mantran, Robert, “Des Khans D’Istanbul Aux Entrepots de Galata”, CIÉPO Osmanlı
• Öncesi ve Osmanlı Araştırmaları Uluslararası Komitesi VII. Sempozyumu
• Bildirileri, Ankara, 1994, s. 185-190. Mayer, Georg, Türk Çarşısı: Şarkta Ticaretin Püf Noktası, çev. Yusuf Öztel, İstanbul,
• Kitabevi, 2008. Morçöl, Ertuğrul, “A Study on Refunctioning of Ottoman City “Han”s-Amasya
• Taşhan”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, ODTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 1986. Oğuz, Filiz, “Manisa Kurşunlu Han”, Rölöve ve Restorasyon Dergisi, Ankara, 1974, sy. 1, s. 109-127. Oğuz, Filiz, “İzmir-Tire Bakırhan”, Rölöve ve Restorasyon Dergisi, Ankara, 1975, sy. 2, s. 157-182. Oğuz, F.A., “İzmir-Çeşme Kanuni Kervansarayı”, Vakıflar Dergisi, 1976, sy.XI, s. 107. Orhonlu, Cengiz, “Bayrampaşa Kervansarayı”, Vakıflar Dergisi, 1973, sy.X, s. 199-218. Orhonlu, Cengiz, “Osmanlı Kervansarayının İktisadi İçtimai Fonksiyonu Hakkında”,
• Birinci Milletlerarası Türkoloji Kongresi, İstanbul: Tercüman Yay., 1973. Ödekan, A., “Bedesten”, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, İstanbul: YEM Yay., 1997, c. 1, s. 209-210. Öncel, Fernaz, “Geleneksel Ticaret Dokusu İçinde “Kayseri Hançerli Sultan Vakfı
• Bedesteni”nin Koruma Sorunları ve Değerlendirilmesi”, Yayınlanmamış
• Yüksek Lisans tezi, YTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2007. Önder, Mehmet, “Yıktırılan Bedestenlerimiz”, Türk Kültürü, no. 30, Ankara, 1965. Öney, Gönül, “Lefkoşa’da Büyük Han ve Kumrucular Hanı”, Milletlerarası I. Kıbrıs
• Tetkikleri Kongresi, Türk Heyeti Tebliğleri, Ankara, 1971, s. 271-297. Özbay, Hasan, “Renovation of the Historical Commercial Center of Tokat”,
• Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, ODTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 1987. Özbilgen, Erol, “Eski Malatya’da Silahdar Mustafa Paşa Hanı’nın Restitüsyonu
• Hakkında”, Tarih Enstitüsü Dergisi, İstanbul, 1970, sy. 1, s. 93-102. Özdeş, Gündüz, Türk Çarşıları, Ankara: Tepe Yayınları, 1998. Özkarcı, Mehmet, “Gaziantep İl Merkezinde Bulunan Hanlar”, Yayınlanmamış Yüksek
• Lisans tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Erzurum, 1987. Özkarcı, Mehmet, “Gaziantep’te Dört Han”, Vakıflar Dergisi, 1997, sy.XXVI, s. 275- 313. Özkarcı, Mehmet, “Gaziantep Elbeyli Hanı”, Cumhuriyetin 75. Yılına Armağan Gazi
• antep, ed. Yusuf Küçükdağ, Gaziantep, 1999, s. 310-326. Özkarcı, Mehmet, ”Gaziantep’te Üç Han”, Osmanlı Döneminde Gaziantep Sempoz
• yumu (22 Ekim 1999), ed. Yusuf Küçükdağ, Gaziantep, 2000, s. 243-267. Özkarcı, Mehmet, ”Kahramanmaraş’ta Osmanlı Dönemi Ticaret Yapılarının Türk
• Mimarisindeki Yeri ve Önemi”, XIII. Türk Tarih Kongresi Ankara 4-8 Ekim
• , Kongreye Sunulan Bildiriler, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay., c. 3/II, s. 1213-1232. Özkarcı, Mehmet, Kahramanmaraş Türk Kültür Varlıkları Envanteri, Ankara: Türk
• Tarih Kurumu Yay., 2007. Özme, Adil, “Urfa (Merkez) Hanları”, yayınlanmamış Doktora tezi, AÜ Sosyal Bilimler
• Enstitüsü, Ankara, 2000. Özme, Adil, “Ruha (Urfa) Hanları Üzerine Bir Değerlendirme”, Belleten, Ankara,
• , c.LXIX, sy. 254, s. 131-144. Schweiger, Salomon, Sultanlar Kentine Yolculuk 1578-81, çev. T. Noyan, İstanbul:
• Kitap Yayınevi, 2004. Sims, Eleanor, “Trade and Travel: Markets and Caravanserais”, Architecture of the
• Islamic World, ed. George Michell, London: Thames and Hudson, 1984, s. 80-111. Tankut, Gönül, “Osmanlı Şehrinde Ticari Fonsiyonların Mekansal Dağılımı”, VII.
• Türk Tarih Kongresi, Ankara, 1973, s. 773-779. Tongur, H., “Türk Şehirlerinde Çarşılar ve Kapanlar”, Belediyeler Dergisi, no. 52, 1939. Tongur, H., “Türk Şehirlerinde Pazar ve Panayırlar”, Belediyeler Dergisi, no. 54, 1940. Tongur, H., “Türk Şehirlerinde Bedestenler ve Hanlar”, Belediyeler Dergisi, no. 58, 1940. Tuluk, Ö. İskender ve Fulya, Üstün, “Trabzon Bedesteni: Türk Bedesten Mimarisindeki
• Yeri ve Sorunlarına İlişkin Bir Değerlendirme”, Belleten, Ankara, 2007, c.LXXI,
• sy. 262, s. 923-937. Tuncer, O. Cezmi, “Kuşadası Öküz Mehmet Paşa Kervansarayı”,Rölöve ve Restorasyon
• Dergisi, Ankara, 1975, sy. 2, s. 123-156. Tutal, O., “Bazaar Spaces in Ottoman Cities and Skopje Turkish Bazaar (Turska
• Carsija)”, 7 Centuries of Ottoman Architecture “A Supra-National Heritage”, Nur
• Akın, Afife Batur ve Selçuk Batur (eds.), İstanbul: YEM Yayını, 1999, s. 262-273. Tüfekçioğlu, A., “Bursa-Çanakkale Yolu Üzerindeki Köprüler ve Hanlar”, Uluslararası
• Sanat Tarihi Sempozyumu Prof. Dr. Gönül Öney’e Armağan 10-13 Ekim 2001
• Bildiriler, İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü,
• , s. 555-565. Türker, H., “Kapalıçarşı”, İller ve Belediyeler Dergisi, no. 7/83, 1952. Tüyel, S. Engin, “Restoration Project of Matyos Han in Tire İzmir”, Yayınlanmamış
• Yüksek Lisans tezi, ODTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 1996. Usta, Gülay Keleş, “Anadolu Osmanlı Dönemi Mimarisinde Mekan Analizi: Han ve
• Kervansaray Yapılarında Uygulama”, Yayınlanmamış Doktora tezi, KTÜ Fen
• Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, 1994. Ülgen, Ali Saim, “Ankara’da Mahmud Paşa Bedesteni ve Bitişiğindeki Han”, Fatih ve
• İstanbul, no. 1/1, İstanbul, 1953. Weber, S., “The Transformation of an Arab-Ottoman Institution The Suq (Bazar) of
• Damascus form the 16th to the 20th Century”, 7 Centuries of Ottoman
• Architecture “A Supra-National Heritage”, Nur Akın, Afife Batur ve Selçuk
• Batur (eds.), İstanbul: YEM Yayını, 1999, s. 244-253. Yavuz, Ayşıl Tükel, “Beypazarı Sulu Han”, III. Eyüpsultan Sempozyumu, Tebliğler,
• İstanbul, 2000, s. 58-93. Yenice, Tülay Karadayı, “Gaziantep Zincirli Bedesten’in Restorasyonu”, Yayınlanmamış
• Yüksek Lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya, 2005. Yıldırım, Mücahit, “Diyarbakır Hasan Paşa Hanı Koruma ve Değerlendirilmesi”, Yayın
• lanmamış Yüksek Lisans tezi, YTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 1996. Yılmaz, Derya, “Adana-Kozan Arastası Restorasyon Önerisi”, Yayınlanmamış Yüksek
• Lisans tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2007. Yılmazçelik, İbrahim, XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Diyarbakır (1790-1840), Ankara:
• Türk Tarih Kurumu Yay., 1995. Yılmazer, Enver, “Safranbolu Arastası Onarımı”, Rölöve ve Restorasyon Dergisi,
• Ankara, 1987, sy. 6, s. 181-186. Yüceer, Hülya, “Restoration Project of Abacıoğlu Hanı in Kemeraltı-İzmir”, Yayın
• lanmamış Yüksek Lisans tezi, ODTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 1997. Yücesoy, Nail, “The Bedesten in Tire”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, ODTÜ
• Mimarlık Bölümü, Ankara, 1972. B. Kervansaraylara İlişkin Başlıca Kaynaklar Acun, Hakkı (der.), Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansarayları, Ankara: Kültür ve
• Turizm Bakanlığı, 2007. Akok, Mahmut, “Öresin Han ve Hızır İlyas Köşkü”, Belleten, 1958, c. 21, sy. 81, s. 139- Akok, Mahmut, “İshaklı Kervansarayı”, Türk Arkeoloji Dergisi, 1974, sy.XXI-2, Kültür
• Bakanlığı Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayını, Türk Tarih
• Kurumu Basımevi, Ankara, s. 5-21. Akok, Mahmut ve Tahsin Özgüç, “Sarıhan”, Belleten, 1956, c.XX, sy. 79, s. 379-383. Akok, Mahmut ve Tahsin Özgüç, “Alayhan, Öresunhan ve Hızırilyas Köşkü – İki
• Selçuklu Kervansarayı ve Bir Köşkü”, Belleten, 1957, c.XXI, sy. 81, s. 139-148. Akok, Mahmut ve Tahsin Özgüç, “Üç Selçuklu Abidesi: Dolay Han, Kesikköprü
• Kervansarayı ve Han Camii”, Belleten, 1958, c.XXII, sy. 86, s. 251-259. Aytaç, İsmail, “Malatya-Elbistan Kervanyolu Güzergahı ve Kurttepe Hanı”, VI. Milli
• Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Semineri Bildirileri (16-17 Mayıs 1996), Selçuk
• Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Merkezi Yayını, 1997, Selçuk Üniversitesi
• Basımevi, Konya, s. 35-47. Aytaç, İsmail, “Selçuklu Döneminde Malatya-Kahta Kervanyolu ve Kervansarayları”,
• I. Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Kongresi Bildiriler 11-13 Ekim
• , Konya: Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Merkezi Yayını, 2001,
• c. 1, s. 49-59. Baş, Ali, “Yeni Buluntular Işığında Zazadin Han’ın Değerlendirilmesi”, I. Uluslararası
• Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Kongresi Bildiriler 11-13 Ekim 2000, Konya:
• Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Merkezi Yayını, 2001, c.I, s. 101- 109. Baş, Ali, “Bilinmeyen Bir Selçuklu Kervansarayı: Yıkık Han”, I. Uluslararası Selçuklu
• Kültür ve Medeniyeti Kongresi Bildiriler 11-13 Ekim 2000, Konya: Selçuk
• Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Merkezi Yayını, 2001, c.I, s. 93-99. Bektaş, Cengiz, Selçuklu Kervansarayları, Korumaları, Kullanımları Üzerine Bir
• Öneri - A Proposal Regarding The Seljuk Caravanserais, Their Protection and
• Use, İstanbul: Yem Yayınları, 1999. Berkol, F., “Türk Vakıf Kervansarayları ve Bugün Turizm Hizmetinde Kullanılmaları”,
• Vakıflar Dergisi, 1973, sy. X, s. 345-365. Binan, Ş. Can., “13. Yüzyıl Anadolu Kervansarayları Koruma Ölçütleri Üzerinde Bir
• Araştırma”, Yayınlanmamış Doktora tezi, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, 1990. Binan, Can, “Anadolu’da Ulaşım ve Konaklama Yapıları Bağlamında Mimarlık,
• Malzeme ve Yapı Üretimi Üzerine Yorumlar”, Geçmişten Geleceğe Anadolu’da
• Malzeme ve Mimarlık, Sempozyum / UIA 2005 XXII. Dünya Mimarlık Kongresi,
• İstanbul: TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Yay., 2006, s. 179-210. Bozer, Rustem, “Eğirdir Hanı 1993 yılı Kazı Çalışmaları”, Göller Bölgesi Arkeolojik
• Kültürel-Turistik Araştırma ve Değerlendirme Projesi 1993 Yılı Çalışmaları,
• Ankara, 1994, s. 95-103. Erdmann, Kurt, Das Anatolishe Karavansaray des 13. Jahrhunderts, c. I, Berlin, Verlag
• Gebr, Mann, 1961. Karaoğlu, A. Zeynep, “Konya Yakınındaki Kızılören Han’ın Tanıtımı ve
• Değerlendirilmesi”, I. Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Kongresi
• Bildiriler 11-13 Ekim 2000, Konya: Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları
• Merkezi Yayını, 2001, c. 1, s. 461-474. Karpuz, Haşim, “Sahip Ata’nın Yaptırdığı İshaklı (Sultandağı) Hanı”, Antalya 3.
• Selçuklu Semineri Bildirileri 10-11 Şubat 1989, İstanbul: Antalya Valiliği
• Yayınları, 1989, s. 82-90. Karpuz, Haşim, “Konya Dokuzun Hanı Kazı ve Restorasyon Çalışmaları”, Aslanapa
• Armağanı, 1996, İstanbul: Bağlam Yayıncılık, 1996, s. 141-150. Köprülü, Fuat, “Ribat”, Vakıflar Dergisi, 1942, sy: 2, s. 267-288. Kuban, Doğan, “Kervansaraylar”, Selçuklu Çağında Anadolu Sanatı, İstanbul: Yapı
• Kredi Yayınları, 2002, s. 227-250. Kuyulu, İnci, “A Comparison Between the Caravanserais of Anatolia and Central Asia
• in the Middle Ages”, 10th International Congress of Turkish Art 17-23
• September 1995 Procedings, Geneva, 1999, s. 421-433. Özergin, K., “Anadoluda Selçuklu Kervansarayları”, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Tarih
• Dergisi, sy.II-(XV) 20, 1965, s. 141-167 Özgüç, Tahsin ve Mahmut Akok, “Ağzıkara Han”, Yıllık Araştırmalar Dergisi, 1956
• , sy. 1, s. 93-104. Tuncer, Orhan Cezmi, “Diyarbakır-Bitlis Kervan Yolu ve Üzerindeki Hanlarımız”,
• Vakıflar Dergisi, 1997, sy.XXV, s. 9-34. Tuncer, Orhan Cezmi, “Niğde-Aksaray Sultan Hanında Bazı İzlerin
• Değerlendirilmesi”, Önasya, yıl 6, c. 6, sy. 72, s. 14-15. Tuncer, Orhan Cezmi, “Bitlis-Van Karayolu ve Üzerindeki Hanlar”, Sanat Tarihi
• Yıllığı, İstanbul: İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Enstitüsü, 1981, c.IX-X, s. 317-352. Turan, Osman, “Selçuk Kervansarayları”, Belleten, 1946, c.X, sy. 39, s. 471-496. Ünal, Hüseyin Rahmi, “Iğdır Yakınlarında Bir Selçuklu Kervansarayı ve Doğubeyazıt
• Batum Kervan Yolu Hakkında Notlar”, Sanat Tarihi Yıllığı, İ.Ü. Edebiyat
• Fakültesi Sanat Tarihi Enstitüsü Yayını, 1970, c.III, s. 7-15. Ünal, Hüseyin Rahmi, “Osmanlı Öncesi Devirden Yayınlanmamış Birkaç Han
• Üzerine Bir İnceleme”, Ankara Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Araştırma
• Dergisi, Prof. A. L. Gabriel Özel Sayısı 9, Ankara, 1978, s. 453-484. Ünal, Hüseyin Rahmi, “Sevserek Hanı (Malatya-Pötürge) ve Yerhan (Erzincan
• Refahiye) Hakkında Bir İnceleme”, I. Milletlerarası Türkoloji Kongresi
• Tebliğler, İstanbul, 1979, s. 952-968. Ünal, Hüseyin Rahmi, “Burdur/Bucak İncir Hanı’nda Temel Araştırmaları ve
• Temizlik Çalışmaları (Eylül 1992)”, X. Vakıf Haftası Kitabı, Ankara: Vakıflar
• Genel Müdürlüğü Yay., 1993, s. 399-422. Ünal, Hüseyin Rahmi, “İncir Hanı 1993 Çalışmaları”, Sanat Tarihi Dergisi, 1996, c.
• VIII, s. 117-129. Ünal, Hüseyin Rahmi, “A Propos de la Datation Des Khans Seldjoukides sans cour en
• Anatolie”, The Art of the Saljugs in Iran and Anatolia, ed. R. Hillen, Costa
• Mesa, California, Mazda Publisher, 1994, s. 295-300. Ünal, Hüseyin Rahmi, “L’Apport Des Fouilles D’Incir Khan A Notre Connaissance
• Des Caravanserails Seldjoukides”, 10th International Congress of Turkish Art,
• 23 September 1995, Procedings, Geneva: Foundation Max von Berckhem,
• , s. 695-705. Yavuz, Ayşıl Tükel, “Alara Han’ın Tanıtılması ve Değerlendirillmesi”, Belleten, 1969,
• c.XXXIII, sy. 132, s. 429-491. Yavuz, Ayşıl Tükel, “Anadolu’da Eşodaklı Selçuklu Hanları”, ODTÜ Mimarlık
• Fakültesi Degisi, Ankara, 1976, c. 2, sy. 2, s. 187-204. Yavuz, Ayşıl Tükel, “Anadolu Selçuklu Kervansaraylarında Mekan-İşlev İlişkisi İçinde
• Savunma ve Barınma”, IX. Vakıf Haftası Kitabı, Ankara: Vakıflar Genel
• Müdürlüğü Yay., 1991, s. 253-284. Yavuz, Ayşıl Tükel, “Mirçinge Han ve Selçuklu Dönemi Eşodaklı Kervansarayları
• Arasındaki Yeri”, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, c. 11, sy. 1-2, Ankara,
• , s. 41-55. Yavuz, Ayşıl Tükel, “Anadolu Kervansarayları ve Vakıflar”, XI. Vakıf Haftası Kitabı,
• Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü yay., 1994, s. 39-46. Yavuz, Ayşıl Tükel, “Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansaraylarının Tipolojisi”, IV.
• Milli Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Semineri Bildirileri 25-26 Nisan 1994,
• Konya: Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Merkezi Yayını, 1995, s. 183-198. Yavuz, Ayşıl Tükel, “Anatolian Seljuk Caravanserais and Their Use As State Houses”,
• th International Congress of Turkish Art, 17-23 September 1995, Procedings,
• Geneva, Foundation Max von Berckhem 1999, s. 757-765. Yavuz, Ayşıl Tükel, “Anadolu Selçuklu Dönemi Hanları ve Posta-Menzil Derbent
• Teşkilatları”, Prof. Dr. Doğan Kuban’a Armağan, İstanbul: Eren Yayınları,
• , s. 25-39. Yavuz, Ayşıl Tükel, “Melleç’teki Han ve İki Sahınlı Anadolu Selçuklu Dönemi
• Hanları”, VI. Milli Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Semineri Bildirileri, Konya:
• S.Ü. Selçuklu Araştırmaları Merkezi Yayını, 1997, s. 7-34. Yavuz, Ayşıl Tükel, “The Concepts That Shape Anatolian Seljuq Caravanserais”,
• Muqarnas, 1997, c. 14, s. 92-96. Yavuz, Ayşıl Tükel, “Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansarayları Üzerinde Çalışmalar,
• Bilgiler, Bulgular -1997”, Uluslararası Dördüncü Türk Kültürü Kongresi
• Bildirileri 4-7 Kasım 1997, Ankara:Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı, 2000, c.
• II, s. 239-259. Yavuz, Ayşıl, “Kervansaraylar”, Anadolu Selçukluları ve Beylikler Dönemi Uygarlığı,
• eds. Ali Uzay Peker ve Kenan Bilici, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.,
• , c. II, s. 435-445.
• Osmanlı Kentinde Ticari Mekânlar: Bedesten-Han-Arasta
• Çarşı Mekânları Literatür Değerlendirmesi Tuba AKAR